 Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển điều khiển phiên họp chiều 13.8 |
| Ảnh: Quang Khánh |
Tạo cơ sở pháp lý cho việc thành lập, hoạt động của từng quỹ
Trình bày Báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước giai đoạn 2013 - 2018, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho biết, về cơ bản, hệ thống pháp luật về quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách đã tạo được cơ sở pháp lý cơ bản cho việc thành lập và hoạt động của từng quỹ. Cơ sở thành lập các quỹ được hình thành từ các chủ trương phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước qua các Nghị quyết hoặc các văn bản của Đảng và được cụ thể hóa bằng các đạo luật hoặc được quy định cụ thể tại Nghị định của Chính phủ hoặc Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, có quỹ hình thành theo văn bản thông báo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, hoặc hình thành thông qua các Nghị quyết liên tịch của các cơ quan, tổ chức.
 Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải trình bày Báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước giai đoạn 2013 - 2018 |
| Ảnh: Quang Khánh |
Báo cáo kết quả giám sát cũng nhận định, các quy định về cơ chế hoạt động, cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ của các quỹ tài chính ngoài ngân sách cơ bản đã được ban hành đầy đủ, đồng bộ, kịp thời và thường xuyên được sửa đổi bổ sung phù hợp với sự thay đổi của hệ thống pháp luật về tài chính, ngân sách, mô hình tổ chức hoạt động của các cơ quan, đơn vị, cũng như theo yêu cầu đổi mới của từng ngành, từng lĩnh vực. Cơ chế hoạt, cơ chế tài chính và chế độ kế toán cũng được quy định riêng cho từng quỹ tài chính ngoài ngân sách. Mỗi quỹ tài chính ngoài ngân sách sẽ có các thông tư hoặc thông tư liên tịch riêng do Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan ban hành nhằm điều chỉnh về cơ chế tài chính, chế độ kế toán. Các quy định của pháp luật về chế độ báo cáo, công khai các quỹ tài chính ngoài ngân sách cơ bản đầy đủ, đáp ứng được yêu cầu về quản lý.
Khung pháp lý của một số quỹ thiếu tính đồng bộ
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Báo cáo kết quả giám sát thẳng thắn chỉ rõ, hệ thống pháp luật về quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách khá phức tạp, chưa rõ ràng, chưa có một văn bản pháp luật để thống nhất quản lý các quỹ. Nhiều văn bản quy phạm pháp luật về quản lý quỹ chậm được ban hành hoặc chậm được sửa đổi, không phù hợp với thực tiễn gây khó khăn trong việc quản lý, sử dụng ở một số quỹ.
Giai đoạn trước khi Luật Ngân sách nhà nước 2015 ra đời chưa có một khái niệm thống nhất để luật hóa về nội hàm quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách và không có quy định về thẩm quyền thành lập các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 đã quy định: “Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước là quỹ do cơ quan có thẩm quyền quyết định thành lập, hoạt động độc lập với ngân sách nhà nước, nguồn thu, nhiệm vụ chi của quỹ để thực hiện các nhiệm vụ theo quy định của pháp luật”.
Tuy nhiên, việc quy định như Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 cũng chưa thực sự rõ ràng, chưa làm rõ được cơ quan có thẩm quyền thành lập quỹ, dẫn đến có rất nhiều cách hiểu khác nhau về quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Hiện nay chưa có một văn bản quy phạm pháp luật cụ thể hóa các quy định tại Luật Ngân sách nhà nước 2015 nhằm điều chỉnh các nguyên tắc chung về quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Quy định về khung pháp lý của một số quỹ đến thời điểm hiện tại chưa đầy đủ, thiếu tính đồng bộ hoặc không còn phù hợp với các quy định hiện hành của pháp luật; một số quy định của quỹ chưa phù hợp với thực tế và các văn bản pháp luật khác. Một số quy định về quản lý, sử dụng và tổ chức hoạt động được ban hành sau khi quỹ được thành lập; một số quỹ chưa có hướng dẫn cụ thể về chế độ, định mức chi, dẫn đến phải tự ban hành quy chế chi tiêu nội bộ căn cứ theo tình hình tài chính của quỹ hoặc áp dụng chế độ chi tiêu của các cơ quan nhà nước.
Đoàn giám sát đề nghị QH nghiên cứu ban hành Nghị quyết về tăng cường quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Trên cơ sở đó, giao Chính phủ ban hành Nghị định về quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách.
 Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga phát biểu tại phiên họp |
| Ảnh: Quang Khánh |
Đồng tình với báo cáo của Đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn tồn tại. Trước năm 2015, hành lang pháp lý về các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách chưa có, đến 2015, Luật Ngân sách nhà nước có quy định quỹ tài chính ngoài ngân sách do cơ quan có thẩm quyền thành lập, độc lập với ngân sách nhà nước, nguồn thu và nhiệm vụ chi để thực hiện theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, theo đánh giá của Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, quy định này chỉ nêu quỹ này độc lập với ngân sách nhà nước, những vấn đề điều chỉnh quỹ này về cơ bản vẫn là quy định chung chung, quỹ do cơ quan có thẩm quyền thành lập, còn cơ quan đó là cơ quan nào thì Luật cũng chưa xác định. Nguồn thu và nhiệm vụ chi được thực hiện theo quy định của pháp luật cũng chưa được quy định cụ thể.
Cũng theo Chủ nhiệm UB Lê Thị Nga, hành lang pháp lý, các hướng dẫn về vấn đề này là chưa đủ. Với quy định như hiện nay thì có quỹ thuộc thẩm quyền của QH, có quỹ thuộc thẩm quyền của Chính phủ, nhưng có một số quỹ có thể do ngành hoặc địa phương thành lập. Do đó, phải có một đánh giá tổng quan về việc thành lập các quỹ này, nếu không rất khó kiểm soát, Chủ nhiệm UB Lê Thị Nga nói.
Qua xem xét báo cáo kết quả giám sát, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân nhận thấy, cơ sở pháp lý thành lập các quỹ khác nhau. Việc có quá nhiều quỹ sẽ làm phân tán nguồn lực. Do vậy, phải chấn chỉnh tình trạng này, phải có cơ sở pháp lý thống nhất, ai được thành lập quỹ, nhất là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách nhà nước, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân lưu ý.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
