Chính sách và cuộc sống

Hạn mặn và tăng trưởng

- Chủ Nhật, 16/02/2020, 08:04 - Chia sẻ
Những ngày này, hạn mặn gay gắt đang bủa vây đồng bằng sông Cửu Long, mức độ xâm nhập mặn đã vượt mốc kỷ lục 100 năm từng xảy ra vào năm 2016.

Theo Tổng cục Thủy lợi, năm nay xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long xảy ra sớm hơn, sâu hơn và nghiêm trọng hơn những năm trước. Tình hình này còn diễn biến phức tạp dưới tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu và việc chặn dòng ở thượng lưu làm thủy điện của các nước thượng nguồn sông Mekong. Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng 7 con đập Trung Quốc xây tại thượng nguồn sông Mekong đã làm giảm lượng trầm tích chảy xuống hạ lưu. Đồng bằng sông Cửu Long hiện có khoảng 500 điểm sạt lở dài hàng chục cây số ven sông và ven biển bị sạt lở nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến diện tích canh tác và đời sống ổn định của người dân.

Từ năm 2007 đến năm 2018, GDP cả nước luôn tăng, tốc độ tăng ngày càng cao. Cụ thể, giai đoạn 2007 - 2012, trung bình mỗi năm tăng 5,8%; giai đoạn 2013 - 2018, trung bình tăng 6,4%. Tuy nhiên, cũng trong khoảng thời gian đó, tốc độ tăng GRDP của khu vực đồng bằng sông Cửu Long lại ngày càng giảm. Từ 2007 - 2012, GRDP của đồng bằng sông Cửu Long tăng trung bình 5,7%, thấp hơn cả nước 0,1 điểm phần trăm; từ 2013 - 2018, trung bình mỗi năm chỉ tăng 5,5%, thấp hơn cả nước 0,9 điểm phần trăm.

Nếu nhìn vào tốc độ tăng từng năm sẽ thấy, trước 2015, GRDP vùng đồng bằng sông Cửu Long gần với xu hướng tăng trưởng của GDP cả nước. Từ năm 2016 - thời điểm vùng đất chín rồng đối mặt với một mùa hạn mặn kỷ lục trong lịch sử, tình hình kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vào năm 2017, tốc độ tăng GRDP của đồng bằng sông Cửu Long chỉ còn 3,5%, thấp hơn cả nước tới 3,3 điểm phần trăm.

Tuy nhiên, đến năm 2018, tốc độ tăng GRDP của vùng đạt 8,7%, cao hơn cả nước 1,6 điểm phần trăm. Đây là nỗ lực lớn của đồng bằng sông Cửu Long trong việc khắc phục hậu quả nghiêm trọng do thiên tai gây ra.

Những tính toán từ bảng cân đối liên vùng cho thấy, sản phẩm của đồng bằng sông Cửu Long lan tỏa đến sản xuất của khu vực khác tốt hơn phần còn lại của Việt Nam lan tỏa đến ĐBSCL. Khu vực đồng bằng sông Cửu Long có độ lan tỏa và độ nhạy khá cao đến chính nó và các vùng khác, đặc biệt là nhóm ngành nông, lâm thủy sản. Chẳng hạn, năm 2016 hạn hán và xâm nhập mặn khiến sản lượng nông nghiệp của vùng giảm mạnh. Sử dụng bảng cân đối liên vùng ước lượng suy giảm về GRDP của đồng bằng sông Cửu Long và GDP cả nước thu được kết quả như sau: Giả sử nhóm ngành nông, lâm, thủy sản giảm 10%, GRDP của đồng bằng sông Cửu Long có thể giảm 1,84 điểm phần trăm, GDP cả nước có thể giảm 0,09 điểm phần trăm. Nếu nhóm ngành nông, lâm, thủy sản giảm 15%, GRDP vùng giảm 2,75 điểm phần trăm, GDP cả nước giảm 1,2 điểm phần trăm. Nếu nhóm ngành nông, lâm, thủy sản giảm 20%, GRDP vùng giảm 3,7 điểm phần trăm và GDP cả nước giảm 1,7 điểm phần trăm.

Như vậy có thể thấy môi trường ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế như thế nào. Nếu chỉ lao vào tăng trưởng GDP sẽ có những hậu quả nghiêm trọng về môi trường, từ đó ảnh hưởng ngược lại đến GDP. Hạn hán và ngập mặn không chỉ là chuyện của đồng bằng sông Cửu Long mà còn có thể xảy ra với các vùng khác, vì thế,  dù với bất kỳ lý do chủ quan hay khách quan nào, cũng đều rất cần có sự quan tâm của các cơ quan chức năng chứ không chỉ riêng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Thiết nghĩ, đến lúc chúng ta phải xem lại các kế hoạch ứng phó với biến đổi khí hậu biên soạn cách đây nhiều năm, nay xem ra đã lạc hậu so với tình hình. Bên cạnh đó, cần rà soát mọi chính sách, mọi kế hoạch phát triển dưới góc nhìn chịu tác động của biến đổi khí hậu. 

TS. Bùi Trinh