"Lùm xùm" tại Dự án KCN Sơn Mỹ I Bình Thuận: Bồi thường tài sản trên đất điều chỉnh trong 13 năm qua thế nào?

Càng điều chỉnh… càng giảm

Theo tài liệu, năm 2001 và 2004, Công ty TNHH TM Đại Thanh (Công ty Đại Thanh) được UBND tỉnh Bình Thuận cho thuê tổng cộng 566.000m2 đất tại xã Sơn Mỹ để thực hiện 2 dự án: Dự án nuôi tôm (300.000m2, thời hạn thuê 20 năm) và Dự án đầu tư trồng rừng kết hợp nuôi thủy sản (266.000m2, thời hạn cho thuê đất 50 năm). Trong quá trình triển khai thực hiện dự án, Công ty Đại Thanh còn thỏa thuận, nhận chuyển nhượng đất từ các hộ gia đình, cá nhân, nâng tổng diện tích đất đã và đang quản lý, sử dụng hơn 672.400m2.

Ngày 22/12/2011, UBND tỉnh Bình Thuận ban hành Quyết định số 2766/QĐ-UBND thu hồi 615.472m2 đất của Công ty Đại Thanh để thực hiện Dự án khu công nghiệp (KCN) Sơn Mỹ I (589.934m2 làm KCN và 25.538 giao UBND xã Sơn Mỹ quản lý).

Theo các tài liệu đính kèm, để thực hiện việc bồi thường cho Công ty Đại Thanh do bị thu hồi đất, từ năm 2011 đến nay, UBND huyện Hàm Tân đã ban hành nhiều quyết định: quyết định phê duyệt phương án bồi thường, điều chỉnh phương án bồi thường, hủy bỏ, thay thế các quyết định liên quan phương án bồi thường… Đáng chú ý trong các quyết định này, phần bồi thường về đất đều 0 đồng; mức bồi thường tài sản trên đất theo doanh nghiệp phản ánh cũng không phù hợp với quy định pháp luật và thực tế doanh nghiệp đã đầu tư.

Cụ thể: Ngày 27/2/2012, UBND huyện Hàm Tân có Quyết định số 207/QĐ-UBND về chi trả tiền bồi thường cho Công ty Đại Thanh. Theo đó, tổng số tiền hỗ trợ là hơn 6,8 tỷ đồng (bồi thường tài sản (BTTS) hơn 2,3 tỷ đồng, các khoản hỗ trợ hơn 4,5 tỷ đồng). Tiền bồi thường 589.934m2 đất: 0 đồng.

Đến ngày 9/10/2012, UBND huyện Hàm Tân có Quyết định số 2793/QĐ-UBND hủy Quyết định số 207/QĐ-UBND nêu trên. Theo quyết định này, tổng số tiền chi trả cho Công ty Đại Thanh nâng lên thành 9,8 tỷ đồng (BTTS hơn 3,7 tỷ, các khoản hỗ trợ hơn 5,8 tỷ, giá trị thu hồi sau khi đã trừ 10% giá trị tài sản hơn 256 triệu đồng). Số tiền bồi thường 615.472m2 là 0 đồng.

Đến ngày 5/8/2014, UBND huyện Hàm Tân có 2 quyết định: Tại Quyết định 2112/QĐ-UBND tổng số tiền hỗ trợ cho Công ty Đại Thanh là hơn 2,2 tỷ đồng (BTTS hơn 314 triệu đồng, các khoản hỗ trợ hơn 1,9 tỷ đồng); tại Quyết định số 2097/QĐ-UBND, số tiền bồi thường, hỗ trợ cho Công ty Đại Thanh là hơn 1,5 tỷ đồng (BTTS: hơn 357 triệu đồng, các khoản hỗ trợ hơn 1,1 tỷ đồng, khấu trừ giá trị thu hồi tài sản (10%) hơn 214 triệu đồng).

Ngày 11/4/2025, UBND huyện Hàm Tân lại có tiếp 2 quyết định: Quyết định 650/QĐ-UBND (điều chỉnh Quyết định 2793/QĐ-UBND ngày 9/10/2012), số tiền bồi thường cho Công ty Đại Thanh điều chỉnh từ hơn 9,8 tỷ xuống còn hơn 3,9 tỷ đồng (chỉ BTTS). Trong khi đó, tại Quyết định số 654/QĐ-UBND (điều chỉnh Điều 1 Quyết định số 2112/QĐ-UBND ngày 5/8/2014) điều chỉnh tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ từ hơn 2,2 tỷ đồng thành hơn 314 triệu đồng (chỉ BTTS, không có khoản hỗ trợ hơn 1,9 tỷ đồng).

Tiếp đó, ngày 16/4/2025, UBND huyện Hàm Tân có tiếp Quyết định số 726/QĐ-UBND, tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ (bổ sung) cho Công ty Đại Thanh là hơn 835 triệu đồng (BTTS hơn 772 triệu đồng, chi phí di chuyển tài sản: 20 triệu đồng, tiền hỗ trợ hơn 43 triệu đồng).

Mới đây, ngày 21/4/2025, huyện Hàm Tân có Quyết định số 769/QĐ-UBND điều chỉnh Quyết định số 2097/QĐ-UBND ngày 5/8/2014. Theo đó, tổng số tiền từ hơn 1,5 tỷ đồng điều chỉnh còn hơn 357 triệu đồng (các khoản hỗ trợ hơn 1,1 tỷ đồng bị cắt)…

Công ty Đại Thanh phản ánh, dù UBND huyện Hàm Tân liên tục ra quyết định điều chỉnh số tiền bồi thường, tuy nhiên mới đây, ngày 20/5/2025, Trung tâm Phát triển Quỹ đất huyện Hàm Tân có Thông báo số 63/TB-PTQĐ. Theo đó đơn vị này căn cứ một số quyết định bồi thường của UBND huyện Hàm Tân gửi số tiền hơn 5,2 tỷ đồng là tiền đã được UBND huyện Hàm Tân phê duyệt bồi thường, hỗ trợ cho Công ty Đại Thanh vào tài khoản tiền gửi của Trung tâm tại ngân hàng.

Trước vấn đề trên, Công ty Đại Thanh cho rằng: "Chúng tôi không rõ căn cứ vào cơ sở nào để các đơn vị của huyện Hàm Tân đưa ra số tiền bồi thường là 5,2 tỷ đồng. Bởi Nhà nước cho thuê đất chỉ có 424.000/566.000m2 là đất sạch; còn lại chúng tôi phải tự thỏa thuận bồi thường, chuyển nhượng hơn 142.000m2 (trong dự án) và nhận chuyển nhượng thêm hơn 106.400m2 (ngoài ranh dự án). Ngoài đất, chúng tôi còn bỏ nhiều khoản chi phí để phát quang, dọn dẹp mặt bằng, thực hiện việc hạ cos nền đất, xây dựng hệ thống điện, hệ thống trang trại… nhưng mức bồi thường, hỗ trợ như vậy là không hợp lý.

Cần phân định rõ nguồn gốc đất, kiểm kê thực địa

Nhìn nhận về vụ việc trên, Luật sư Phạm Thị Thanh Huyền (Giám đốc Công ty Luật An Thanh) cho rằng để vấn đề bồi thường, hỗ trợ trong các trường hợp trên nhận được sự đồng thuận cần phải phân định rõ nguồn gốc đất và phải tiến hành kiểm kê thực địa.

Điều kiện để được bồi thường về đất được quy định tại Điều 8 Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 3/12/2004 của Chính phủ về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Trong đó nêu rõ điều kiện để được bồi thường về đất đất như: đất được Nhà nước giao có thu tiền sử dụng đất mà tiền sử dụng đất đã nộp không có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước (NSNN); đất nhận chuyển nhượng của người sử dụng đất hợp pháp mà tiền trả cho việc chuyển nhượng không có nguồn gốc từ NSNN.

"Do đó, khi thu hồi đất, tiến hành bồi thường cơ quan chức năng cần phân định rõ: đất sạch do Nhà nước giao là bao nhiêu; đất Nhà nước giao nhưng doanh nghiệp tự bỏ tiền bồi thường là bao nhiêu; đất do doanh nghiệp nhận chuyển nhượng là bao nhiêu?. Để làm được vấn đề đó cần phải thực hiện đo đạc xác định diện tích đất trên thực tế và phải căn cứ vào nguồn gốc đất. Từ đó đưa ra phương án bồi thường về đất cho từng loại đất cụ thể", Luật sư Huyền phân tích.

Cũng theo Luật sư Huyền ngoài việc bồi thường về “đất chưa sạch”, doanh nghiệp còn phải được bồi thường chi phí đầu tư vào đất, bồi thường đối với phần diện tích “đất sạch” như: chi phí nhân công, chi phí thiết kế các hạng mục hạ tầng, chi phí phát quang, san nền, hạ cos, đào ao… do thu hồi đất trước thời hạn, bị ngừng sản xuất; kinh doanh...

Đối với vấn đề trên, ngày 23/10/2014, Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã có văn bản hướng dẫn rằng: được hỗ trợ theo quy định tại khoản 2 Điều 20 Nghị định số 69/2009/NĐ-CP.

Ngoài ra, các cơ quan có thẩm quyền cần căn cứ theo Nghị định 88/2024/NĐ-CP để hỗ trợ về sản xuất kinh doanh, hỗ trợ chế độ trợ cấp ngừng việc cho người lao động của doanh nghiệp và các khoản hỗ trợ khác theo quy định của khoản 2 Điều 108 Luật Đất đai 2024…

“UBND huyện Hàm Tân và các cơ quan liên quan cần áp dụng những quy định pháp luật phù hợp để tiến hành bồi thường, hỗ trợ cho doanh nghiệp khi thu hồi đất trước thời hạn", Luật sư Phạm Thị Thanh Huyền chia sẻ.

Điều chỉnh 8 quyết định của tỉnh

Theo tài liệu, ngày 24/10/2023, Chủ tịch UBND huyện Hàm Tân đã ký Quyết định số 1853/QĐ-UBND về việc điều chỉnh các quyết định thu hồi đất các tổ chức thuộc Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng KCN Sơn Mỹ I.

Cụ thể: quyết định trên đã điều chỉnh, bổ sung một số nội dung tại 8 quyết định thu hồi đất do UBND tỉnh ban hành trong các năm 2011, 2012 (trong đó có các quyết định thu hồi đất của 2 doanh nghiệp trên). Trong đó, có Quyết định số 2766/QĐ-UBND thu hồi 615.472m2 của Công ty Đại Thanh.

Tại quyết định này, UBND huyện Hàm Tân điều chỉnh tên dự án đầu tư từ: “Dự án KCN Sơn Mỹ I” thành “Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng KCN Sơn Mỹ I”;

Hủy bỏ nội dung tiêu đề “Cho Tổng Công ty Đầu tư phát triển đô thị và KCN Việt Nam (IDICO) thuê đất”; điều chỉnh tên tổ chức kinh tế thực hiện dự án đầu tư thành “Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng KCN Sơn Mỹ” (IPICO).

Theo quyết định, lý do điều chỉnh: Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh đã chấm dứt chứng nhận đăng ký đầu tư của IDICO và cấp mới Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư lần đầu (ngày 5/1/2018), chứng nhận điều chỉnh lần 1 ngày 10/11/2022 cho IPICO để đầu tư Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng KCN Sơn Mỹ I.

Ngoài ra, quyết định của UBND huyện Hàm Tân còn hủy bỏ khoản 2 Điều 1 của một số quyết định nêu trên. Lý do: “Các diện tích thu hồi này chưa thực hiện chi trả xong tiền bồi thường, hỗ trợ; các tổ chức kinh tế có đất bị thu hồi chưa bàn giao đất cho Nhà nước”.

Một đơn vị có đất bị thu hồi, chưa đồng thuận phương án bồi thường ý kiến: Theo quy định hiện hành, cấp nào ban hành quyết định thì sẽ được điều chỉnh bởi cấp đó, vì vậy UBND huyện Hàm Tân ban hành Quyết định số 1853/QĐ-UBND ký ngày 24/10/2023 là chưa phù hợp.

Với việc liên tục điều chỉnh, hủy bỏ, điều chỉnh bổ sung các quyết định liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ như trên cho thấy UBND huyện Hàm Tân đang bất nhất trong việc áp dụng các quy định pháp luật vào việc đưa ra phương án bồi thường, hỗ trợ. Chính sự bất nhất này đã khiến cho việc bồi thường, hỗ trợ kéo dài hơn 13 năm qua vẫn chưa thực hiện xong, kéo theo tình trạng các tổ chức kinh tế khởi kiện UBND huyện ra tòa để yêu cầu phán xét công tâm, khách quan, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp.

Quang Phương