Thúc đẩy phát triển nguồn năng lượng tái tạo

Với địa hình phức tạp, phân tầng độ cao lớn, chia cắt mạnh, tạo thành nhiều sông, suối với độ dốc cao, lưu lượng nước chảy xiết, Lào Cai là một trong những địa phương có tiềm năng, thế mạnh phát triển thủy điện, nhất là thủy điện vừa và nhỏ. Nhìn vào cơ cấu phát triển kinh tế và phát triển năng lượng những năm qua cho thấy, tốc độ phát triển của Lào Cai tương đối bền vững. Tuy nhiên, trước tình trạng khai thác cạn kiệt các nguồn tài nguyên hóa thạch và ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và phát triển nguồn năng lượng sạch, năng lượng tái tạo là xu hướng chung. Do vậy việc ứng dụng công nghệ trong khai thác, sử dụng hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo thay thế năng lượng truyền thống được tỉnh quan tâm chỉ đạo.

Nhiều giải pháp sử dụng năng lượng sạch, tiết kiệm

Với tiềm năng lớn về phát triển thủy điện, đến nay, toàn tỉnh hiện có 135 điểm thủy điện với tổng công suất khoảng 1.769,45MW. Khả năng cung cấp năng lượng trên địa bàn tỉnh có 70 dự án thủy điện vừa và nhỏ đã hoàn thành phát điện với tổng công suất 1.109,85MW; sản lượng điện phát hàng năm cơ bản đáp ứng việc phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và nhu cầu sinh hoạt của nhân dân trong giai đoạn 2016 - 2021. Giai đoạn 2021 - 2025, dự kiến có 26 dự án thủy điện hoàn thành (năm 2022 có 3 dự án thủy điện hoàn thành, dự kiến giai đoạn 2023 - 2025 có thêm 23 dự án thủy điện hoàn thành). Tính đến hết ngày 31.12.2022, toàn tỉnh Lào Cai có 154 cá nhân, doanh nghiệp lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà với tổng công suất 1992,752 kWp, sản lượng phát lên lưới trung bình đạt khoảng 1,3 kWh.

Xác định năng lượng là vấn đề đặc biệt quan trọng, tỉnh đã thực hiện các chỉ đạo của Trung ương, xây dựng nhiều cơ chế, chính sách, điều phối hoạt động giữa các lĩnh vực, phân ngành bảo đảm an ninh năng lượng. Tỉnh đã có nhiều giải pháp cơ cấu lại các ngành, khu vực tiêu thụ năng lượng song song với thực hiện chính sách về sử dụng năng lượng sạch, tiết kiệm và hiệu quả.

Tỉnh ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình quốc gia sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2020 - 2030 trên địa bàn tỉnh; tăng cường áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn bắt buộc kèm theo chế tài về sử dụng hiệu quả năng lượng đối với những lĩnh vực, sản phẩm có mức tiêu thụ năng lượng cao; xây dựng cơ chế khuyến khích các hộ tiêu thụ sử dụng năng lượng sạch, tái tạo, nhất là trong sản xuất công nghiệp, nông nghiệp và giao thông vận tải; có cơ chế khuyến khích đầu tư các dự án công nghiệp tiêu thụ ít năng lượng, hiệu quả về kinh tế - xã hội; không cấp phép đầu tư đối với các dự án sử dụng công nghệ lạc hậu, tiêu tốn nhiều năng lượng…

Việc giảm thiểu tổn thất điện năng trong quá trình truyền tải điện được chú trọng, nhiều giải pháp thực hiện các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về tiêu hao năng lượng trong các tòa nhà, chiếu sáng nơi công cộng bảo đảm việc sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả. Các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp (sắt thép, xi măng, thực phẩm) thực hiện việc tiết kiệm năng lượng theo chỉ tiêu hàng năm nhằm giảm chi phí sản xuất thông qua việc quản lý và tiết kiệm năng lượng tiêu thụ; có kế hoạch thực hiện ưu tiên cho các giải pháp có mức đầu tư từ thấp đến cao, định kỳ bảo trì tất cả các thiết bị...

Về việc xây dựng chỉ tiêu tiết kiệm năng lượng của tỉnh và việc đưa chỉ tiêu này vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của vùng, địa phương, mục tiêu phấn đấu: tiết kiệm từ 5,0 - 7,0% tổng năng lượng tiêu thụ toàn tỉnh; giảm mức tổn thất điện năng xuống thấp hơn 6,5%; 100% doanh nghiệp vận tải có chương trình phổ biến kỹ năng điều khiển phương tiện, giải pháp kỹ thuật trong khai thác, sử dụng phương tiện giao thông cơ giới theo hướng tiết kiệm năng lượng; 100% khu, cụm công nghiệp được tiếp cận áp dụng các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; 100% các huyện, thành phố xây dựng, thực hiện Chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tới từng người dân trên địa bàn…

Bảo đảm an ninh nguồn nước và hiệu quả đầu tư

Qua giám sát, Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh và Đoàn ĐBQH tỉnh nhận thấy, tỉnh Lào Cai đã thực hiện đúng các quy định về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, góp phần phát triển năng lượng bền vững, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của địa phương.

Tuy nhiên trong chiến lược phát triển năng lượng của tỉnh, việc nghiên cứu các nguồn năng lượng tái tạo đang đặt ra các vấn đề về cơ chế, chính sách cho việc thực hiện công nghệ điện rác, xây dựng nhà máy điện gió... Bên cạnh đó, việc quy hoạch xây dựng thủy điện trên sông Hồng với hai bậc thang Thái Niên và Bảo Hà (đều trên địa bàn tỉnh Lào Cai) cần được tính toán cẩn thận; bảo đảm an ninh nguồn nước và hiệu quả đầu tư, do lưu vực đầu nguồn sông Hồng, phía Trung Quốc đã và đang xây dựng nhiều nhà máy thủy điện. Việc xây dựng nhà máy thủy điện trên sông Hồng sẽ có những tác động tiêu cực về môi trường, không chỉ là môi trường thủy sinh, mà còn là môi trường sống của người dân cả khu vực rộng lớn từ thượng lưu đến vùng châu thổ sông Hồng.