Ngăn chặn rủi ro

Điều đáng nói, trong 5 tháng đầu năm 2019, một số mặt hàng của Việt Nam có kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng rất mạnh sang Mỹ. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, trong 5 tháng, Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường nhập khẩu hàng dệt may lớn nhất từ Việt Nam với trị giá đạt 5,7 tỷ USD, tăng 11,1% so với cùng kỳ năm trước, và chiếm 46,8% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của cả nước. Trong số các thị trường nhập khẩu máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng, Hoa Kỳ cũng đứng đầu với 1,69 tỷ USD, tăng 54,4%. Cùng với Liên minh châu Âu, Hoa Kỳ là thị trường chính nhập khẩu nhóm hàng giày dép các loại, gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam với kim ngạch lần lượt là 2,61 tỷ USD, tăng 13,3% và 1,84 tỷ USD, tăng 35% so với cùng kỳ năm trước.

Trước diễn biến này, cuối tuần trước, Chính phủ đã gấp rút ban hành Đề án tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ. Mục tiêu của Đề án là bảo vệ quyền và lợi ích của Việt Nam trong thương mại quốc tế, thực hiện cảnh báo sớm nguy cơ bị điều tra chống lẩn tránh nguồn gốc xuất xứ, giám sát hoạt động xuất nhập khẩu, đầu tư nước ngoài (FDI).

Đề án đã đề xuất một số biện pháp chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ. Ngoài những yêu cầu thông thường như siết chặt cấp C/O… Bộ Công thương từ nay sẽ thường xuyên phải theo dõi biến động đầu tư nước ngoài bằng cách thông báo danh sách cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư, UBND các tỉnh, thành phố lưu ý khi xem xét, giải quyết việc đăng ký đầu tư FDI, kể cả việc sáp nhập, mua lại. Danh sách các doanh nghiệp FDI đầu tư vào sản xuất, kinh doanh các mặt hàng có nguy cơ bị lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, gian lận xuất xứ mà doanh nghiệp FDI đầu tư trong 5 năm trở lại đây phải được Bộ Công thương lập ra và gửi cho các bộ có liên quan. Đến năm 2020, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải nghiên cứu, hoàn thiện quy định về xem xét, giải quyết việc đăng ký của nhà đầu tư FDI vào các lĩnh vực có nguy cơ bị lẩn tránh gian lận xuất xứ... Các địa phương cũng sẽ bị quy trách nhiệm trong việc thẩm định và quản lý các dự án FDI nếu có dấu hiệu, nguy cơ gian lận xuất xứ.

Để ngăn chặn rủi ro, trước mắt, Tổng cục Hải quan và Bộ Công thương cần xử lý nghiêm, đủ sức răn đe những doanh nghiệp có động thái cố tình lợi dụng hệ thống thương mại của Việt Nam để trục lợi, gây ảnh hưởng xấu đến toàn ngành và các doanh nghiệp khác. Về phía doanh nghiệp cũng phải có kế hoạch tự bảo vệ, bằng cách chủ động thu thập dữ liệu và thông tin cho Bộ Thương mại Mỹ về nguồn gốc xuất xứ của nguyên vật liệu hay quy trình sản xuất của mình.