Ngôi nhà của dân tộc

Ngôi nhà của dân tộc

“Tổ quốc không có ngôi nhà của mình” - Năm 1846, Mihály Vorosmarty, một trong những thi sĩ lớn nhất của nền thi ca Hungary đã thốt lên một cách cay đắng như thế. Trong nhiều thế kỷ, con cháu của Đại vương công lập quốc Árpád không hề có một nơi chốn riêng nào cho mình trong hoạt động lập pháp. Bởi khi đó, có quan niệm cho rằng, bản thân những người con ưu tú đó của Vương quốc Hungary - giới quý tộc, tăng lữ, trí thức thành thị... chính là “đất nước” và nơi họ vui chơi, họp hành hay làm luật cũng là thuộc "Tổ quốc". 

Tuy nhiên, nửa sau thế kỷ XIX, nhu cầu có một tòa nhà xứng đáng là "ngôi nhà" của một quốc gia có gần một ngàn năm lịch sử ngày một gia tăng, với sự phát triển của đất nước và sự lớn mạnh của một xã hội thị dân, gồm giới văn nghệ sĩ, trí thức thành thị.

Năm 1880, hơn ba thập niên sau cuộc chiến 1848 - 1849, Quốc hội Hungary ra đạo luật về việc xây dựng một tòa nhà lập pháp cố định. Khi đó, Hungary là thành viên của nền Quân chủ Áo - Hung và đang có những bước phát triển rực rỡ về văn hóa, giáo dục, kinh tế và kiến trúc.

Trong ba năm 1881 - 1883, đã có 19 dự án được gửi đến cho Ban tuyển lựa, với sự góp mặt của những kiến trúc sư lừng danh nhất Hungary đương thời, trong đó có hai “kỳ phùng địch thủ” là Steindl Imre và Hauszmann Alajos, những người mà tên tuổi các công trình chính của họ đã tạo dựng diện mạo thủ đô Budapest.

Cuối cùng, dự án của Steindl Imre đã được lựa chọn. Cho dù vị kiến trúc sư lừng danh không chờ được tới ngày đứa con tinh thần của mình hoàn tất, nhưng ông đã để lại một đại công trình mang dấu ấn của trường phái Tân Gothic, và xứng đáng đứng vào hàng những kiệt tác kiến trúc châu Âu cuối thế kỷ XIII, đầu thế kỷ XIX.

Kiến trúc nguy nga

Nhìn từ bên ngoài, Trụ sở Quốc hội Hungary giống như một tòa lâu đài cổ kính và tráng lệ, soi bóng xuống dòng sông Danube êm đềm. Công trình này có kiến trúc tân cổ điển, với mặt tiền đối xứng và mái vòm khổng lồ ở vị trí trung tâm. Bên trong trụ sở cũng được thiết kế đối xứng. Do đó, trụ sở có hai hội trường giống hệt nhau, một phòng dành cho sinh hoạt nghị sự và một phòng dành cho khách tham quan.

Trụ sở Quốc hội Hungary có tổng cộng 691 phòng, tuy nhiên chỉ có 200 phòng làm việc dành cho các cán bộ, nhân viên của Văn phòng Quốc hội. Số phòng còn lại dùng vào các hoạt động khác như thư viện, phòng ăn, tiếp khách… Nhà ăn lớn của Quốc hội nằm đối diện với cầu thang chính, trên trần được vẽ các nhân vật trong truyện ngụ ngôn và trên tường lối vào là bức họa 5 loài gia súc nổi tiếng của Hungary. Từ góc nhà ăn lớn dẫn tới hai phòng nhỏ hơn là nơi ăn riêng của các nghị sĩ ở phía Nam và phòng họp báo ở phía Bắc. Phòng họp báo này còn được gọi là “Phòng thảm thêu” vì từ năm 1920 ở đây treo một tấm thảm khá lớn để trang trí. Ngay bên dưới nhà ăn lớn là thư viện Quốc hội, với hàng nghìn đầu sách và kho tàng đồ sộ tài liệu phục vụ các nghị sĩ…

Mặt tiền chính của Trụ sở Quốc hội đối diện với sông Danube, nhưng lối vào chính lại từ phía quảng trường phía Đông của tòa nhà. Cả bên trong và ngoài trụ sở có tổng cộng 88 bức tượng và 242 tác phẩm điêu khắc trên tường. Mặt tiền được trang trí nhiều tác phẩm điêu khắc nhất, với hình ảnh các vị vua, công thần và những người lính có công lớn của đất nước Hungary. Mặt tiền cũng trưng bày nhiều tượng của những người trị vì Hungary, các nhà lãnh đạo vùng Transylvania và các nhân vật tướng lĩnh nổi tiếng. Trên các ô cửa sổ là những bức tranh kính mô phỏng huy hiệu của các nhà vua và bá tước xứ Hung. Án ngữ hai bên cầu thang phía đông là hai pho tượng sư tử. Bước vào trụ sở Quốc hội và lên các bậc thang lớn được trang trí tinh xảo, khách tham quan có thể chiêm ngưỡng những bức bích họa đặc sắc trên trần nhà. Tượng bán thân của kiến trúc sư Imre Steindl, “cha đẻ” của công trình nguy nga này, được đặt trang trọng trên tường.

“Trái tim” của trụ sở

Một trong những khu vực quan trọng nhất của Trụ sở Quốc hội Hungary là nhà mái vòm mang phong cách phục hưng, với 16 cạnh tượng trưng cho 16 đời vua trị vì Hungary. Liền kề nhà mái vòm là những phòng lớn, gồm Hạ viện và Thượng viện. Do Quốc hội Hungary ngày nay là cơ quan đơn viện, nên các cuộc họp được tiến hành tại Hạ viện, còn Thượng viện trở thành phòng họp chung.

Trong nhà mái vòm trưng bày những bức tượng chân dung của 16 vị vua như đang ngồi trầm tư mặc tưởng về những giai đoạn lịch sử đã qua. Nhà vua đầu tiên Stephen I (975-1038), đăng quang với chiếc Vương miện được gửi tới từ Giáo Hoàng, đã mở ra đế chế phong kiến Hungary hùng mạnh mang đậm màu sắc Thiên chúa giáo. Tại nhà mái vòm, vẫn đang trưng bày Vương miện Thiêng đầu tiên, cùng những bảo vật quý của các đời vua Hungary.

Biểu tượng của nền dân chủ nhân dân

Như một sự đối lập với Cung điện của hoàng gia, được xây dựng trên đỉnh đồi Buda biểu trưng cho sự tôn kính quý tộc, Tòa nhà Quốc hội được lựa chọn xây dựng bên bờ Pest của sông Danube, như một biểu tượng ý nghĩa rằng, đó phải là ngôi nhà của một quốc gia mà số phận sẽ gắn bó với nền dân chủ nhân dân.

Được xây dựng ròng rã trong vòng gần hai chục năm (1885 - 1904), những con số thống kê được ghi lại cho biết, luôn có trung bình một nghìn công nhân làm việc tại công trình này, 40 triệu viên gạch, 40kg vàng đã được sử dụng. Tổng cộng, có tới 242 pho tượng, vô số tranh tường và các họa phẩm xuất sắc đã hiện diện trong và ngoài tòa nhà để tôn vinh “ngôi nhà của quốc dân Hungary”.

Là tòa nhà Quốc hội lớn thứ nhì châu Âu và thứ ba trên thế giới, Nhà Quốc hội Hungary còn đặc biệt ở chỗ nó được xây dựng hoàn toàn bằng vật liệu trong nước, ngoại trừ 8 cây cột đá cẩm thạch được mang tới từ Thụy Điển. Được biết, trên thế giới chỉ có vỏn vẹn 12 cây cột, trong đó 4 cột còn lại được dùng tại Tòa nhà Quốc hội Anh quốc - cung điện Westminster ở London.

Vào mùa hè năm 1896, tức 8 năm trước khi khánh thành, Tòa nhà Quốc hội đã chứng kiến một sự kiện trọng đại: phiên họp đầu tiên của Quốc hội Vương quốc Hungary, nhân kỷ niệm 1000 năm lập quốc.

Tọa lạc trên quảng trường chính mang tên vị anh hùng dân tộc Kossuth Lajos, nơi diễn ra những sự kiện và lễ kỷ niệm trọng thể nhất của đất nước Hungary, không chỉ ban ngày mà cả vào ban đêm, Nhà Quốc hội vẫn rực rỡ và lộng lẫy trong ánh đèn vàng nổi bật trên dòng Danube xanh.

Với sự bề thế, uy nghi về tổng thể và tinh tế, kiêu sa trong từng chi tiết nhỏ, Nhà Quốc hội Hungary từng được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới của UNESCO - đã vượt quá khuôn khổ thông thường của một trung tâm hành chính và chính trị để trở thành biểu tượng vinh quang của dân tộc Hungary.