Tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia giám sát

Dấu mốc quan trọng trong tiến trình đổi mới hoạt động giám sát

- Theo dõi Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát tổ chức ngày 6/8, cảm nhận của ông thế nào?

- Việc lần đầu tiên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát là một dấu mốc quan trọng trong tiến trình đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội theo hướng thực chất hơn, chủ động hơn và đồng hành cùng sự phát triển chung của đất nước. Việc lựa chọn chủ đề “Giám sát của Quốc hội để kiến tạo phát triển” thể hiện rõ chuyển biến trong tư duy - từ kiểm tra, kiểm soát sang kiến tạo, hỗ trợ và tháo gỡ những điểm nghẽn chính sách.

Hai chuyên đề trọng tâm của Diễn đàn là "Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước” và “Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật" đều đề cập trực tiếp đến các lĩnh vực có ảnh hưởng lớn đến môi trường đầu tư, sản xuất, kinh doanh. Đây cũng là những vấn đề mà khối doanh nghiệp tư nhân quan tâm sâu sắc, như cải cách thủ tục hành chính, tiếp cận đất đai, thuế, đầu tư công hay chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa...

Bên cạnh đó, tôi cũng đánh giá cao tinh thần lắng nghe, phản hồi, đối thoại công khai tại Diễn đàn, cho thấy một bước tiến trong trách nhiệm giải trình và cải cách thể chế. Rất nhiều đề xuất, giải pháp đã được đưa ra, trong đó, tôi rất tâm đắc với đề xuất tại Diễn đàn rằng giám sát cần được tiếp cận theo tư duy kiến tạo và phát triển, thay vì chỉ kiểm tra, kiểm soát. Điều này đặc biệt quan trọng và cần thiết trong bối cảnh chúng ta đang triển khai “bộ tứ chiến lược”, trong đó có phát triển kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW, với quan điểm chỉ đạo là “tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, ổn định, an toàn, dễ thực thi, chi phí thấp, đạt chuẩn quốc tế, bảo đảm khả năng cạnh tranh khu vực, toàn cầu”…

- Thực tế, thời gian qua Quốc hội đã tổ chức nhiều cuộc giám sát, trong đó có những hoạt động giám sát trực tiếp liên quan đến hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp, ông đánh giá thế nào về công tác giám sát này?

- Có thể thấy, hoạt động giám sát của Quốc hội, đặc biệt là các cuộc giám sát chuyên đề, đã từng bước đi vào thực chất, gắn với thực tiễn và phát huy tác động tích cực; đơn cử, tháng 5/2024, Quốc hội tiến hành giám sát tối cao “việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023”, kịp thời phát hiện vướng mắc trong khâu thực thi, từ đó đề xuất điều chỉnh để chính sách hỗ trợ tốt hơn cho doanh nghiệp và người dân.

Từ góc độ doanh nghiệp, chúng tôi nhìn nhận các hoạt động giám sát đang có xu hướng chuyển từ bị động sang chủ động, từ kiểm tra sai phạm sang đồng hành cùng tháo gỡ khó khăn. Những chuyên đề giám sát về quy hoạch, thị trường bất động sản, y tế cơ sở, đầu tư công, hay các chương trình mục tiêu quốc gia... đều cho thấy Quốc hội ngày càng quan tâm tới những điểm nghẽn trong thực thi chính sách, mà đây cũng chính là nơi doanh nghiệp dễ gặp khó khăn nhất.

Giám sát tốt sẽ tạo dựng niềm tin cho doanh nghiệp

- Trong phát biểu khai mạc Diễn đàn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu tới đây, hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội phải đi vào thực chất để giám sát việc các luật đã ban hành thì nghị định, thông tư có được ban hành kịp thời không, có trúng với quy định của luật không; cần chú trọng giám sát thường xuyên và giám sát đột xuất để kịp thời phát hiện và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc. Ý kiến của ông thế nào về quan điểm chỉ đạo này?

- Tôi hoàn toàn đồng tình và đánh giá cao quan điểm chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại Diễn đàn. Việc nhấn mạnh yêu cầu giám sát đi vào thực chất, không dừng lại ở hình thức, mà phải theo sát tiến độ ban hành và thực thi các nghị định, thông tư sau khi luật được thông qua là rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay.

Từ thực tế của cộng đồng doanh nghiệp tư nhân, chúng tôi thấy rằng một trong những nguyên nhân khiến chính sách chậm phát huy hiệu quả là do khoảng cách giữa luật và các văn bản dưới luật. Có những nghị quyết, luật được ban hành nhanh nhưng văn bản hướng dẫn lại ban hành muộn, thiếu tính đồng bộ, hoặc không sát với thực tiễn, gây lúng túng trong khâu triển khai.

Ngoài ra, việc kết hợp giữa giám sát thường xuyên và giám sát đột xuất cũng là một hướng đi phù hợp. Giám sát thường xuyên giúp bảo đảm tính ổn định, theo dõi xuyên suốt việc thực thi chính sách. Còn giám sát đột xuất lại phát huy hiệu quả trong những tình huống phát sinh bất thường, cần xử lý nhanh, hoặc liên quan đến những lĩnh vực có nguy cơ tạo ra “điểm nghẽn” mới. Điều này đặc biệt quan trọng trong giai đoạn kinh tế - xã hội đang chuyển động nhanh và phức tạp như hiện nay.

Để cụ thể hóa chỉ đạo này, chúng tôi rất ủng hộ việc tăng cường ứng dụng công nghệ số trong hoạt động giám sát giúp nâng cao hiệu quả thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu, tạo điều kiện để người dân, doanh nghiệp tham gia phản hồi, góp ý, giám sát việc thực hiện chính sách một cách chủ động và minh bạch hơn. Đây sẽ là bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa hoạt động giám sát của Quốc hội, phù hợp với xu thế quản trị công hiện đại và xã hội số.

Chúng tôi tin rằng nếu tinh thần chỉ đạo này nhanh chóng được cụ thể hóa thì hoạt động giám sát của Quốc hội sẽ ngày càng phát huy vai trò thực chất, bảo đảm kỷ cương pháp luật, góp phần quan trọng vào việc cải thiện môi trường đầu tư, thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tư nhân và toàn nền kinh tế.

- Ở góc độ doanh nghiệp, ông mong đợi gì từ công tác giám sát của Quốc hội trong thời gian tới để thực sự “kiến tạo phát triển”?

- Đối với cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân, điều quan trọng không chỉ là có chính sách đúng, mà còn là việc chính sách có được triển khai đầy đủ, đồng bộ và nhất quán ở các cấp thực thi hay không. Trong thực tế, nhiều vướng mắc của doanh nghiệp không nằm ở văn bản pháp luật, mà ở các khâu áp dụng, từ cấp cơ sở đến cơ quan quản lý ngành. Việc giám sát đồng hành sẽ giúp phát hiện sớm các tình huống như vậy và tránh gây thiệt hại cho người dân, doanh nghiệp.

Chúng tôi kỳ vọng trong thời gian tới, hoạt động giám sát sẽ tiếp tục chú trọng tới các lĩnh vực thiết yếu như cải cách thủ tục hành chính, tiếp cận đất đai, tài chính - tín dụng, cũng như chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Việc giám sát tốt sẽ giúp tăng hiệu lực thực thi pháp luật, tạo dựng niềm tin cho doanh nghiệp tư nhân trong quá trình đầu tư, mở rộng sản xuất và đổi mới sáng tạo.

- Xin cảm ơn ông!