Phát triển đường sắt an toàn, hiện đại

Bảo đảm đồng bộ pháp luật trong ưu đãi khoa học công nghệ

Góp ý tại tổ về nội dung liên quan đến nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực trong phát triển công nghiệp đường sắt, đại biểu Nguyễn Vân Chi nêu rõ: dự thảo Luật hiện quy định hai chính sách ưu đãi đáng chú ý. Thứ nhất, cho phép tổ chức, cá nhân chủ trì nhiệm vụ khoa học công nghệ phục vụ dự án đường sắt được áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu như đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu, đặt hàng… Thứ hai, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ các nhiệm vụ này.

Tuy nhiên, đại biểu dẫn chứng: hiện Quốc hội đang xem xét dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số luật (trong đó có Luật Đấu thầu) để thể chế hóa Nghị quyết 57 về phát triển khoa học, công nghệ. Theo đó, tinh thần của Nghị quyết đã cho phép áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu phù hợp đối với nhiệm vụ khoa học công nghệ trong phạm vi thống nhất của Luật Đấu thầu. Vì vậy, nếu tiếp tục duy trì quy định riêng trong Luật Đường sắt sẽ dễ phát sinh mâu thuẫn pháp lý.

Về quy định miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, đại biểu Nguyễn Vân Chi cho biết, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua ngày 14/6 đã có quy định rõ về ưu đãi phục vụ phát triển khoa học công nghệ, đồng bộ với Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Trong khi đó, dự thảo Luật Đường sắt lại đưa ra một chính sách miễn thuế riêng, không giới hạn thời gian, không tương thích với luật thuế hiện hành, dẫn đến nguy cơ chồng chéo, xung đột pháp lý.

Tương tự, về miễn thuế thu nhập cá nhân, đại biểu phân tích: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo hiện đang được sửa đổi và đã xác định rõ thời hạn miễn thuế là 5 năm cho thu nhập từ thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ. Dự thảo Luật Đường sắt lại quy định miễn thuế không giới hạn thời gian – điều này thiếu thống nhất với các luật chuyên ngành.

Từ các phân tích nêu trên, đại biểu Nguyễn Vân Chi kiến nghị: cần rà soát kỹ và cân nhắc loại bỏ các nội dung ưu đãi thuế và cơ chế đấu thầu ra khỏi Luật Đường sắt (sửa đổi); đưa các nội dung này trở lại các luật chuyên ngành tương ứng như Luật Đấu thầu, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Thuế thu nhập cá nhân. Việc này sẽ bảo đảm tính đồng bộ, khả thi và tránh mâu thuẫn trong hệ thống pháp luật, nhất là trong bối cảnh Quốc hội đang đồng thời sửa nhiều luật liên quan ngay trong kỳ họp này.

Bảo đảm an toàn, thu hút đầu tư

Đóng góp vào Dự thảo Luật, đại biểu Trần Đức Thuận tập trung vào yêu cầu phát triển đường sắt theo hướng lưỡng dụng, gắn với bảo đảm quốc phòng – an ninh và tính an toàn trong khai thác.

Về chính sách phát triển ngành, đại biểu đánh giá cao việc dự thảo đã mở rộng phạm vi điều chỉnh, bổ sung các loại hình như đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị đúng theo định hướng phát triển hạ tầng chiến lược được nêu trong các nghị quyết của Đảng và Chính phủ.

Tuy nhiên, đại biểu nhấn mạnh: cần thiết kế chính sách đặc thù cho hệ thống đường sắt tại khu vực miền núi, biên giới, khu vực trọng điểm quốc phòng – an ninh. Theo đại biểu, đường sắt không chỉ phục vụ vận tải dân sinh, mà còn phải là phương tiện chiến lược bảo đảm kết nối vùng sâu, vùng xa, khu vực chiến lược. Những tuyến đường này cần được thiết kế ngay từ đầu theo hướng lưỡng dụng, phục vụ cả mục tiêu phát triển và mục tiêu quốc phòng, có khả năng ứng phó với tình huống khẩn cấp về an ninh, quốc phòng.

Về huy động vốn đầu tư, đại biểu Trần Đức Thuận cho rằng: dự thảo tuy có đề cập ưu đãi, nhưng chưa đủ cụ thể để tạo niềm tin cho nhà đầu tư. Cần quy định rõ các hình thức hỗ trợ như tín dụng ưu đãi, bảo lãnh vay vốn, miễn giảm thuế, để khu vực tư nhân có thể mạnh dạn đầu tư vào các dự án lớn. Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp quan tâm lĩnh vực này nhưng còn e ngại về rủi ro pháp lý và thiếu hành lang tài chính ổn định.

Một nội dung trọng tâm khác được đại biểu nhấn mạnh là vấn đề an toàn và an ninh đường sắt. Đại biểu đề nghị mở rộng phạm vi điều chỉnh của luật đối với các mối đe dọa phi truyền thống như khủng bố, chiến tranh mạng, thiên tai, dịch bệnh…

Theo đó, dự thảo cần bổ sung khái niệm “an ninh phi truyền thống” và quy định cơ chế ứng phó khẩn cấp. Trong đó, có sự phối hợp giữa lực lượng bảo vệ trên tàu với công an, quân đội trong các tình huống bất thường, bảo đảm vận hành an toàn, liên tục của hệ thống đường sắt trong mọi hoàn cảnh.