Cải thiện rõ rệt

Quảng Nam dẫn đầu

Đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, 2019 là năm thứ 3 liên tiếp thực hiện xếp hạng công khai ngân sách tỉnh. POBI 2019 bao gồm hai trụ cột: minh bạch, công khai ngân sách và sự tham gia vào quá trình ngân sách và lần đầu tiên chấm điểm về độ tin cậy của lập dự toán ngân sách.

Kết quả POBI 2019 cho thấy, điểm chỉ số trung bình về công khai ngân sách tỉnh đạt 65,55 điểm trên tổng số 100 điểm quy đổi xếp hạng, cao hơn nhiều so với số điểm 51 của POBI 2018 và 30,5 điểm của POBI 2017. Bên cạnh đó, có 51 tỉnh, thành phố có mức điểm trên trung bình, trong khi năm 2018 chỉ có 31 tỉnh. Điều này cho thấy nỗ lực rõ rệt trong việc cải thiện công khai minh bạch ngân sách của các địa phương.

Năm 2019, có 24 tỉnh công khai đầy đủ tài liệu và thông tin về ngân sách nhà nước, trong khi năm 2018 chỉ có 6 tỉnh. Đứng đầu là Quảng Nam (90,51 điểm), tiếp đó là Bà Rịa - Vũng Tàu (90,39 điểm), Đà Nẵng (89,95 điểm). Có 27 tỉnh công khai tương đối, 9 tỉnh công khai chưa đầy đủ và 3 tỉnh ít công khai là Hòa Bình, Đồng Tháp và Lạng Sơn.

POBI 2019 cũng cho thấy sự khác biệt giữa mức độ công khai ngân sách tỉnh của các vùng. Xếp theo 7 vùng địa lý trên cả nước, Duyên hải Nam Trung Bộ và Đông Nam Bộ là 2 vùng có điểm xếp hạng POBI trung bình cao nhất, lần lượt là 77,16 và 73,81 điểm, tiếp theo đó là vùng Tây Nguyên (70,27 điểm) và đồng bằng sông Hồng (68,24 điểm). Vùng Bắc Trung Bộ có số điểm trung bình thấp nhất trong 7 vùng địa lý, chỉ đạt 52,62 điểm, cao hơn đó là khu vực đồng bằng sông Cửu Long (58,7 điểm) và khu vực trung du và miền núi Bắc Bộ với 63,5 điểm. Ở vùng đồng bằng Sông Hồng, Hải Dương đứng đầu với 88,14 điểm, tiếp đến là Quảng Ninh (81,71điểm), Hà Nội (79,59 điểm), Nam Định thấp nhất (42,63 điểm).

Cần có cơ chế cho người dân tham gia

Nhóm nghiên cứu POBI cho biết, mức độ đầy đủ của các tài liệu ngân sách đã được cải thiện đáng kể. Trong đó, báo cáo tình hình thực hiện quý I.2019 và báo cáo tình hình thực hiện 9 tháng năm 2019 được công khai với đầy đủ biểu mẫu nhiều nhất, với 53 tỉnh công khai đầy đủ 3 bảng biểu theo Thông tư 343.

Dự thảo dự toán 2020 trình HĐND tỉnh là báo cáo ít được công khai kèm đầy đủ bảng biểu nhất (chỉ có 18 tỉnh công khai đủ 13 biểu mẫu, tương đương với 28,57%), theo sau là dự toán 2020 đã được HĐND quyết định với 27 tỉnh công khai đủ 13 biểu mẫu, tương đương 42,86%.

Đối với báo cáo ngân sách công dân, đây là tài liệu không bắt buộc công khai theo Luật NSNN 2015, nhưng cần phải công khai theo thông lệ tốt của quốc tế. Số lượng các tỉnh công bố báo cáo ngân sách công dân tăng từ 1 tỉnh trong kỳ khảo sát 2018 lên 14 tỉnh trong POBI 2019. Kết quả này cho thấy, không những các tỉnh đã có nỗ lực công khai ngân sách theo đúng quy định của Việt Nam mà có thể công khai theo như thông lệ tốt của quốc tế.

Đối với danh mục dự án đầu tư công, tài liệu này được các tỉnh công khai tương đối đầy đủ với 50 tỉnh công khai (tương đương với 79,37%), cao hơn so với POBI 2018 (46 tỉnh, thành phố công bố). Trong số đó, có 25 tỉnh công bố tài liệu đi kèm với ngày công khai, 3 tỉnh công khai chậm, và 20 tỉnh có công bố tài liệu nhưng không đi kèm với ngày công khai trên cổng thông tin điện tử của UBND tỉnh, HĐND tỉnh và Sở Tài chính tỉnh.

Tuy nhiên, kết quả khảo sát POBI 2019 về xếp hạng sự tham gia của người dân vào quá trình công khai ngân sách cho thấy, các tỉnh vẫn ít tạo điều kiện để người dân tham gia vào quy trình ngân sách. Số điểm quy đổi trung bình của 63 tỉnh, thành phố là 38,1 điểm. Trong đó, tỉnh Vĩnh Long đạt điểm số cao nhất (90); Phú Yên và Thái Bình có số điểm thấp nhất cả nước, cùng được 10 điểm.

Đại diện nhóm nghiên cứu nhận định, sự cải thiện đáng kể của chỉ số POBI 2019 so với những năm trước đó cho thấy các địa phương đã nâng cao ý thức trong công khai ngân sách. Tuy nhiên, các tỉnh, thành phố hoàn toàn có khả năng tiếp tục cải thiện được mức độ công khai ngân sách với tinh thần chủ động, trách nhiệm hơn nhằm bảo đảm hiệu quả ngân sách, đồng thời có cơ chế cho người dân tham gia trong quá trình ngân sách thông qua việc hiểu và tiếp cận tài liệu về ngân sách kịp thời và đầy đủ.