Cho ý kiến về dự án Luật Lực lượng dự bị động viên

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ điều khiển Phiên họp chiều 11.4

Ảnh: Quang Khánh

Tạo hành lang pháp lý đầy đủ để lực lượng dự bị động viên hoạt động hiệu quả

Tờ trình về dự án Luật Lực lượng dự bị động viên, Tổng tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc Phòng Phan Văn Giang cho biết, sau hơn 20 năm thực hiện Pháp lệnh về lực lượng dự bị động viên đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, là cơ sở góp phần thiết thực xây dựng lực lượng vũ trang nói chung và lực lượng dự bị động viên nói riêng ngày càng hùng hậu, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, nhiều chủ trương, quan điểm mới của Đảng, quy định mới của Hiến pháp năm 2013 liên quan đến lực lượng dự bị động viên chưa được thể chế, cụ thể hóa. Một số nội dung của Pháp lệnh chưa thống nhất, đồng bộ với hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện hành có quy định liên quan đến lực lượng dự bị động viên như: Luật Quốc phòng, Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam, Luật nghĩa vụ quân sự, Luật dân quân tự vệ… nhiều nội dung đang được điều chỉnh ở văn bản QPPL có tính pháp lý chưa cao, chưa được điều chỉnh hoặc điều chỉnh chưa đầy đủ; quá trình thực hiện đã bộc lộ nhiều bất cập, vướng mắc, chưa phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Tổng tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc Phòng Phan Văn Giang đọc tờ trình về dự án Luật Lực lượng dự bị động viên

Ảnh: Quang Khánh

Tờ trình cũng nêu rõ, qua tổng kết 20 năm thực hiện Pháp lệnh về lực lượng dự bị động viên trên phạm vi cả nước đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập, chế độ nền nếp đăng ký, quản lý, kiểm tra sức khỏe định kỳ 2 năm/lần đối với sỹ quan dự bị đã sắp xếp vào đơn vị dự bị động viên và tổ chức sinh hoạt toàn thể sỹ quan dự bị ở nhiều địa phương chưa thực hiện được; việc triển khai đăng ký, quản lý phương tiện kỹ thuật của nền kinh tế quốc dân chưa thực sự hiệu quả, các chủ phương tiện chưa tự giác chấp hành việc đăng ký, quản lý của cơ quan quân sự địa phương, việc xử lý vi phạm chưa nghiêm. Nguồn quân nhân dự bị tuy nhiều nhưng phân bố không đều.

Chế độ, chính sách đối với quân nhân dự bị quy định trong Pháp lệnh không phù hợp với thực tế mặt bằng thu nhập chung của xã hội, chưa bảo đảm tính công bằng giữa các đối tượng được hưởng trong cùng hoàn cảnh, cùng điều kiện và chưa đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành như: Luật Dân quân tự vệ quy định chế độ được hưởng phụ cấp trách nhiệm quản lý chỉ huy đơn vị dân quân tự vệ từ cấp tiểu đội, khẩu đội trở lên. Mặt khác, Pháp lệnh chưa quy định cụ thể chế độ, chính sách đối với người được huy động phục vụ nhiệm vụ xây dựng và huy động lực lượng dự bị động viên… Do đó, việc nâng Pháp lệnh thành Luật Lực lượng dự bị động viên tạo hành lang pháp lý đầy đủ và cao hơn nhằm đáp ứng sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới là điều cần thiết.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Võ Trọng Việt trình bày báo cáo thẩm tra về dự án Luật Lực lượng dự bị động viên

Ảnh: Quang Khánh

Trình bày báo cáo thẩm tra về dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Võ Trọng Việt cho biết: Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh nhất trí về sự cần thiết ban hành Luật nhằm đáp ứng kịp thời nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình hiện nay. Việc ban hành luật nhằm cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng, quy định của Hiến pháp năm 2013 liên quan đến lực lượng dự bị động viên; việc hạn chế quyền con người, quyền công dân phải do luật quy định; khắc phục những vướng mắc, bất cập và hạn chế sau hơn 20 năm thực hiện Pháp lệnh lực lượng dự bị động viên; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật, nhất là các luật về lĩnh vực quốc phòng, an ninh mới được ban hành; tạo hành lang pháp lý đầy đủ để lực lượng dự bị động viên hoạt động hiệu quả, hiệu lực.

Chế độ chính sách phải rõ và chặt chẽ

Một trong những nội dung trong dự thảo Luật được các thành viên UBTVQH quan tâm đó là chế độ, chính sách, kinh phí bảo đảm cho xây dựng, huy động lực lượng dự bị động viên. Theo quy định của dự thảo Luật, Ngân sách nhà nước chi thực hiện nhiệm vụ xây dựng, huy động lực lượng dự bị động viên được bố trí trong dự toán chi hằng năm của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và địa phương theo quy định của Luật ngân sách nhà nước hiện hành và các văn bản hướng dẫn thi hành và từ các nguồn thu hợp pháp khác. Theo tính toán, việc thực hiện các chế độ, chính sách nhằm xây dựng lực lượng như dự thảo Luật sẽ làm tăng chi ngân sách 545 tỷ đồng/năm. Về vấn đề này, các ý kiến cho rằng cần có đánh giá cụ thể hơn báo cáo cụ thể hơn việc tăng ngân sách khoảng 545 tỷ đồng/năm cho chế độ, chính sách xây dựng, huy động lực lượng dân quân dự bị.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển phát biểu tại Phiên họp chiều 11.4

Ảnh: Quang Khánh

Nhấn mạnh việc xây dựng lực lượng này thì phải có chính sách, chế độ, song Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển cho rằng, cần phải quy định rõ và chặt chẽ chế độ luyện tập, chế độ phụ cấp. Phó Chủ tịch QH cho rằng, với yêu cầu xây dưng lực lượng như dự thảo Luật thì số tiền 545 tỷ đồng khó thực hiện để duy trì doanh trại huấn luyện, vũ khí, thiết bị, do đó, Bộ Quốc phòng nên có đánh giá tác động cụ thể về vấn đề này để có chính sách cho cụ thể, hiệu quả.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải phát biểu tại Phiên họp chiều 11.4

Ảnh: Quang Khánh

Cùng quan điểm này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải cũng đề nghị tính toán kỹ hơn, bởi con số 545 tỷ đồng/năm “là hơi khiêm tốn”. Về chế độ trợ cấp với gia đình quân nhân dự bị trong thời gian quân nhân dự bị tập trung huấn luyện, diễn tập, kiểm tra sẵn sàng động viên, sẵn sàng chiến đấu, Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Đức Hải nhất trí cho rằng quy định này là cần thiết, bởi người thuộc diện huy động vào lực lượng dự bị động viên thường là lao động chính, trụ cột và mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho gia đình. Trong thời gian thực hiện nhiệm vụ, nếu không có chế độ trợ cấp thì gia đình họ sẽ bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Đức Hải đề nghị cân nhắc việc trợ cấp với gia đình quân nhân dự bị đang hưởng lương từ ngân sách nhà nước, bởi lực lượng này khi đi thực hiện nghĩa vụ dự bị động viên cũng là thực hiện nhiệm vụ nên vẫn được hưởng lương đầy đủ. Nên tập trung nguồn lực để chi trả chế độ trợ cấp với gia đình quân nhân dự bị không thuộc diện hưởng lương từ ngân sách nhà nước để bảo đảm mức trợ cấp không bị phân tán, đáp ứng được nhu cầu tối thiểu của gia đình họ.

Phó Chủ tịch QH Đỗ Bá Tỵ đề nghị, cơ quan soạn thảo làm rõ thêm cơ sở về khoản chi này. Đồng thời nhấn mạnh, vấn đề ở đây không phải là tăng thêm bao nhiêu mà là phải chi đúng đối tượng, đúng mục đích, tính chất công việc, tránh dàn trải. Cơ quan soạn thảo phải làm rõ thêm việc tăng thêm chi phí như vậy đã đủ chưa? Có đáp ứng được yêu cầu hay không? Cần rà soát lại để phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước, bảo đảm chặt chẽ, đúng trình tự, thẩm quyền, Phó Chủ tịch QH Đỗ Bá Tỵ đề nghị.

Việc xây dựng lực lượng dự bị động viên trong doanh nghiệp là cần thiết và chiếm số lượng rất lớn trong điều kiện hiện nay. Nhiều ý kiến đề nghị dự thảo Luật cần làm rõ mối quan hệ, trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đang quản lý, sử dụng đối tượng thuộc lực lượng dự bị động viên để bảo đảm khả thi, thống nhất trong quá trình điều động, sử dụng, nhất là ở các khu công nghiệp, các doanh nghiệp, đơn vị kinh tế.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng phát biểu tại Phiên họp chiều 11.4

Ảnh: Quang Khánh

Cho ý kiến về nội dung này, Phó Chủ tịch Thường trực QH Tòng Thị Phóng nêu quan điểm, theo quy định, nền kinh tế nước ta là nền kinh tế nhiều thành phần, đa sở hữu, trong đó có doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, liên doanh, liên kết, doanh nghiệp tư nhân… Vậy, mối quan hệ giữa cơ quan quản lý nhà nước với doanh nghiệp trong trường hợp huy động lực lượng dự bị động viên ở đây như thế nào? Chủ thể nào sẽ đứng ra làm việc với các doanh nghiệp để huy động lực lượng dự bị động viên từ lực lượng lao động của họ?

Trong khi đó, Trưởng ban Công tác đại biểu Trần Văn Túy đề nghị quy định rõ hơn các chế độ khi huy động lực lượng dự bị động viên từ doanh nghiệp bởi e ngại sẽ khó thực hiện.

Trưởng ban Công tác đại biểu Trần Văn Túy phát biểu tại Phiên họp chiều 11.4

Ảnh: Quang Khánh

Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển lưu ý, trong bối cảnh hiện nay, khi hoạt động sản xuất trong các doanh nghiệp được thực hiện theo dây chuyền, các doanh nghiệp thường không có lực lượng lao động dự bị nên khi người lao động trong các doanh nghiệp được huy động đi thực hiện nhiệm vụ dự bị động viên, các doanh nghiệp sẽ phải tìm lao động mới để bảo đảm dây chuyền sản xuất không bị đình trệ. Người lao động có khi được đồng ý cho đi thực hiện nhiệm vụ dự bị động viên, nhưng khi về có thể sẽ bị mất việc làm do đã có người thay thế. Do đó, cần quy định rõ trong dự thảo Luật về nghĩa vụ bắt buộc phải bố trí lại công việc cho người lao động của doanh nghiệp sau khi họ thực hiện nghĩa vụ dự bị động viên trở về, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển đề nghị.