Cụ thể, khoản 3, Điều 81 của dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) quy định: Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam được tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội tại khu công nghiệp theo pháp luật về nhà ở. Ngoài ra, khoản 3, Điều 89 của dự thảo Luật cũng quy định: Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam chủ trì, phối hợp với doanh nghiệp kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp hoặc doanh nghiệp có chức năng kinh doanh bất động sản để đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân và các công trình phục vụ nhu cầu ở của công nhân. Nhiều ý kiến cho rằng, nếu như quy định này được thông qua sẽ gỡ được “nút thắt” lớn cho Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, nhà lưu trú cho công nhân. Điều này cũng góp phần giải “cơn khát” về nhà ở xã hội, cũng như bảo đảm cho công nhân, người lao động có cơ hội “an cư, lạc nghiệp”.
Hiện có khoảng hơn 2,7 triệu công nhân đang làm việc tại các khu công nghiệp, trong đó có khoảng 1,2 triệu công nhân có nhu cầu về nhà ở. Nhu cầu nhà ở xã hội là vấn đề rất bức thiết đối với người thu nhập thấp, trong đó có công nhân lao động ở các khu công nghiệp. Chúng ta đã từng chứng kiến làn sóng công nhân lao động di cư ồ ạt từ các khu công nghiệp để về quê khi dịch Covid-19 xảy ra thời gian qua bởi thu nhập của họ không đủ cầm cự cho việc chi trả tiền thuê nhà. Thực trạng này cũng đã gây nên nhiều hệ lụy, cuộc sống của công nhân lao động bị ảnh hưởng, các doanh nghiệp cũng rơi vào tình trạng lao đao vì thiếu hụt lao động. Thực tế này cho thấy, nếu không giải quyết rốt ráo được vấn đề nhà ở cho người lao động, rất khó bảo đảm được sự phát triển ổn định, bền vững của doanh nghiệp nói riêng, của các khu công nghiệp nói chung.
Để góp phần bảo đảm cuộc sống cho công nhân tại các khu công nghiệp, từ năm 2017 Thủ tướng đã phê duyệt Đề án đầu tư xây dựng các thiết chế của công đoàn tại các khu công nghiệp, khu chế xuất. Đề án đặt mục tiêu đầu tư xây dựng nhà ở, nhà trẻ, siêu thị và các công trình văn hóa, thể thao tại các khu công nghiệp, khu chế xuất nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự phối hợp hành động của các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội để tạo điều kiện nâng cao đời sống công nhân trong các khu công nghiệp, khu chế xuất... Trên cơ sở đó, Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam đã triển khai đầu tư xây dựng thí điểm 2 thiết chế Công đoàn tại tỉnh Hà Nam và Tiền Giang. Tuy nhiên, quá trình thực hiện Đề án đang bị “vướng” bởi luật chưa có quy định. Để bảo đảm được nhu cầu nhà ở cho công nhân, nút thắt này rất cần được tháo gỡ.
Từng đảm nhiệm Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, thấu hiểu được cuộc sống của công nhân lao động, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường rất tâm huyết khi đề cập đến vấn đề này. Tổng Thư ký Quốc hội cho rằng, dự thảo quy định Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam là một đơn vị được tham gia thực hiện nhiệm vụ này, được đấu giá, đấu thầu theo quy định của pháp luật về nhà ở là cần thiết. Quy định này sẽ góp phần quan trọng vào việc tháo gỡ điểm nghẽn và vướng mắc trong những năm vừa qua. “Tháo được điểm nghẽn so với Luật Nhà ở trước đây thì công nhân mới có điều kiện mua nhà” - Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường nói.
Từ thực tế triển khai thí điểm và chăm lo phúc lợi xã hội về nhà ở cho công nhân lao động là một yêu cầu cấp thiết. Việc luật hóa Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam được tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội tại khu công nghiệp theo pháp luật về nhà ở là cần thiết. Tuy nhiên, đây vấn đề mới, vấn đề lớn và hệ trọng không chỉ liên quan đến tính khả thi của chính sách mà còn liên quan tới việc sử dụng tài chính Công đoàn. Do đó, để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các công đoàn viên, bảo đảm tính khả thi của chính sách này, cơ quan chủ trì soạn thảo cần làm rõ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam làm chủ đầu tư dự án nhà ở cho công nhân thì tài chính dành cho các dự án đầu tư này sẽ lấy từ nguồn nào? Cần quy định rõ nguồn kinh phí thực hiện để bảo đảm tính minh bạch. Cùng với đó, xác định rõ trách nhiệm về những rủi ro khi thực hiện dự án đầu tư.
