Phòng ngừa tham nhũng từ sớm, từ xa
Việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng năm 2025 được Chính phủ, các bộ ngành, địa phương triển khai đồng bộ, bảo đảm phù hợp với thực tế. Tuy vậy, “việc thực hiện một số biện pháp phòng ngừa tham nhũng còn có những hạn chế”. Đây là nhận định của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp khi thẩm tra sơ bộ Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2025.
Với phương châm xử lý không có vùng cấm, không có ngoại lệ, thời gian qua, chúng ta đã xử lý nghiêm khắc các đối tượng có hành vi tham nhũng, được cử tri và Nhân dân đồng tình ủng hộ. Việc xử lý tham nhũng là rất cần thiết để cảnh tỉnh, răn đe nhưng đây là xử lý những “việc đã rồi”. Điều quan trọng là chúng ta phải làm tốt công tác phòng ngừa, trong đó có việc chuẩn hóa quy trình giải quyết thủ tục hành chính; minh bạch tài sản, thu nhập; công khai ngân sách, đầu tư công; tăng cường trách nhiệm giải trình của người đứng đầu...
Trong năm 2025, việc công khai, công bố, cập nhật thủ tục hành chính được các cơ quan thực hiện thường xuyên; kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn tiếp tục được tăng cường. Việc xử lý trách nhiệm của người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng tiếp tục được chú trọng. Năm 2025 có 34 người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu bị xử lý kỷ luật do thiếu trách nhiệm để xảy ra hành vi tham nhũng...
Tuy vậy, bên cạnh những kết quả đã đạt được, một số biện pháp phòng ngừa tham nhũng vẫn còn có những hạn chế. Đó là tình trạng vi phạm việc thực hiện công khai, minh bạch trong tổ chức và hoạt động, vi phạm trong thực hiện định mức, tiêu chuẩn, chế độ vẫn chưa có chuyển biến tích cực, thậm chí có chiều hướng gia tăng. Điều đáng nói, tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp vẫn chưa được khắc phục triệt để; còn tình trạng chưa quyết liệt, chưa quan tâm đúng mức tới cắt, giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; chất lượng cung cấp dịch vụ công trực tuyến chưa cao. Việc thực hiện quy định về không được nhận quà tặng của người có liên quan đến công việc do mình giải quyết hoặc thuộc phạm vi quản lý của mình còn chưa được thực hiện nghiêm túc. Qua xử lý các vụ án về tham nhũng cho thấy, số lượng các vụ án về tội “nhận hối lộ” vẫn rất lớn. Tuy nhiên, không có hoặc rất ít trường hợp được báo cáo hoặc ghi nhận về việc nộp lại quà tặng theo quy định tại các bộ, ngành, địa phương trên toàn quốc.
Một hạn chế khác nữa trong thực hiện biện pháp phòng ngừa tham nhũng thời gian qua, đó là việc kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn còn hạn chế; còn nhiều vi phạm về thực hiện trình tự, thủ tục, nội dung kê khai tài sản, thu nhập theo mẫu quy định. Qua xác minh tài sản, thu nhập đã phát hiện một số trường hợp kê khai tài sản, thu nhập không trung thực. Nếu như năm 2024 có 19 người, thì năm 2025 con số này đã giảm khi chỉ có 7 người bị kết luận không trung thực trong việc kê khai tài sản, thu nhập và bị xử lý kỷ luật (xóa tên khỏi danh sách ứng cử; kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo; kỷ luật bằng hình thức cách chức…).
Tuy vậy, theo đánh giá, kết quả phát hiện, xử lý các trường hợp kê khai tài sản, thu nhập không trung thực còn chưa tương xứng với tình hình thực tế. Qua xử lý các vụ án tham nhũng vừa qua cho thấy, nhiều trường hợp sau khi cơ quan cảnh sát điều tra khám xét thì mới phát hiện khối tài sản lớn không kê khai, không rõ nguồn gốc... Đây là vấn đề rất đáng lưu tâm và cần có biện pháp để kiểm soát và xử lý mạnh tay hơn. Bởi kê khai không trung thực, thì rất khó để kiểm soát được tài sản, khó xác định được tài sản bất minh của các đối tượng thuộc diện phải kê khai - một trong những cơ sở quan trọng để xử lý hành vi tham nhũng.
Đây không phải là lần đầu tiên được chỉ ra, những tồn tại, hạn chế này vẫn thường được đề cập đến trong các báo cáo về phòng, chống tham nhũng từ nhiều năm qua. Tiếc rằng, cho đến nay những hạn chế này vẫn chưa được khắc phục triệt để.
Phòng ngừa tham nhũng là giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn, phát hiện từ sớm, từ xa nguy cơ phát sinh tham nhũng; tránh được tổn thất lớn về tài sản công, ngân sách và uy tín của cơ quan, tổ chức; và thậm chí là nguy cơ mất cán bộ. Do đó, chúng ta phải tập trung làm cho thật tốt công tác phòng ngừa. Muốn vậy, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của các chủ thể có thẩm quyền; nâng cao hiệu quả công khai, minh bạch, siết chặt việc kiểm soát tài sản, thu nhập; xử lý mạnh tay các trường hợp kê khai không trung thực. Đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ trong quản lý nhà nước.
Chỉ khi phòng ngừa được làm tốt, thì công cuộc phòng, chống tham nhũng của chúng ta mới thật sự hiệu quả.
