Rõ tiêu chí, điều kiện ưu đãi nhằm tạo đột phá cho phát triển đường sắt

Tại thảo luận tổ, các ĐBQH, thống nhất việc Chính phủ có chính sách ưu đãi toàn diện nhằm huy động mọi nguồn lực phát triển đường sắt. Tuy nhiên, nhiều chính sách ưu đãi quy định chưa cụ thể, thiếu điều kiện rõ ràng, nhiều nội dung phải chờ hướng dẫn hoặc phụ thuộc luật khác nên khó triển khai. Do vậy, các đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu bổ sung tiêu chí, điều kiện ưu đãi cụ thể ngay trong luật để chính sách minh bạch, khả thi; rà soát thống nhất với các luật liên quan; đồng thời, tăng cường giám sát, công khai triển khai ưu đãi để ngăn ngừa lợi ích nhóm; cơ chế đặc thù cần được cấp thẩm quyền phê duyệt và giám sát chặt chẽ để bảo đảm ưu đãi đúng mục tiêu.

Tại Điểm c, Khoản 7, Điều 5 Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) quy định “Nhà nước hỗ trợ một phần vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước và vốn tín dụng ưu đãi cho tổ chức tham gia hoạt động kinh doanh đường sắt tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn”. Theo các đại biểu, cần cân nhắc quy định này, bởi khả năng thu hồi vốn là không khả thi. ĐBQH Mai Văn Hải (Thanh Hóa) phân tích, ở những vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn việc thu hút các doanh nghiệp tư nhân vào để khai thác các hoạt động kinh doanh đối với đường sắt là rất khó khăn, hiệu quả kinh tế rất thấp.

Theo đó, đại biểu Mai Văn Hải đề nghị, nên nghiên cứu giao cho các đơn vị sự nghiệp của Nhà nước đầu tư mang tính chất phục vụ là chính. Bởi, đầu tư mà yếu tố rủi ro lớn thì các doanh nghiệp tư nhân cũng rất khó tham gia đầu tư. Nếu ban hành cơ chế, chính sách để hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước hoặc cho các doanh nghiệp vay ưu đãi để đầu tư khai thác ở vùng, địa bàn khó khăn, đặc biệt khó khăn đối với hoạt động đường sắt thì cần giao Chính phủ quy định những điều kiện, tiêu chí để tiếp cận vốn vay ưu đãi hay được hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước.

Liên quan đến quy định tại Điều 20 về quy hoạch đường sắt, đa số các ĐBQH thống nhất các đề xuất về cơ chế quy hoạch linh hoạt, giúp hiện đại hóa kết cấu hạ tầng. Tuy nhiên, dự thảo Luật đang phân cấp, giao Bộ trưởng Bộ Xây dựng thẩm quyền lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch mạng lưới và tuyến đường sắt; đồng thời, rút ngắn thủ tục, cho phép phê duyệt dự án đường sắt ngay cả khi chưa điều chỉnh quy hoạch, sau đó bổ sung quy hoạch. Các ĐBQH cho rằng, quy định này sẽ xung đột với Luật Quy hoạch, bởi quy hoạch mạng lưới đường sắt hiện đang do Chính phủ phê duyệt. Do đó, quy định nội dung này trong Dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) là chưa hợp lý.

Góp ý vào nội dung quy định tại Điều 25 về Đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước, ĐBQH Nguyễn Hoàng Mai (Tiền Giang) cho rằng, Điểm a, Khoản 6 của điều này quy định “Nhà đầu tư không được chuyển nhượng dự án, vốn, tài sản hình thành sau đầu tư cho tổ chức, cá nhân nước ngoài hoặc tổ chức có vốn nước ngoài” là chưa phù hợp với thực tiễn. Bởi, quy định như vậy, trong trường hợp nhà đầu tư phá sản thì Nhà nước sẽ phải chịu 100% vốn đầu tư và có trách nhiệm trả nợ cho người vay. Do đó, ban soạn thảo cần nghiên cứu lại quy định này để phù hợp với thực tiễn.