Phòng, chống thuốc giả và thực phẩm giả: Tăng cường tính thống nhất, rõ ràng về thẩm quyền của lực lượng thực thi

Tổng tiền phạt thuốc giả, thực phẩm giả là 585 triệu đồng

Báo cáo một số kết quả kiểm tra, kiểm soát thị trường liên quan đến mặt hàng thuốc giả, thực phẩm giả trên địa bàn TP. Hà Nội năm 2024 và 6 tháng đầu năm 2025, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP. Hà Nội Dương Mạnh Hùng cho biết, công tác kiểm tra, kiểm soát với những mặt hàng thuộc thuộc phạm vi quản lý, giám sát của ngành công Thương (như bánh, kẹo, đường, sữa, bia, rượu, nước giải khát…) luôn được đưa vào các kế hoạch kiểm tra định kỳ, kiểm tra chuyên đề, kiểm tra đột xuất, bảo đảm tính chủ động, thực hiện có hiệu quả. Qua đó, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm minh các hành vi gian lận thương mại, sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng vi phạm tiêu chuẩn kỹ thuật, nhãn hàng hóa, an toàn thực phẩm.

Cùng với đó, lực lượng quản lý thị trường cũng đồng thời triển khai công tác kiểm tra đối với nhóm mặt hàng thực phẩm và dược phẩm có sự tham gia quản lý của nhiều ngành, gồm y tế và nông nghiệp. Các mặt hàng bao gồm thực phẩm tươi sống, thịt gia súc, gia cầm, thủy hải sản, rau củ quả, thuốc đông y, tân dược, dược liệu... đều có tính chất đặc thù, đòi hỏi sự phối hợp liên ngành trong quá trình quản lý, giám sát.

Trong phạm vi thẩm quyền được giao, lực lượng quản lý thị trường tập trung triển khai công tác kiểm tra, kiểm soát theo đúng phạm vi thẩm quyền được giao, kiểm tra hàng hóa trong hoạt động kinh doanh, điều kiện bảo quản, nhãn hàng hóa, niêm yết giá và truy xuất nguồn gốc đối với các sản phẩm nêu trên trong quá trình lưu thông trên thị trường. Khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm, lực lượng quản lý thị trường của thành phố chủ động phối hợp với các cơ quan chuyên ngành để tiến hành lấy mẫu, giám định chất lượng, làm căn cứ xử lý theo quy định của pháp luật.

Ông Dương Mạnh Hùng cũng cho biết, mặc dù không có chức năng thực hiện kiểm nghiệm, đánh giá chuyên sâu, nhưng lực lượng quản lý thị trường luôn chủ động theo dõi diễn biến thị trường, phát hiện kịp thời các vụ việc có dấu hiệu vi phạm, đặc biệt là các hành vi có dấu hiệu hình sự, thực hiện chuyển giao theo đúng thẩm quyền để điều tra, xử lý theo đúng thẩm quyền và quy định pháp luật.

Nêu kết quả kiểm tra, xử lý vi phạm, ông Dương Mạnh Hùng cũng cho biết, trong năm 2024 và 6 tháng đầu năm 2025, Chi cục Quản lý thị trường TP. Hà Nội đã tiến hành kiểm tra, xử lý các cơ sở kinh doanh liên quan đến mặt hàng thuốc giả, thực phẩm giả trên địa bàn thành phố. Kết quả cho thấy, tổng số vụ kiểm tra là 28 vụ; số vụ xử lý vi phạm hành chính là 6 vụ; số vụ chuyển khởi tố là 22 vụ; tổng số tiền xử phạt là 585 triệu đồng; trị giá hàng hóa vi phạm là 568 triệu đồng.

Chi cục Quản lý thị trường TP. Hà Nội cũng đồng thời thực hiện công tác kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm khác liên quan đến mặt hàng thuốc, thực phẩm chức năng, thực phẩm. Cụ thể, tổng số vụ kiểm tra, xử lý là 1.996 vụ; tổng số tiền xử phạt là 67,6 tỷ đồng.

Đối với mặt hàng thuốc, thuốc tân dược, đã kiểm tra và xử lý 10 vụ việc, số tiền xử phạt vi phạm hành chính là 214 triệu đồng. Đối với mặt hàng thực phẩm và thực phẩm chức năng đã kiểm tra, xử lý 993 vụ việc với tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính là 33,7 tỷ đồng.

Sớm ban hành, hoàn thiện quy chuẩn, tiêu chuẩn quốc gia với nhóm sản phẩm tự công bố

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc kiểm soát thị trường đối với các hành vi kinh doanh, buôn bán mặt hàng thuốc giả, thực phẩm giả trên địa bàn thành phố còn gặp không ít khó khăn, vướng mắc, như: khó khăn trong công tác kiểm nghiệm, giám định chất lượng hàng hóa. Một số vụ việc có dấu hiệu vi phạm liên quan đến thực phẩm, thực phẩm chức năng, thuốc bảo vệ sức khỏe… cần được giám định để xác định bản chất của vi phạm.

Tuy nhiên, quá trình kiểm nghiệm thường kéo dài do phụ thuộc vào các đơn vị có chức năng kiểm định chuyên sâu từ nhiều lĩnh vực như y tế, nông nghiệp, hóa chất… Kết quả kiểm nghiệm không đồng nhất giữa các phòng thí nghiệm khác nhau, trong khi điều kiện bảo quản mẫu vật tại các Đội Quản lý thị trường còn hạn chế, ảnh hưởng đến tiến độ xử lý vụ việc.

Cùng với đó, hạn chế về cơ sở vật chất phục vụ lưu giữ tang vật vi phạm; nguồn lực thực thi nhiệm vụ chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn; khó khăn trong công tác kiểm tra, xử lý tại cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ, không thường xuyên, khu vực giáp ranh; công tác phối hợp trong xử lý vi phạm có yếu tố hình sự còn chưa thống nhất.

Đại diện Cục Quản lý thị trường TP. Hà Nội kiến nghị, Chính phủ sớm sửa đổi, bổ sung Luật An toàn thực phẩm và các văn bản hướng dẫn thi hành, như Nghị định số 15/2018/NĐ-CP theo hướng tăng cường tính thống nhất, khả thi và rõ ràng về thẩm quyền giữa các lực lượng thực thi. Cần quy định cụ thể về trách nhiệm, quy trình phối hợp trong công tác kiểm nghiệm, giám định chất lượng đối với các sản phẩm có nguy cơ cao, như thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm chức năng, thuốc chữa bệnh.

Đại diện Cục Quản lý thị trường TP. Hà Nội đề nghị, các Bộ: Công Thương, Y tế, Nông nghiệp và Môi trường sớm ban hành hoặc hoàn thiện các Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, Tiêu chuẩn quốc gia đối với nhóm hàng thực phẩm, thực phẩm chức năng, sản phẩm tự công bố. Đồng thời, có hướng dẫn thống nhất về ghi nhãn, truy xuất nguồn gốc và xác minh thông tin sản phẩm lưu thông trên thị trường nhằm tăng tính minh bạch và khả năng giám sát của lực lượng quản lý thị trường.