Từ Nghị quyết số 66-NQ/TW đến thực tiễn cấp xãBài 2: “Cửa ngõ” để chính sách đi vào cuộc sống

Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới được xác định “đột phá của đột phá”, gắn chặt giữa thể chế và thực tiễn. Để nghị quyết thấm sâu vào đời sống Nhân dân, cần bắt đầu từ cấp xã - nơi HĐND thực thi chức năng quyết định trực tiếp những vấn đề thiết thân nhất với cộng đồng.

Quyết định sát dân - nền tảng của niềm tin

Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trước đây quy định, HĐND cấp xã không được phép ban hành chính sách, không được tự ý đặt ra các khoản đóng góp. Nay theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15, HĐND cấp xã được phép “Quyết định chính sách, biện pháp phát triển kinh tế - xã hội, phát triển các ngành, lĩnh vực, phát triển kinh tế tư nhân và đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trên địa bàn theo quy định của pháp luật”.

“Đây là quy định mới, trao quyền chủ động cho HĐND cấp xã khi vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Để cụ thể hơn, HĐND cấp xã được quyết định chính sách nào, phạm vi, quy mô và thẩm quyền đến đâu thì chưa cụ thể. Do đó, quá trình vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, các địa phương cấp xã vẫn đang còn lúng túng trong xác định thẩm quyền ban hành chính sách. Nên có hướng dẫn hoặc lồng ghép trong quy chế mẫu quy chế làm việc của HĐND để HĐND cấp xã dễ thực thi” - đại biểu Võ Thị Như Long, Phó Chủ tịch HĐND phường Vũng Áng, tỉnh Hà Tĩnh phân tích.

Ông Lê Hồng Thái, đại biểu HĐND phường Ea Kao, tỉnh Đắk Lắk chia sẻ: “Người dân cảm nhận nghị quyết thông qua quyết định cụ thể: con đường có được làm đúng tiến độ hay dự án có được công khai, minh bạch; quy hoạch có được lấy ý kiến Nhân dân rõ ràng không, những khu vực như bãi xử lý rác tập trung hay khu nghĩa trang đã bảo đảm đúng chỉ giới, chỉ số an toàn và phù hợp thực tiễn chưa. Nếu HĐND phường quyết định sát thực tế, niềm tin của dân sẽ được củng cố từng ngày”.

Thực tế cho thấy, mỗi nghị quyết HĐND cấp xã ban hành là mệnh lệnh pháp lý gắn liền với đời sống dân cư. Việc phê chuẩn kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm, trong đó có việc đưa các kiến nghị của đa số cử tri về xây dựng tuyến mương thoát nước, chỉnh trang tuyến đường xuống cấp, hay thông qua đề án chuyển đổi cây trồng vật nuôi, đào tạo nghề cho lao động nông thôn... đều là những “đầu ra pháp lý” người dân trực tiếp thụ hưởng.

Bà Nguyễn Thị Hợi, hội viên phụ nữ thôn Mỹ Giang, xã Hưng Nguyên, Nghệ An khẳng định, khi HĐND quyết định một trong các biện pháp đào tạo nghề cho lao động nông thôn là mở lớp đào tạo nghề may ngay tại xã, tôi thấy rõ nghị quyết gắn với cơ hội mưu sinh của mình. Chính những quyết định ấy làm dân tin, nghị quyết ấy mới sống trong lòng dân.

“Mắt xích” quan trọng lan tỏa Nghị quyết 66

Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị nhấn mạnh: pháp luật chỉ có sức sống khi đi vào cuộc sống. HĐND cấp xã chính là cấp hiện thực hóa tinh thần ấy, bởi mỗi quyết định đều tác động trực tiếp đến đời sống của hàng vạn người dân địa phương khi cấp xã đã được mở rộng địa giới hành chính rất lớn so với trước đây.

Theo ông Bùi Văn Quảng, đại biểu HĐND phường Nam Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh, HĐND cấp xã phải lắng nghe dân trước, đi cơ sở trước rồi mới bàn nghị quyết. Một nghị quyết không sát thực tế thì vô nghĩa, thậm chí gây lãng phí. Chức năng quyết định của HĐND xã thực sự là “đột phá của đột phá”, để bảo đảm khả thi cần ba điều kiện: quyết định phải xuất phát từ nhu cầu thật của dân; gắn với nguồn lực cụ thể và phải được công khai, minh bạch, dân dễ giám sát. “HĐND cấp xã là cấp quyền lực gần dân nhất, cũng là nơi quyết định những việc tưởng nhỏ mà không nhỏ. Nếu làm tốt, đây chính là mắt xích quan trọng để Nghị quyết 66 lan tỏa”, đại biểu nhận định.

Thực tế nhiều địa phương cho thấy, khi HĐND xã tổ chức họp dân để lấy ý kiến trước khi quyết định chủ trương đầu tư, sự đồng thuận tăng cao, chất lượng nghị quyết cũng thực chất hơn. Ông Phan Vinh, cử tri cao tuổi ở phường Hải Vân, thành phố Đà Nẵng bày tỏ: “Khi xã công khai cho dân biết ngân sách làm đường, dân góp ý, dân giám sát, thì nghị quyết mới đi vào cuộc sống, dân mới tin và hưởng ứng”.

Từ góc nhìn Nghị quyết 66, có thể thấy chức năng quyết định của HĐND cấp xã chính là “cửa ngõ” để chính sách đi vào cuộc sống. Quyết định ấy càng sát dân, minh bạch và khả thi, thì càng nuôi dưỡng niềm tin của Nhân dân vào pháp luật. Muốn vậy, quy trình để HĐND quyết định phải đi từ vòng tay của Nhân dân, đại biểu phải liên hệ chặt chẽ với cử tri từ khâu dự thảo đến thẩm tra, lắng nghe, tôn trọng ý kiến giám sát phản biện của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội, trước khi biểu quyết thông qua.