Từ điện hạt nhân nghĩ về tầm nhìn của Báo Đại biểu Nhân dân

“Lựa chọn dũng cảm”

Nhiều năm giữ trọng trách Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam và Cục trưởng Cục An toàn bức xạ và hạt nhân, tôi có trách nhiệm phản ánh các thông tin khách quan và khoa học về phát triển điện hạt nhân trên thế giới đến với các cơ quan quản lý và người dân. Tôi cũng đã cộng tác với nhiều tờ báo ở trong nước, nhưng Đại biểu Nhân dân là tờ báo tôi có ấn tượng nhất về tầm nhìn của Báo!

Trước khi Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận ngày 25/11/2009, tôi đã có nhiều bài viết về điện hạt nhân ở các báo khác nhau, trong đó có Báo Đại biểu Nhân dân. Ngoài ra, với vai trò là Viện trưởng, tôi cũng đã chỉ đạo Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam cung cấp nhiều ấn phẩm về điện hạt nhân cho các đại biểu Quốc hội. Đặc biệt, chúng tôi đã phối hợp với các đối tác nước ngoài tổ chức nhiều triển lãm quốc tế điện hạt nhân tại Hà Nội và mời đại biểu Quốc hội tham dự. Các thông tin trên đã giúp Quốc hội có cơ sở khoa học để bỏ phiếu đồng ý chủ trương phát triển điện hạt nhân năm 2009.

“

“Việc Báo Đại biểu Nhân dân đăng tải các bài viết ủng hộ phát triển điện hạt nhân khi vẫn còn những luồng ý kiến khác nhau là một lựa chọn khá dũng cảm, bởi có thể sẽ tiềm ẩn những rủi ro lớn cho lãnh đạo của Báo. Điều đó cũng cho thấy, tờ báo đã đặt lợi ích quốc gia lên trên hết. Đây chính là tầm nhìn và bản lĩnh của người làm báo cách mạng Việt Nam, thể hiện đúng tinh thần của người cách mạng - “cái gì có lợi cho dân phải hết sức làm”, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn”.

PGS.TS. Vương Hữu Tấn

Tuy nhiên, năm 2016, do tình hình phát triển kinh tế - xã hội nước ta có những khó khăn nên Đảng và Nhà nước đã quyết định dừng triển khai thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Sau đó, với tư cách một chuyên gia trong ngành, tôi vẫn tiếp tục theo dõi tình hình phát triển điện hạt nhân trên thế giới để có thể cung cấp kịp thời, khách quan thông tin cho các phương tiện thông tin truyền thông trong nước.

Đáng chú ý, Đại biểu Nhân dân là tờ báo duy nhất đã chấp nhận đăng bài của tôi cổ vũ về phát triển điện hạt nhân (bài viết “Nên xem xét lại chủ trương phát triển điện hạt nhân”, đăng ngày 7/7/2024). Liên tiếp sau đó, Báo đăng các bài: “Cần đánh giá đầy đủ về hạ tầng theo hướng dẫn của IAEA” (đăng ngày 16/10/2024); “Phát triển điện hạt nhân nhằm bảo đảm an ninh năng lượng” (đăng ngày 31/10/2024); “Cần chuẩn bị bài bản cho tái khởi động dự án điện hạt nhân” (đăng ngày 24/11/2024 - đúng một ngày trước khi Ban Chấp hành Trung ương cơ bản thống nhất chủ trương tái khởi động Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và tiếp tục nghiên cứu Chương trình điện hạt nhân tại Việt Nam)…

Trong khi, các báo khác đều từ chối đăng tải bài viết của tôi với lý do “nhạy cảm”, do Đảng và Nhà nước vẫn chưa có chủ trương mới về tái khởi động dự án điện hạt nhân. Ngay cả Quy hoạch phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2045 cũng không có nội dung về phát triển điện hạt nhân. Bộ Khoa học và Công nghệ đề nghị Trung ương ban hành nghị quyết về phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ mới cũng không đề cập công khai về phát triển điện hạt nhân ở những bản thảo đầu tiên, trước khi Trung ương có chủ trương mới về phát triển điện hạt nhân ngày 25/11/2024.

Thế mới thấy được tầm nhìn của Báo Đại biểu Nhân dân về một vấn đề nhạy cảm, vẫn còn những ý kiến khác nhau ở trong nước, thậm chí tại diễn đàn Quốc hội đã có ý kiến đề nghị bỏ quy hoạch 2 địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận. Điều đó thể hiện lãnh đạo của Báo đã có những thông tin cập nhật đầy đủ về phát triển điện hạt nhân trên thế giới, đặc biệt trong bối cảnh Nhà nước ta đã cam kết giảm phát thải ròng về 0 (Net Zero) và nhu cầu điện năng tăng cao phục vụ các ngành công nghệ cao mới nổi như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo… trong khi khả năng cung cấp điện năng trong nước hạn chế và tính bất ổn của điện từ năng lượng tái tạo.

Có thể nói, việc Báo Đại biểu Nhân dân đăng tải các bài viết ủng hộ phát triển điện hạt nhân khi vẫn còn những luồng ý kiến khác nhau là một lựa chọn khá dũng cảm, bởi có thể sẽ tiềm ẩn những rủi ro lớn cho lãnh đạo của Báo. Điều đó cũng cho thấy, tờ báo đã đặt lợi ích quốc gia lên trên hết, để kịp thời đưa thông tin khách quan, khoa học liên quan đến lĩnh vực điện hạt nhân tới đông đảo bạn đọc. Đây chính là tầm nhìn và bản lĩnh của người làm báo cách mạng Việt Nam, thể hiện đúng tinh thần của người cách mạng - “cái gì có lợi cho dân phải hết sức làm”, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn.

Kịp thời truyền tải ý kiến chuyên gia trong xây dựng pháp luật

Một trong những đặc trưng của báo chí là phải phản ánh kịp thời hơi thở của cuộc sống. Đối với Báo Đại biểu Nhân dân, đặc trưng này lại càng cần thiết hơn vì các thông tin của tờ báo sẽ kịp thời truyền tải tới các đại biểu Quốc hội, qua đó góp phần giúp họ có cơ sở để đưa ra các quyết sách đúng, kịp thời điều chỉnh các quan hệ xã hội.

Đầu năm nay, Quốc hội đã có phiên họp thảo luận và thông qua Nghị quyết số 189/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận. Trước đó, cơ quan chuẩn bị dự thảo chủ yếu đứng trên quan điểm của chủ đầu tư, chưa có quan điểm tổng thể và còn thiếu kinh nghiệm về triển khai dự án điện hạt nhân. Báo Đại biểu Nhân dân đã đăng tải các ý kiến chuyên gia đề nghị bổ sung các yêu cầu về bồi thường thiệt hại hạt nhân, về hợp đồng EPC, về gói hỗ trợ tư vấn cho Cơ quan pháp quy hạt nhân, về yêu cầu áp dụng tiêu chuẩn quy chuẩn an toàn quốc tế, về cơ chế bảo đảm vốn đối ứng… Nhiều ý kiến đã được các đại biểu Quốc hội đồng tình, kiến nghị và đã được đưa vào trong Nghị quyết số 189/2025/QH15.

Hiện nay, Quốc hội đang thảo luận về dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) và dự kiến sẽ thông qua trong Kỳ họp thứ Chín. Báo Đại biểu Nhân dân cũng đã kịp thời phản ánh các ý kiến chuyên gia về những bất cập của dự thảo Luật về đối tượng áp dụng, về thuật ngữ, về quy định đối với Cơ quan pháp quy hạt nhân, về quản lý dự án điện hạt nhân… Rất nhiều ý kiến chuyên gia đã nhận được sự đồng tình của đại biểu Quốc hội. Được biết, hiện, cơ quan soạn thảo đang chỉnh sửa dựa trên các ý kiến chuyên gia đã được đăng tải trên các báo, trong đó có Báo Đại biểu Nhân dân.

Hy vọng với các ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia mà Báo Đại biểu Nhân dân đã phản ánh kịp thời tới các đại biểu Quốc hội, Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) khi được ban hành sẽ không có các bất cập như đã từng có trong Luật Năng lượng nguyên tử năm 2008.

Qua các dẫn chứng nêu trên, có thể thấy Báo Đại biểu Nhân dân thực sự là Tiếng nói của Quốc hội, Diễn đàn của đại biểu Quốc hội, HĐND và cử tri. Tờ báo đã thực sự là đại diện cho tiếng nói của người dân, nắm bắt kịp thời hơi thở của cuộc sống để mang đến diễn đàn Quốc hội.

Nhân kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, xin được chúc cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên và lãnh đạo của Báo luôn mạnh khỏe, tiếp tục là địa chỉ tin cậy để người dân gửi gắm niềm tin, truyền tải nhanh nhất, chính xác nhất, khách quan nhất các thông tin về mọi mặt đời sống xã hội đến các đại biểu Quốc hội, để góp phần xây dựng đất nước ta giàu mạnh, văn minh và hạnh phúc.