Bữa tiệc quá đắt

Vụ “Golfgate” chấn động

Bê bối nổ ra sau khi ông Hogan tham dự một bữa tiệc tối chơi golf với 82 nhân vật cấp cao (gồm một bộ trưởng, một thẩm phán tòa án tối cao và nhiều nghị sĩ) ở khách sạn Station House thuộc thị trấn Clifden, hạt Galway, Ireland, quê hương ông hôm 19.8. Nếu chơi golf bình thường thì không có vấn đề gì cho dù điều đó không hề có lợi đối với một chính trị gia trong bối cảnh cả thế giới đau đầu đối phó với đại dịch Covid-19. Nhưng việc quan chức này bị phát hiện vi phạm các quy định y tế nhằm kiểm soát đại dịch đã nhanh chóng trở thành bê bối lớn, gây phẫn nộ và trở thành tít lớn trên nhiều tờ báo khắp thế giới. Theo Chính phủ Ireland, vi phạm của ông Hogan bao gồm không thực hiện cách ly 14 ngày sau khi tới nước này, cũng như không hạn chế đi lại tại khu vực đang xem xét áp dụng lệnh phong tỏa. Thực tế, ông có mặt trong buổi tiệc trên chỉ một ngày sau khi Chính phủ Ireland ban bố biện pháp hạn chế mới đối với sự kiện đông người, cụ thể là “nghiêm cấm tổ chức các sự kiện hay tiệc tùng chính thức lẫn không chính thức ở nhà hàng, khách sạn”.

Không chỉ buộc ông phải từ chức vì làm suy yếu lòng tin của người dân với lãnh đạo mà vụ bê bối được gọi là “Golfgate” này cũng khiến hàng loạt nhân vật cấp cao Ireland phải từ chức, trong đó có Bộ trưởng Nông nghiệp Dara Calleary và Phó Chủ tịch Thượng viện Jerry Buttimer.

Hôm 25.8, ông Hogan đã phải giải trình chi tiết trước Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen về thời gian lưu lại Ireland trước khi tham dự sự kiện của Hiệp hội Golf Oireachtas (Quốc hội Ireland). Theo đó, ông cho biết sau khi đến Ireland hôm 31.7, ông đã về nơi tạm trú ở Kildare và có kết quả xét nghiệm âm tính với virus SARS-CoV-2 ngày 5.8 khi khám ở bệnh viện. Vì vậy, ông cho rằng bản thân không vi phạm quy định vì kết quả xét nghiệm âm tính đồng nghĩa với “không phải tuân theo bất kỳ yêu cầu pháp lý nào liên quan đến cách ly”. Tuy nhiên, quan chức này thừa nhận sai lầm, đồng thời cảm thấy xấu hổ trước những rắc rối do mình gây ra. Bà Ursula von der Leyen sẽ căn cứ trên bản tường trình trên để đưa ra quyết định cuối cùng.

Châu Âu đau đầu

 Nếu ông Hogan bị bãi nhiệm hoặc buộc phải từ chức, không có gì bảo đảm Ireland sẽ tiếp tục duy trì được vị trí Ủy viên Thương mại trong EC. Và việc lấp chỗ trống cho chiếc ghế này ở thời điểm thách thức của EU hiện nay sẽ là vấn đề khiến bà Von der Leyen đau đầu.

Theo nhà báo Lionel Laurent của Bloomberg, thông thường các ủy viên châu Âu sẽ không từ bỏ công việc có nhiệm kỳ 5 năm của mình. Nếu có làm như vậy thường là dính líu đến vấn đề nghiêm trọng (chẳng hạn cáo buộc gian lận). Tuy nhiên, theo nhiều nhà bình luận, những tiết lộ nhỏ giọt về động thái của ủy viên Hogan ở Ireland cũng như giọng điệu phòng thủ của ông lẫn việc phân vân không biết có nên xin lỗi hay không, rõ ràng đã trở nên quá sức đối với Hogan và lãnh đạo của ông là bà Ursula von der Leyen.

Nỗi lo hiện tại là EC sẽ lâm vào thế yếu do mất quan chức hàng đầu về thương mại vào đúng thời điểm quan trọng, từ vụ đánh thuế “ăn miếng, trả miếng” với Tổng thống Mỹ Donald Trump đến nhu cầu phải đạt được thỏa thuận thương mại hậu Brexit với nước Anh. Ông Hogan để lại “đôi giày quá rộng” để người khác có thể đi vừa, bởi ông là quan chức rất có kinh nghiệm trong các thỏa thuận thương mại phức tạp cũng như trong bộ máy Brussels, ngay cả khi đại dịch Covid-19 và năm bầu cử Mỹ không có lợi cho đột phá. Thực tế, hồi đầu tháng 6, ông từng trở thành ứng cử viên tham gia cuộc đua vị trí người đứng đầu WTO, với sự ủng hộ của Chính phủ Ireland, nhưng sau đó xin rút để toàn tâm toàn ý với các công việc ở EU.

Việc thay thế ông Hogan là vấn đề đau đầu của cả Dublin và Brussels. Bởi nếu xử lý sai, nó có thể dẫn đến cuộc cải tổ rộng hơn của EC và lấy đi vai trò ảnh hưởng cũng như tiếng nói của Ireland trong việc hoạch định chính sách của EU vào thời điểm quan trọng kiểm soát dịch Covid-19 và thương thảo thỏa thuận hậu Brexit.

Ngoài ra còn có một số câu hỏi lớn hơn liên quan đến trách nhiệm giải trình cần được giải quyết. Việc từ chức của ông Hogan đã phá tan đồn đoán rằng, các quan chức hàng đầu EU không bị kiểm duyệt khi họ rời thủ đô quốc gia và đến Brussels. Chính những áp lực từ Ireland đã khiến châu Âu không thể làm ngơ. Thực tế, nếu không có cơn giận dữ ở Dublin, câu chuyện có lẽ sẽ không kết thúc theo cách như vậy. Nhiều người dẫn chứng, cố vấn cấp cao của Thủ tướng Anh Dominic Cummings vẫn giữ công việc của mình mặc dù vi phạm lệnh phong tỏa ở nước này khi lái xe đi thăm vợ bị nhiễm Covid-19. Điều này có thể tạo ra tiền lệ lộn xộn nếu nó khiến Ủy ban đối mặt với quá nhiều áp lực quốc gia trong việc xử lý các vi phạm quy tắc ứng xử, vốn luôn đòi hỏi quan chức châu Âu phải liêm chính, trách nhiệm. Vì vậy, trong khi hành động của ông Hogan khó được bảo vệ, EC sẽ nỗ lực trang bị cho mình các công cụ độc lập hơn nhằm đánh giá những vi phạm đạo đức tiềm ẩn, chẳng hạn như cơ quan giám sát đạo đức. Như vậy, châu Âu sẽ dễ dàng thoát khỏi vụ bê bối này một cách mạnh mẽ hơn, ngay cả khi sự đổ vỡ nào đó sẽ luôn khó tránh khỏi.

Đây chắc chắn là vòng chơi golf tốn kém nhất trong lịch sử của liên minh lá cờ xanh. May mắn thay, ông Hogan có thể được thay thế mà không gây ra quá nhiều kịch tính. Nhưng mọi người đều quan tâm đến việc bảo đảm tác động lâu dài của vụ “Goftgate” không tồi tệ hơn tác hại tức thì của nó.