Vấn nạn sách lậu, sách giả không còn xa lạ nhưng việc bán tràn lan sách giả khiến cho nhà quản lý và các đơn vị xuất bản phải đau đầu. Không chỉ được bán ở vỉa hè hay tại các cửa hàng tự phát mà còn len lỏi lên sàn thương mại điện tử như Tiki, Shopee...
Sách giả, sách lậu tràn lan trên "chợ mạng"
Vấn nạn sách giả, sách lậu không mới nhưng luôn là nỗi đắn đo của các đơn vị sản xuất và kinh doanh sách thật cũng như người tiêu dùng. Thực tế cho thấy, đến những điểm bán sách vỉa hè, khách hàng có thể mua được những cuốn sách hay của những tác giả, dịch giả có tiếng với giá rẻ hơn rất nhiều so với giá tại các nhà sách. Tuy nhiên, đây chính là nơi cho sách lậu có cơ hội tiếp cận với bạn đọc.
Những tác phẩm tiểu thuyết bị in lem nhem, những cuốn sách bán chạy bìa đóng cẩu thả, hay thậm chí những cuốn sách đã không còn xuất bản vẫn đang được bán tràn lan trên thị trường.
Người bán thậm chí cũng không quan tâm đến nguồn gốc sách. Giá bán tại các "quầy" sách như vậy giảm từ 10-20% so với giá bìa, cũng có những quyển giá giảm 40 - 50%. Mức ưu đãi không tưởng, cao hơn nhiều lần mức chiết khấu các nhà xuất bản chân chính cung cấp cho những đơn vị phát hành. Nguyên nhân bởi những cuốn sách ở đây đều là sách in lậu và người không thường xuyên mua sách rất khó phát hiện.
Sách giả, sách lậu không chỉ tồn tại ở những cửa hàng trên đường phố mà còn len lỏi trên không gian "chợ mạng". Cụ thể, sách giả, sách lậu đang được rao bán công khai với mức chiết khấu hấp dẫn trên các sàn thương mại điện tử như Tiki, Shopee...hay thậm chí là tại các hội nhóm trên nền tảng mạng xã hội Facebook.
Minh chứng cho thấy, chỉ với từ khoá "sách giá rẻ" trên nền tảng mạng xã hội Facebook, người dùng nhận được vô số kết quả liên quan như các trang hay các hội nhóm kín/riêng tư mua bán, trao đổi sách giá rẻ.
Tương tự, sàn thương mại điện tử Tiki được biết đến là nơi mua bán sách uy tín từ các nhà xuất bản trên toàn quốc. Với từ khoá cho cuốn sách có tên "Vị thần của những quyết định", người dùng nhận được các kết quả khác nhau. Theo đó, cuốn sách này được đăng bán bởi cả những nhà sách uy tín và cả những thương nhân tự do buôn bán. Sách được đăng bán với mức giá từ thấp đến cao. Người dùng trên sàn thương mại điện tử Tiki mua sách dựa trên đánh giá của những người đã từng mua trước đó.
Ảnh hưởng nghiêm trọng tới ngành xuất bản
Để tìm hiểu thực trạng sách giả, sách lậu ngang nhiên rao bán trên không gian "chợ mạng", phóng viên đã tiến hành đặt mua sách trên sàn thương mại điện tử Tiki. Với từ khoá tên của cuốn sách "Vị thần của những quyết định", phóng viên nhận được kết quả liên quan của 18 gian hàng với mức giá từ 41.000 đồng đến 83.000 đồng. Tại đây, phóng viên đặt mua sách tại gian hàng có tên Tiệm sách Hoa Hồng với giá 63.000 đồng, rẻ hơn giá thật của sản phẩm 21.000 đồng.
Khi nhận được sách, thông tin về gian hàng có tên Tiệm sách Hoa Hồng là Công ty TNHH Truyền Thông Và Công Nghệ Tiên Phong Việt Nam (Tiên Phong Việt Nam). Công ty được thành lập vào năm 2017 và tự quảng cáo cho website là "cửa hàng sách trực tuyến 100% chính hãng".
Theo tìm hiểu, cuốn sách Vị thần của những quyết định thuộc về bản quyền của Công ty TNHH Văn hoá và Truyền thông AZ Việt Nam (AZ Việt Nam). Công ty này liên kết xuất bản với Nhà xuất bản Thế Giới và một số đơn vị khác để in ấn và phân phối sách ra thị trường.
Đáng chú ý, trên website của AZ Việt Nam chỉ có các đối tác phân phối sách gồm Sky Books, Shine Books, Sky kids, Bloom Books, As Books (Nhà sách Phương Nam), I Love Books và Fly Books mà không có Tiên Phong Việt Nam.
Tuy nhiên, trên website của Tiên Phong Việt Nam, công ty này liệt kê hàng loạt các đối tác lớn như Nhã Nam, Kim Đồng, AZ Việt Nam, First News... Chưa kể, website kinh doanh các mặt hàng sách của Tiên Phong Việt Nam không có tích xanh của Bộ Công Thương.
Ngoài ra, cuốn sách không những được bán trên website của AZ Việt Nam mà còn được bán ở những cửa hàng sách tại khu vực quận Hoàn Kiếm, Hà Nội với mức giá rẻ hơn so với giá của nhà sản xuất. Về chất lượng của sách thì khó có thể kiểm chứng được bằng những cảm nhận thông thường.
Trước thực trạng sách giả, sách lậu lộng hành, các đơn vị sách nước ngoài có thể dừng bán bản quyền cho Việt Nam, và độc giả là người đầu tiên chịu thiệt khi mất đi cơ hội tiếp cận với kho tri thức mới.
Sách giả, sách lậu không chỉ kém về hình thức, mà quan trọng hơn, nội dung của sách có thể bị sai lệch, thiếu trang, mất dòng, thông tin không đầy đủ - điều vô cùng nguy hiểm, nhất là sách về sức khỏe, sách dành cho trẻ em. Rất nhiều cuốn sách nổi tiếng của First News - Trí Việt, Alpha Books và các NXB khác bị các nhóm làm giả. Ngay cả một cuốn sách dành để góp tiền làm từ thiện - mổ tim cho trẻ em nghèo - cũng bị 4 nhóm làm giả.
Nếu thực sự không có điều kiện mua sách thật, bạn đọc có thể thông qua hệ thống thư viện để mượn sách, hoặc tìm mua bản số hóa (ebook) với giá vô cùng hợp lý.
Sách giả, sách lậu ngoài việc vi phạm Luật Xuất bản, Luật Sở hữu trí tuệ còn làm thất thu ngân sách Nhà nước. Bên cạnh đó, với chất lượng sách kém, nhiều sai sót còn khiến độc giả chán nản, ảnh hưởng đến tâm lý, văn hóa đọc. Vì thế, độc giả cũng cần có sự cân nhắc, lựa chọn kỹ hơn trước khi mua hoặc đặt hàng trên mạng để tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng. Việc tiêu dùng thông minh, trong đó có mua sách tại các nhà sách, đơn vị làm xuất bản uy tín cũng là cách để ngành xuất bản trong nước có cơ hội phát triển.
Cơ quan chủ quản: Văn phòng Quốc hội
