Bảo đảm số lượng và nâng cao chất lượng

Giảm số lượng

Mặc dù Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sắp đến mới có hiệu lực. Song trong quá trình chuẩn bị và tiến hành Đại hội Đảng bộ cấp xã, cần nghiên cứu những thay đổi của luật, nhất là về nhân sự HĐND để vận dụng khoa học, nghiêm túc. Có như vậy, đến lúc bầu cử đại biểu HĐND sẽ không còn bị động, lúng túng về công tác cán bộ. Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi trước hết đã bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND cấp xã với việc: Thông qua kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm của cấp xã trước khi trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Điều đó càng nâng cao vị trí, quyền hạn của HĐND cấp xã trong hệ thống chính trị ở cơ sở. Đồng thời, cũng đòi hỏi phải tăng cường năng lực, kỹ năng hoạt động của đại biểu HĐND cho nhiệm kỳ tới. 

Kỳ họp thứ 10, HĐND xã Phú Nam, huyện Bắc Mê, Hà Giang	Ảnh: P. Lan

Để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn ngày càng lớn, Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi, bổ sung đã tăng số lượng thành viên Thường trực HĐND cấp xã lên gấp đôi. Trưởng các Ban của HĐND tham gia trong Thường trực để Thường trực HĐND có bốn thành viên đủ khả năng, điều kiện thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Thường trực HĐND giữa hai kỳ họp HĐND. Điều đáng nói ở đây, luật sửa đổi lần này lại giảm số lượng đại biểu HĐND xã cho nhiệm kỳ tiếp theo. Đại biểu HĐND phường và thị trấn sắp đến cũng giảm. Đây là thách thức đến cơ cấu và yêu cầu chất lượng đại biểu HĐND sắp đến.

Nâng cao chất lượng

Giảm số lượng đại biểu HĐND cấp xã là thực hiện chủ trương chung tinh giản biên chế. Giảm số lượng, buộc phải tăng chất lượng đại biểu HĐND nhiều hơn nữa để bảo đảm thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đã được bổ sung. Hơn nữa, quá trình đổi mới, chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền càng đòi hỏi trách nhiệm, quyền hạn của cơ sở phải được nâng cao. Chưa nói đến thời gian qua, hoạt động của HĐND cơ sở còn những khó khăn, hạn chế. Yêu cầu tăng cường chất lượng với việc bảo đảm cơ cấu đại biểu ở cơ quan đại diện nhân dân là bài toán khó; càng khó hơn khi phải giảm số lượng so với trước, mà quy luật vẫn “lượng đổi thì chất đổi”! Đây không những là trách nhiệm của Thường trực HĐND mà các cơ quan có thẩm quyền tại cơ sở và cấp trên cơ sở nên nghiên cứu, xem xét thực tế, khách quan hơn để có sự chỉ đạo sát đúng.

Chất lượng của đại biểu HĐND cấp xã được nâng cao, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuẩn bị các chức vụ HĐND. Có thể khẳng định: Các chức danh của HĐND khó thay đổi hơn chức danh ở các cơ quan, tổ chức khác. Bởi đại biểu HĐND rất khó bầu cử bổ sung, thay thế giữa hai lần bầu cử theo nhiệm kỳ HĐND các cấp. Sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương lần này còn quy định: Trưởng Ban của HĐND cấp xã tham gia Thường trực HĐND, đó là yêu cầu thực tế, khách quan ở cơ sở. Mặc dù tăng số lượng Thường trực HĐND, nhưng đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách ở cấp xã cũng chỉ có Phó Chủ tịch HĐND. Trong lúc đó, số Phó Chủ tịch UBND cấp xã loại II lại tăng gấp đôi. Cho nên càng đòi hỏi năng lực, trình độ của các thành viên Thường trực HĐND rất cao; phải có bản lĩnh, khả năng hoạt động tập thể trong thực thi nhiệm vụ, quyền hạn.

Từ nhân sự cấp ủy... đến chức danh HĐND

Đại hội Đảng bộ cấp xã tiến hành trước bầu cử đại biểu HĐND các cấp khoảng một năm. Việc chuẩn bị nhân sự đại biểu HĐND cho nhiệm kỳ tới là rất cần thiết. Đảng lãnh đạo HĐND, trước hết bằng cách cử cán bộ tham gia ứng cử để cử tri bầu vào HĐND, sau đó mới có thể được đại biểu HĐND bầu giữ các chức vụ của HĐND. Trong lúc đó, nhiệm kỳ cấp ủy ở cơ sở chênh lệch với nhiệm kỳ HĐND các cấp, nên các chức danh của HĐND không những tham gia cấp ủy mà còn đủ tuổi để ứng cử đại biểu HĐND. Nên quan tâm hơn đến chức danh kiêm nhiệm Chủ tịch HĐND, bởi vị trí Bí thư cấp ủy thường luân chuyển hoặc đề bạt lên trên. Do đó, nên có quy hoạch Thường trực cấp ủy đủ điều kiện tham gia được đại biểu HĐND, như thế sẽ thuận lợi trong việc sắp xếp, bố trí cán bộ HĐND và cũng phù hợp với quan điểm trẻ hóa đội ngũ cán bộ ở cơ sở. Bên cạnh đó, cũng cần quan tâm quy hoạch Trưởng ban của HĐND tham gia cấp ủy, tốt hơn nên Thường trực cấp ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam… ở cấp xã để tăng cường hoạt động của các Ban HĐND. Có như vậy mới nâng cao quyền hạn, trách nhiệm của Thường trực HĐND.

Để có những chức danh của HĐND đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới, ngay trong lúc này cũng nên có quy hoạch; điều chỉnh, bổ sung quy hoạch các chức vụ HĐND và chuẩn bị cơ cấu, số lượng đại biểu HĐND với yêu cầu giảm số lượng theo quy định mới và buộc phải tăng cường chất lượng hơn nữa. Việc nâng cao chất lượng đại biểu HĐND trong điều kiện phải bảo đảm cơ cấu hợp lý để thực hiện được vai trò đại diện của HĐND cần cân nhắc, xem xét khách quan, dân chủ. Thông thường, trong bầu cử đại biểu HĐND, danh sách ứng cử viên có cơ cấu tuyệt vời, nhưng kết quả bầu cử thì không được như thế! Muốn vậy, thiết nghĩ Đại hội Đảng cũng cần quan tâm đến cán bộ nữ, cán bộ trẻ tuổi, người dân tộc thiểu số… tham gia cấp ủy và đảm đương những chức vụ lãnh đạo ở cấp xã, trong đó có việc quy hoạch giữ các chức danh của HĐND. Có như vậy, không những tạo thuận lợi bảo đảm cơ cấu ứng cử viên trong bầu cử đại biểu HĐND, chất lượng của đại biểu dân cử sẽ tăng lên, tạo thuận lợi thực hiện tốt nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND trong mọi điều kiện.