Thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng về phát triển bền vững đô thị và nông thôn

Quy hoạch luôn phải đi trước

Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế tán thành với việc hợp nhất các quy định về quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn vào một luật là phù hợp, hướng tới bảo đảm thống nhất về định hướng chung trong kiểm soát, quản lý, phát triển đô thị và nông thôn, phát triển hài hòa và gắn kết giữa không gian đô thị và nông thôn, bổ trợ cho sự phát triển chung của địa phương, vùng và cả nước. 

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng cho biết, tại Báo cáo thẩm tra sơ bộ, Thường trực Ủy ban Kinh tế đã nhấn mạnh một số định hướng xây dựng dự luật. Cụ thể là, Luật Quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn cần bảo đảm quy hoạch đô thị phải có tầm nhìn phù hợp, có tính chiến lược, tôn trọng quy luật thị trường và nguyên tắc phát triển bền vững; lấy con người và chất lượng cuộc sống làm trung tâm, văn hóa và văn minh đô thị làm nền tảng phát triển; gắn kết chặt chẽ với quy hoạch nông thôn; bảo đảm định hướng gắn kết giữa đô thị và nông thôn, phù hợp với thực tiễn có sự đan xen giữa đô thị và nông thôn… 

Cùng với đó, quy hoạch đô thị và phát triển kết cấu hạ tầng các đô thị phải đi trước một bước và tạo ra nguồn lực chủ yếu cho phát triển đô thị; gắn với mô hình phát triển đô thị, thể hiện được đặc thù của những mô hình đô thị mới. Cần phân định rõ vị trí, vai trò của các loại quy hoạch, các cấp độ quy hoạch, bảo đảm sự liên kết, khớp nối, tránh chồng chéo, trùng lặp, mâu thuẫn về nội dung giữa các quy hoạch, gây lãng phí nguồn lực, khó khăn cho công tác quản lý, tạo rào cản đối với các hoạt động kinh tế - xã hội của người dân và doanh nghiệp.

Thường trực Ủy ban Kinh tế cũng lưu ý, phải chú ý cắt giảm thủ tục hành chính trong công tác lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn, đáp ứng yêu cầu cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; kiên quyết xóa bỏ tư duy nhiệm kỳ, cơ chế “xin - cho”, “lợi ích nhóm” trong xây dựng, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch, dẫn đến tình trạng dự án “treo”, chậm triển khai thực hiện như trong thực tế vừa qua. 

Bổ sung quy định về nguyên tắc, tiêu chí, định hướng quy hoạch

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá, công tác chuẩn bị dự án Luật được thực hiện công phu, nghiêm túc; Báo cáo thẩm tra sơ bộ nêu rất nhiều vấn đề lớn và những vấn đề khá chi tiết để các cơ quan có cơ sở tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật; đồng thời, nhấn mạnh yêu cầu cần tiếp tục rà soát để thể chế hóa đầy đủ hơn, cụ thể hơn một số quan điểm và nguyên tắc đã được nêu trong các văn kiện của Đảng về công tác quy hoạch, về phát triển đô thị và nông thôn... 

Trong đó, về mối quan hệ giữa đô thị hóa và xây dựng nông thôn mới, Chủ tịch Quốc hội nêu thực tế, một số đơn vị cấp huyện chưa hoàn thành nông thôn mới sẽ dễ thực hiện quy hoạch lên quận hơn so với các đơn vị đã hoàn thành nông thôn mới nâng cao hay nông thôn mới kiểu mẫu. Do đó, cần tiếp tục rà soát để bổ sung vào dự thảo Luật một số quy định về nguyên tắc, tiêu chí, định hướng quy hoạch… làm nguyên tắc cho việc triển khai quy hoạch đối với các đơn vị xã, huyện có định hướng lên phường, quận sau này.

Đối với mối quan hệ giữa đô thị hóa và phát triển kinh tế đô thị, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, nếu chỉ nói đến đô thị mà không nói đến kinh tế đô thị thì sẽ rất khó cho quản lý, phát triển đô thị bền vững. Do vậy, cần rà soát để làm rõ hơn phần nào sẽ điều chỉnh trong dự án Luật Quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn, phần nào sẽ điều chỉnh trong dự án Luật Quản lý, phát triển đô thị (hiện cũng đang được nghiên cứu xây dựng).

Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, cần quan tâm đến yêu cầu quy hoạch phải thích ứng với vấn đề biến đổi khí hậu; tháo gỡ vướng mắc trong xác định phạm vi quy hoạch; quy định về tiêu chí thiết yếu trong xây dựng quy hoạch đô thị và nông thôn; tiêu chí, tiêu chuẩn quy hoạch đô thị gắn với mật độ dân số và kết cấu hạ tầng để tính toán cân bằng phát triển đô thị theo chiều rộng và phát triển đô thị theo mô hình TOD…

Chủ tịch Quốc hội phân tích, để cân bằng giữa việc phát triển đô thị theo chiều rộng và phát triển đô thị nén theo mô hình TOD, vấn đề chiều cao công trình đã được tranh luận nhiều lần nhưng chưa rõ. Trong khi đó, theo báo cáo của cơ quan chức năng, chiều cao của công trình chỉ liên quan đến vấn đề an ninh, an toàn bay, các quốc gia trên thế giới đều không cấm xây nhà cao tầng trong nội đô. “Vấn đề quan trọng là xử lý mối quan hệ giữa kết cấu hạ tầng với chiều cao công trình này như thế nào? Thực tế, Bộ Xây dựng cũng không quy định vấn đề chiều cao, đôi khi rất khó trong việc cải tạo các khu chung cư cũ”, Chủ tịch Quốc hội nói. 

Quan tâm đến nguồn lực hỗ trợ cho hoạt động quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho rằng, việc huy động và sử dụng các nguồn lực cần được quy định chặt chẽ để tránh nguy cơ thông qua hỗ trợ quy hoạch để tác động chính sách, cài cắm lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ.

Để thực hiện yêu cầu trên, Tổng Thư ký Quốc hội đề nghị, cần nghiên cứu bổ sung quy định cụ thể hơn về việc công bố công khai, minh bạch thông tin của tổ chức, cá nhân hỗ trợ, cơ quan, đơn vị tiếp nhận nguồn lực hỗ trợ và việc sử dụng nguồn lực hỗ trợ. “Công bố thông tin của cơ quan, đơn vị hỗ trợ để sau này, nếu có liên quan đến việc “cài cắm” người dân sẽ phát hiện ra ngay. Chúng ta cần thiết phải có xã hội hóa nhưng cũng cần phải công bố rộng rãi việc này”, Tổng Thư ký Quốc hội nhấn mạnh. 

Bên cạnh đó, tại khoản 4, Điều 14 dự thảo Luật đã quy định bộ, cơ quan ngang bộ, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các cơ quan có liên quan quyết định hoặc trình Thủ tướng Chính phủ quyết định việc tiếp nhận và quản lý, sử dụng nguồn hỗ trợ hoạt động quy hoạch đô thị và nông thôn của tổ chức, cá nhân trong nước và tổ chức, cá nhân nước ngoài. Để bảo đảm chặt chẽ, khả thi khi thực hiện quy định này, Tổng Thư ký Quốc hội đề nghị, cần nghiên cứu quy định rõ trường hợp nào cơ quan liên quan có thẩm quyền được tự quyết định tiếp nhận, sử dụng nguồn hỗ trợ, trường hợp nào sẽ phải trình Thủ tướng Chính phủ quyết định việc tiếp nhận.

Kết luận về nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các cơ quan tiếp tục rà soát kỹ lưỡng để thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng về quy hoạch, về xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị, về xây dựng, hoàn thiện quy hoạch đô thị và nông thôn; đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, lâu dài, bảo đảm hài hòa phát triển kinh tế với các yếu tố văn hóa, xã hội; bảo vệ môi trường, gắn kết giữa không gian đô thị và nông thôn; hỗ trợ cho phát triển của địa phương, của các vùng trong cả nước… Trong đó, cần đặc biệt lưu ý giải quyết mối quan hệ giữa đô thị hóa và xây dựng nông thôn mới; phát triển đô thị bền vững và vấn đề thích ứng với biến đổi khí hậu cũng như áp lực về gia tăng dân số.