Sáng 10.4, tiếp tục Phiên họp thứ Ba mươi bảy, dưới sự điều khiển của Phó chủ tịch QH Uông Chu Lưu, UBTVH đã nghe báo cáo kết quả giám sát tình hình oan, sai trong việc áp dụng pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự và việc bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự theo quy định của pháp luật.
Theo Báo cáo kết quả giám sát do Ủy viên UBTVQH, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện trình bày, về cơ bản hoạt động điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự thời gian qua đã bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Tuy số người bị oan không nhiều, các trường hợp sai phạm đã hạn chế đáng kể và giảm dần theo từng năm nhưng so với yêu cầu cải cách tư pháp, yêu cầu của Hiến pháp năm 2013 thì việc phòng chống oan, sai, bỏ lọt tội phạm còn bất cập, hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu. Qua giám sát cho thấy, quá trình điều tra, truy tố, xét xử còn có những sai phạm dẫn đến oan, sai, bỏ lọt tội phạm như: việc giải quyết tin báo, tố giác tội phạm còn bất cập, nhiều trường hợp chưa được giải quyết và số vụ tạm đình chỉ điều tra còn cao, tiềm ẩn việc bỏ lọt tội phạm. Nhiều trường hợp bắt, tạm giữ, tạm giam chưa chính xác, sau đó phải chuyển sang xử lý hành chính; tình trạng tạm giam bị can về tội ít nghiêm trọng còn khá nhiều, có biểu hiện lạm dụng. Có những trường hợp khởi tố, điều tra, truy tố thiếu căn cứ; nhiều vụ án còn để kéo dài.
Từ thực tế giám sát, Đoàn giám sát của UBTVQH yêu cầu: các cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án các cấp cần tiếp tục quán triệt sâu sắc Hiến pháp năm 2013 và các nghị quyết của Đảng, của QH về công tác tư pháp; nghiêm túc chấp hành pháp luật trong việc bắt, giam giữ, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự; không để người nào bị bắt, tạm giữ, tạm giam, bị điều tra, truy tố và xét xử trái pháp luật; không để xảy các trường hợp oan, sai; không làm oan người vô tội do hình sự hóa các quan hệ hành chính, dân sự, kinh tế hoặc bỏ lọt người phạm tội do hành chính hóa các quan hệ hình sự. Cơ quan điều tra các cấp cần chủ động, tích cực điều tra, khám phá các loại tội phạm, hạn chế tối đa các trường hợp tạm đình chỉ điều tra để chống bỏ lọt tội phạm; áp dụng các biện pháp ngăn chặn chính xác để giảm các trường hợp bắt, tạm giữ hình sự sau đó chuyển xử lý hành chính; tăng cường các biện pháp chống bức cung, dùng nhục hình trong hoạt động điều tra; phòng ngừa có hiệu quả và các trường hợp chết tự sát, bị đánh chết tại các nơi giam giữ; quá trình điều tra phải tuân thủ đúng quy định pháp luật, thu thập đầy đủ các chứng cứ buộc tội, các chứng cứ gỡ tội để xác định sự thật vụ án một cách khách quan, toàn diện; chấn chỉnh việc lạm dụng khoản 1,2 Điều 25 Bộ luật Hình sự và khoản 2 Điều 107 Bộ luật Tố tụng hình sự để đình chỉ điều tra, tránh bỏ lọt tội phạm, làm oan người vô tội.
Các Ủy viên UBTVQH đánh giá cao kết quả giám sát và tán thành với nhiều nội dung, kiến nghị của Đoàn giám sát. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho rằng, việc giám sát về tình hình oan, sai trong áp dụng pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự là đúng đắn. Đây là lần đầu tiên, QH giám sát sâu, rộng và toàn diện về vấn đề oan, sai trong hoạt động tố tụng. Chủ nhiệm Phan Trung Lý cũng đề nghị, Đoàn giám sát đánh giá rõ hơn một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng oan, sai trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử để có giải pháp khắc phục triệt để hơn.
Các Ủy viên UBTVQH cũng nhất trí ban hành Nghị quyết của QH về Tăng cường các biện pháp phòng, chống oan, sai và bảo đảm bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự.
Buổi chiều, dưới sự chủ trì của Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng, UBTVQH đã bế mạc phiên họp thứ Ba mươi bảy.
Trước đó, dưới sự điều khiển của Phó chủ tịch QH Huỳnh Ngọc Sơn, UBTVQH đã cho ý kiến về dự kiến chương trình hoạt động giám sát của QH, UBTVQH năm 2016.
Tờ trình do Chủ nhiệm VPQH Nguyễn Hạnh Phúc trình bày, nêu rõ: năm 2016 là năm tổ chức Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng; là năm cuối nhiệm kỳ QH Khóa XIII và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2011-2016, tổ chức bầu cử ĐBQH nhiệm kỳ Khóa XIV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016-2021; đồng thời cũng là năm quan trọng trong việc tiếp tục triển khai thực hiện Hiến pháp mới, với bộ máy của nhiều cơ quan nhà nước có sự điều chỉnh, nhiệm vụ được chuyển giao giữa hai giai đoạn, một số chính sách được định hướng mới. Bên cạnh việc bảo đảm thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên, các cơ quan phải dành thời gian cho công tác tổ chức, nhân sự, sẽ ảnh hưởng nhất định đến việc thực hiện nhiệm vụ. Do vậy, việc dự kiến chương trình hoạt động giám sát năm 2016 của QH, các cơ quan của QH cũng phải được lựa chọn một cách phù hợp, bảo đảm tính khả thi. Tại Kỳ họp thứ Mười một, QH Khóa XIII, QH sẽ tập trung vào việc tổng kết công tác cả nhiệm kỳ, thực hiện giám sát công tác bầu cử ĐBQH nhiệm kỳ Khóa XIV và đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2016-2021; Kỳ họp thứ Nhất, QH Khóa XIV, là kỳ họp đầu tiên của QH khóa mới, QH tập trung làm công tác tổ chức bộ máy và nhân sự cấp cao của các cơ quan nhà nước, xem xét báo cáo về công tác bầu cử ĐBQH nhiệm kỳ Khóa XIV và đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2016-2021. Vì vậy, tại 2 Kỳ họp này, VPQH đề nghị QH không tổ chức chất vấn và giám sát chuyên đề. Tại Kỳ họp thứ Hai, QH Khoá XIV, diễn ra vào cuối tháng 10.2016, QH tập trung vào các nội dung chính là KT - XH, ngân sách nhà nước, xây dựng pháp luật, quyết định các vấn đề quan trọng và giám sát. Theo đó, VPQH đề nghị UBTVQH lựa chọn 2 trong 3 nội dung cụ thể sau đây để trình QH quyết định: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển khoa học, công nghệ để thực hiện mục tiêu đến 2020 Việt Nam cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại; Việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (giai đoạn 2010 - 2015) gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp; Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường trong nước và phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại
UBTVQH thống nhất với các nội dung Tờ trình, nhất trí trình QH xem xét, lựa chọn một trong hai chuyên đề để giám sát tại Kỳ họp thứ Hai, QH Khóa XIV là Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển khoa học, công nghệ để thực hiện mục tiêu đến 2020 Việt Nam cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại và Việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (giai đoạn 2010 -2015) gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp.
Trong phiên làm việc buổi chiều, UBTVQH cũng đã cho ý kiến về việc phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ về bổ nhiệm, miễn nhiệm Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của nước CHXHCN Việt Nam tại một số nước.
