Luật Công nghệ cao giúp củng cố vị thế của TP. Hồ Chí Minh trong hệ sinh thái công nghiệp công nghệ cao quốc gia

Luật tạo điều kiện thu hút đối tác nước ngoài đầu tư vào thành phố

UBND TP. Hồ Chí Minh vừa có Báo cáo số 34/BC-UBND về tổng kết thi hành Luật Công nghệ cao (CNC) số 21/2008/QH12.

Báo cáo cho biết, số liệu lũy kế đến tháng 7/2025, Khu CNC thành phố đã thu hút 163 dự án còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư đăng ký tương đương 12,695 tỷ USD. Trong đó, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chiếm vai trò chủ đạo với 10,380 tỷ USD từ 50 dự án. Điều này cho thấy sức hút của mô hình Khu CNC thành phối đối với các tập đoàn công nghệ quốc tế.

Song song với đó, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng phục vụ nghiên cứu phát triển cũng được chú trọng đầu tư với các phòng thí nghiệm, trung tâm ươm tạo, trung tâm đào tạo được hình thành, tạo ra nền tảng vật chất ban đầu cho các hoạt động công nghệ cao…

Cũng tại Khu CNC, các doanh nghiệp đã bắt đầu đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) tại doanh nghiệp và coi đây là chìa khóa để đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường. Báo cáo cho biết, tổng chi cho hoạt động này tăng dần qua các năm, đạt 126,116 triệu USD vào năm 2021. Đáng chú ý, tỷ lệ chi cho R&D trên doanh thu bình quân giai đoạn 2021-2025 đặt 2,22%, vượt qua mức yêu cầu tối thiểu là 1% tại Điều 18 của Luật CNC 2008. Sự gia tăng về số lượng bằng sáng chế cấp quốc gia (59) và quốc tế (9) là những chỉ dấu tích cực cho thấy sự chuyển dịch từ mô hình gia công, lắp ráp sang nghiên cứu và làm chủ công nghệ.

Nhân lực có trình độ đại học trở lên tham gia trực tiếp vào các hoạt động R&D của doanh nghiệp không ngừng tăng lên hàng năm. Trong đó, lĩnh vực công nghệ thông tin thu hút nhiều lao động nhất chiếm hơn 50% tổng số lao động.

TP. Hồ Chí Minh đã ban hành Chương trình phát triển công nghiệp vi mạch TP. Hồ Chí Minh tại Khu CNC giai đoạn 2025-2030 với mục tiêu Khu CNC trở thành một trung tâm nghiên cứu, phát triển ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn của quốc gia, có hệ sinh thái vi mạch bán dẫn mạnh. Tính đến nay, TP. Hồ Chí Minh đã đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ hoạt động CNC (bao gồm phòng thí nghiệm) với diện tích 3.828m2, tổng giá trị tài sản cố định là 205.791 triệu đồng.

Theo UBND TP. Hồ Chí Minh Luật đã cung cấp một khuôn khổ pháp lý giúp thành phố có cơ sở để xây dựng các quy chế, các chương trình phát triển CNC, thúc đẩy thành phố, vùng Đông Nam Bộ phát triển theo xu thế cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Bên cạnh đó, việc triển khai Luật đã góp phần nâng cao nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của CNC đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các hoạt động CNC, đồng thời góp phần nâng cao năng lực nội dung của các doanh nghiệp và các cơ sở nghiên cứu – đào tạo – ươm tạo CNC.

Ngoài ra, Luật còn áp dụng cơ chế, chính sách ưu đãi đặc biệt để đào tạo, thu hút, sử dụng có hiệu quả nhân lực CNC, giúp thành phố kêu gọi và lựa chọn nhà đầu tư chất lượng cao. Từng bước thu hút được nhiều dự án quy mô lớn, đặc biệt là từ các nhà đầu tư chiến lược trong các lĩnh vực ưu tiên như CNTT, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới và công nghệ tự động hóa. Từ đó, củng cố vị thế của thành phố trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và CNCN cao quốc gia.

Còn một số vướng mắc cần giải pháp thích hợp

Theo UBND TP. Hồ Chí Minh, Luật và các văn bản quy phạm luật liên quan CNC chưa có quy định cụ thể về Công viên Khoa học và Công nghệ (KH-CN). Điều này đã gây khó khăn trong việc xây dựng và trình cấp thẩm quyền thông qua Đề án mở rộng Khu CNC (bổ sung chức năng Khu công viên KH-CN).

Ngày 1/1/2025, Luật KH-CN và Đổi mới sáng tạo có hiệu lực. Trong đó Luật quy định Nhà nước đầu tư xây dựng, trang bị các phòng thí nghiệm, phòng thử nghiệm,... nhưng chưa quy định về hạ tầng phát triển Khu CNC lên Công viên KH-CN, Khu công nghiệp lên Khu CNC, chính sách cho phát triển Công viên KH-CN để KH-CN thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế quốc gia.

Bên cạnh đó, hiện Khu CNC thành phố chưa có cơ chế riêng nên cơ quan có thẩm quyền cần ban hành Nghị quyết chung về cơ chế đặc thù phát triển cho các Khu CNC quốc gia. Trong đó, quy định các chính sách vượt trội về CNC cho các Khu CNC.

Ngoài ra, còn một số vướng mắc về chi phí hoạt động nghiên cứu tại các doanh nghiệp trong Khu CNC. Vì thế, TP. Hồ Chí Minh kiến nghị Bộ KH-CN nghiên cứu tham mưu xây dựng các quy định nhằm thống nhất các khoản kinh phí cho hoạt động nghiên cứu phát triển và nguyên tắc kế toán cho các khoản chi cho hoạt động nghiên cứu phát triển tại các văn bản liên quan đến KHCN và tài chính; bổ sung cụ thể kinh phí cho hoạt động nghiên cứu phát triển vào nguyên tắc kế toán của doanh nghiệp để thống nhất.

UBND thành phố cũng đề xuất Bộ KH&CN đề xuất Bộ Tài chính bổ sung vào biểu mẫu báo cáo hoạt động dự án đầu tư nội dung báo cáo về tình hình thực hiện về nghiên cứu phát triển.