Diễn biến mới vụ bồi thường về đất "0 đồng" tại Dự án KCN Sơn Mỹ I, Bình Thuận

Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận vừa có Văn bản số 62/ĐĐBQH-CTQH gửi Tòa án nhân dân tỉnh Bình Thuận liên quan đến các kiến nghị của Công ty TNHH TM Đại Thanh (Công ty Đại Thanh) trong vụ việc bị bồi thường 0 đồng về đất tại Dự án khu công nghiệp (KCN) Sơn Mỹ I (huyện Hàm Tân).

Theo đó, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận nhận được Công văn số 07/2025/CV-ĐT của Công ty Đại Thanh đề nghị ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật của UBND huyện Hàm Tân và Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Hàm Tân trong việc thực hiện cưỡng chế thu hồi đất của Công ty Đại Thanh tại dự án trên.

Qua nghiên cứu, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận chuyển nội dung của Công ty Đại Thanh đến TAND tỉnh Bình Thuận. “Đề nghị TAND tỉnh Bình Thuận thông tin đến Đoàn ĐBQH tỉnh về kết quả tiếp nhận, thụ lý hồ sơ vụ việc trên theo như nội dung trình bày của Công ty Đại Thanh và việc TAND tỉnh áp dụng các biện pháp ngăn chặn (nếu có) trong quá trình giải quyết vụ án”, Văn bản của Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận nêu.

Liên quan đến vụ việc của Công ty Đại Thanh, ngày 6/6/2025, TAND tỉnh Bình Thuận đã có Thông báo số 183/2025/TLST-HC về việc thụ lý vụ án hành chính “khiếu kiện quyết định hành chính về bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất”.

Công ty Đại Thanh khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết: Hủy các quyết định: Quyết định số 769/QĐ-UBND ngày 21/4/2025; Quyết định số 726/QĐ-UBND ngày 16/4/2025, Quyết định số 654/QĐ-UBND ngày 11/4/2025, Quyết định số 650/QĐ-UBND ngày 11/4/2025, Quyết định số 2097/QĐ-UBND ngày 5/8/2014, Quyết định số 2112/QĐ-UBND ngày 5/8/2014, Quyết định số 2793/QĐ-UBND ngày 9/10/2012 của UBND huyện Hàm Tân về phê duyệt phương bồi thường, hỗ trợ tái định cư đối với Công ty Đại Thanh.

Buộc các đơn vị liên quan thực hiện đúng nhiệm vụ, công vụ theo quy định pháp luật trong việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với Công ty Đại Thanh.

Trước đó, Công ty Đại Thanh cũng đã có đơn gửi TAND tỉnh Bình Thuận yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời chưa thực hiện các biện pháp cưỡng chế thu hồi đất đối với phần diện tích của Công ty Đại Thanh. Lý do, đơn vị này chưa chấp thuận phương án bồi thường do UBND huyện Hàm Tân ban hành nhưng thời gian qua, UBND huyện Hàm Tân đã có nhiều động thái nhằm chuẩn bị cho việc cưỡng chế, thu hồi đất đất đối với Công ty Đại Thanh.

Theo tài liệu, năm 2001 và 2004, Công ty TNHH TM Đại Thanh (Công ty Đại Thanh) được UBND tỉnh Bình Thuận cho thuê tổng cộng 566.000m2 đất tại xã Sơn Mỹ để thực hiện 2 dự án: Dự án nuôi tôm (300.000m2, thời hạn thuê 20 năm) và Dự án đầu tư trồng rừng kết hợp nuôi thủy sản (266.000m2, thời hạn cho thuê đất 50 năm). Trong quá trình triển khai thực hiện dự án, Công ty Đại Thanh còn thỏa thuận, nhận chuyển nhượng đất từ các hộ gia đình, cá nhân, nâng tổng diện tích đất đã và đang quản lý, sử dụng hơn 672.400m2.

Ngày 22/12/2011, UBND tỉnh Bình Thuận ban hành Quyết định số 2766/QĐ-UBND thu hồi 615.472m2 đất của Công ty Đại Thanh để thực hiện Dự án khu công nghiệp (KCN) Sơn Mỹ I (589.934m2 làm KCN và 25.538 giao UBND xã Sơn Mỹ quản lý).

Công ty Đại Thanh khởi kiện ra tòa vì nhiều lý do, trong đó có vấn đề về việc bị thu hồi hơn 61ha đất nhưng chỉ bồi thường 0 đồng về đất; quá trình bồi thường, hỗ trợ kéo dài hơn 10 năm nhưng chưa có phương án phù hợp; UBND huyện Hàm Tân liên tục điều chỉnh các quyết định về bồi thường, hỗ trợ nhưng áp dụng các quy định chưa đúng, không phù hợp thực tế…gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp.

Theo Công ty Đại Thanh, các quyết định chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ (nêu trên) không dẫn chiếu quyết định thu hồi đất của UBND tỉnh nên huyện Hàm Tân đã "quên" luôn việc bồi thường về đất, do không thống nhất diện tích đất thu hồi. Từ đó, việc phê duyệt các phương án bồi thường tài sản trên đất cũng liên tục bị "xáo trộn", thay đổi suốt hơn 10 năm qua.

Nhìn nhận về vấn đề bồi thường, hỗ trợ đối với Công ty Đại Thanh, Luật sư Phạm Thị Thanh Huyền (Giám đốc Công ty Luật An Thanh) cho rằng, trong một số phương án bồi thường, UBND huyện Hàm Tân và các đơn vị liên quan có nêu căn cứ theo Luật Đất đai 2003, 2013, 2024 để đưa ra phương án bồi thường, hỗ trợ cho doanh nghiệp.

Công ty Đại Thanh được Nhà nước cho thuê đất. Trong phần đất cho thuê, có một phần diện tích đất do các hộ gia đình, cá nhân quản lý, sử dụng và doanh nghiệp tự thỏa thuận, bồi thường, nhận chuyển nhượng. Ngoài ra, doanh nghiệp còn tự thỏa thuận nhận chuyển nhượng nhiều diện tích đất từ các hộ gia đình, cá nhân ngoài ranh nhằm đảm bảo tính liên hoàn của dự án.

Vấn đề điều kiện để được bồi thường về đất được quy định tại Điều 8 Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 3/12/2004 của Chính phủ. Trong đó nêu rõ điều kiện để được bồi thường về đất đất như: đất được Nhà nước giao có thu tiền sử dụng đất mà tiền sử dụng đất đã nộp không có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước (NSNN); đất nhận chuyển nhượng của người sử dụng đất hợp pháp mà tiền trả cho việc chuyển nhượng không có nguồn gốc từ NSNN.

Căn cứ theo thực tế và các tài liệu, trường hợp của Công ty Đại Thanh có nhiều diện tích đất thuộc diện được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất.

"Khi thu hồi đất, tiến hành bồi thường cơ quan chức năng cần phân định rõ: đất sạch do Nhà nước giao là bao nhiêu; đất Nhà nước giao nhưng doanh nghiệp tự bỏ tiền bồi thường là bao nhiêu; đất do doanh nghiệp nhận chuyển nhượng là bao nhiêu?. Để làm được vấn đề đó cần phải thực hiện đo đạc xác định diện tích đất trên thực tế và phải căn cứ vào nguồn gốc đất. Từ đó đưa ra phương án bồi thường về đất cho từng loại đất cụ thể", Luật sư Huyền phân tích.

Cũng theo Luật sư Huyền ngoài việc bồi thường về “đất chưa sạch”, doanh nghiệp còn phải được bồi thường chi phí đầu tư vào đất; còn đối với phần diện tích “đất sạch” như: chi phí nhân công, chi phí thiết kế các hạng mục hạ tầng, chi phí phát quang, san nền, hạ cos, đào ao… do thu hồi đất trước thời hạn, bị ngừng sản xuất; kinh doanh...

Đối với vấn đề trên, ngày 23/10/2014, Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã có văn bản hướng dẫn rằng: được hỗ trợ theo quy định tại khoản 2 Điều 20 Nghị định số 69/2009/NĐ-CP.

Các cơ quan có thẩm quyền cần căn cứ theo Nghị định 88/2024/NĐ-CP để hỗ trợ về sản xuất kinh doanh, hỗ trợ chế độ trợ cấp ngừng việc cho người lao động của doanh nghiệp và các khoản hỗ trợ khác theo quy định của khoản 2 Điều 108 Luật Đất đai 2024…

Tuy nhiên, UBND huyện Hàm Tân không chỉ không bồi thường về đất mà còn không bồi thường, hỗ trợ một số chi phí doanh nghiệp đã đầu tư vào đất, tài sản gắn liền với đất, tài sản đầu tư thực hiện dự án hoặc có mà áp dụng không đúng theo đơn giá UBND tỉnh đã ban hành tại thời điểm bồi thường là không đúng theo quy định pháp luật.

"Vì thế, UBND huyện Hàm Tân và các cơ quan liên quan cần áp dụng những quy định pháp luật phù hợp để tiến hành bồi thường, hỗ trợ cho doanh nghiệp khi thu hồi đất trước thời hạn", Luật sư Phạm Thị Thanh Huyền chia sẻ.

Quang Phương