Chăm sóc, bảo vệ trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV

Đẩy mạnh chính sách

Việc điều trị cho trẻ nhiễm HIV trong những năm qua đã có những kết quả nhất định. Luật Trẻ em năm 2016 được QH phê chuẩn cũng quy định rõ trẻ em nhiễm HIV/AIDS là một trong những đối tượng trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt mà Nhà nước sẽ có chính sách hỗ trợ phù hợp. Trước đó, Chính phủ đã ban hành nhiều nghị định nhằm hỗ trợ trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV. Cho đến nay, 63/63 tỉnh, thành phố đã ban hành Kế hoạch hành động vì trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS giai đoạn 2014 - 2020 và chỉ đạo triển khai thực hiện kế hoạch. Công tác truyền thông về phòng chống HIV/AIDS cho trẻ em, chăm sóc trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS được triển khai dưới nhiều hình thức phong phú trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Công tác tập huấn nâng cao kiến thức về bảo vệ, chăm sóc trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS đã được triển khai tại các cấp các ngành, đoàn thể, các hội cho cán bộ cấp, tỉnh, huyện xã và đội ngũ cộng tác viên. Nhiều tỉnh đã triển khai việc kiện toàn mạng lưới liên kết các dịch vụ bảo vệ chăm sóc trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS. Hiện nay có 276 huyện (40%) đã kiện toàn mạng lưới kết nối dịch vụ chăm sóc trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS. Tỷ lệ trẻ em trong diện quản lý được hỗ trợ đầy đủ các dịch vụ theo nhu cầu (chăm sóc sức khỏe, giáo dục, hỗ trợ tâm lý, dinh dưỡng, hưởng chính sách hỗ trợ…) là 70%.

Phó Cục trưởng Cục Trẻ em (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) Vũ Thị Kim Hoa cho biết: Sau hơn 3 năm triển khai thực hiện Quyết định số 570/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS bước đầu đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ. Các mục tiêu của Quyết định bước đầu đạt được, giúp cho quyền của trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS được thực hiện tốt hơn về cung cấp các dịch vụ đáp ứng nhu cầu của trẻ; về nâng cao nhận thức của cán bộ ở các cơ sở trợ giúp trẻ em, về các cơ sở điều trị trẻ em nhiễm HIV/AIDS, các trường học và những tổ chức liên quan được nâng cao năng lực. Các chính sách hỗ trợ trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS được rà soát, nghiên cứu và đề xuất hoàn thiện; mạng lưới liên kết dịch vụ bảo vệ, chăm sóc trẻ đã được xây dựng. Mô hình kết nối dịch vụ chăm sóc trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS được triển khai và được đánh giá bước đầu có hiệu quả, phù  hợp với các địa phương và được địa phương nhân rộng triển khai tại cơ sở.

Trẻ em là nạn nhân của HIV cũng được bảo vệ như trẻ em bình thường

Còn khó khăn

Theo báo cáo của Cục Trẻ em, số trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS hiện nay tại Việt Nam là 121.723, trong đó trẻ em nhiễm HIV/AIDS là 6.800; trẻ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi HIV/AIDS là 73.129; trẻ có nguy cơ nhiễm cao là 41.794. Thống kê của Bộ Y tế, đến nay trên toàn quốc có 345 cơ sở điều trị HIV/AIDS cho trẻ em ở tuyến tỉnh và tuyến huyện. Có khoảng 5.000 trẻ nhiễm HIV/AIDS được điều trị bằng thuốc ARV, tăng 2,5 lần so với năm 2009. Tuy nhiên, nhiều trẻ sinh sống trong gia đình có bố, mẹ hoặc người thân nhiễm HIV/AIDS chưa được xét nghiệm định kỳ phát hiện HIV do kinh tế khó khăn, thiếu phương tiện đi lại hoặc chưa nhận thức hết về sự cần thiết phải tiến hành xét nghiệm để phòng ngừa và phát hiện sớm lây nhiễm HIV. Bên cạnh đó, còn thiếu các chính sách phòng ngừa HIV đối với nhóm trẻ có nguy cơ cao nhiễm HIV như trẻ em sử dụng ma túy, trẻ sống trong các cơ sở trợ giúp, trẻ là con của người mua dâm, bán dâm, sử dụng ma túy...

Thực tế vẫn còn một số em nhỏ bị ảnh hưởng HIV khó khăn khi tiếp cận các dịch vụ là do nhận thức của các cấp, các ngành và cộng đồng về chăm sóc trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS còn hạn chế. Vẫn còn một số địa phương chưa quan tâm xây dựng Kế hoạch hành động vì trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS tại địa phương, một số chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với trẻ em, người chăm sóc trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS chưa được người dân biết đến. Vẫn còn hiện tượng kỳ thị phân biệt đối xử với trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS. Đặc biệt ảnh hưởng đến quyền được học tập của trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS.

Ông Hoàng Đình Cảnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Bộ Y tế cho biết: Độ mở rộng, bao phủ của dịch vụ điều trị cho trẻ em cũng còn nhiều hạn chế. Hiện có 36 cơ sở điều trị nhi, còn lại là các cơ sở lồng ghép, thiếu người có trình độ chuyên môn sâu về điều trị nhi và xử lý các tình huống. Việc điều trị bằng thuốc ARV ở tuyến huyện được mở rộng xuống tuyến xã vẫn còn nhiều khoảng trống trong điều trị nhi. Việc tiếp cận bảo hiểm y tế cho người nhiễm HIV nói chung và trẻ em còn rất thấp. Đa phần trẻ nhiễm HIV thường sống trong gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn nên việc trang trải các khoản học phí và các khoản đóng góp khác là một trong những khó khăn lớn. Chính sách hiện nay chỉ cho phép trẻ nhiễm HIV thuộc hộ nghèo hoặc cận nghèo được miễn giảm học phí. Trong khi đó, cơ chế bình xét hộ nghèo tại cộng đồng cùng với tâm lý e ngại bị kỳ thị lại chính là rào cản khiến nhiều trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS và gia đình bị hạn chế năng lực tham gia, đóng góp ý kiến, bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.

Vẫn còn khoảng 30% trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS chưa được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc trẻ em, đặc biệt là đối với trẻ bị nhiễm HIV. Hệ thống tổ chức bảo vệ chăm sóc trẻ em chậm được củng cố, kiện toàn, đội ngũ cán bộ bảo vệ, chăm sóc trẻ em đặc biệt mạng lưới cộng tác viên tham gia công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em ở địa bàn thôn, bản, khu, ấp... Bản thân gia đình có trẻ bị nhiễm HIV/AIDS vẫn còn tâm lý sợ hãi vì bị kỳ thị và phân biệt đối xử, nhiều đối tượng hưởng lợi giấu không thông báo về bệnh trạng HIV của mình, vì vậy chưa tiếp cận được các dịch vụ hỗ trợ.