Kiến tạo phát triển kinh tế - xã hội bền vững

Đặc biệt, việc đổi mới phương pháp giám sát với sự hỗ trợ công nghệ số và tăng cường phản biện xã hội đã góp phần nâng cao hiệu quả, trách nhiệm của các cấp quản lý. Hoạt động giám sát trở thành “mạch sống” duy trì sự phát triển hài hòa, công bằng xã hội và củng cố niềm tin của người dân vào sự lãnh đạo của Đảng và vai trò quản lý của Nhà nước.

Giám sát - nền tảng bảo đảm phát triển bền vững

Hoạt động giám sát của Quốc hội không chỉ là công cụ kiểm tra, đánh giá, mà còn là nền tảng xây dựng một Nhà nước thực sự kiến tạo, phát triển vì Nhân dân. Đây là “cơ chế bảo vệ” giúp chính sách không ngừng được điều chỉnh sát với thực tiễn, phát hiện kịp thời các "điểm nghẽn" về cơ chế, nguồn lực, góp phần kiến tạo môi trường phát triển an toàn, minh bạch và bền vững cho đất nước.

Giám sát trở thành “hệ miễn dịch” trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Mỗi quyết sách đều phải được soi rọi từ thực tiễn; mỗi khó khăn, thách thức đều được phản ánh trung thực đến nghị trường, giúp Quốc hội sớm có những giải pháp cụ thể, sát sườn, hiệu lực, hiệu quả, đồng hành cùng Chính phủ tháo gỡ khó khăn, phát triển kinh tế.

Trong nhiệm kỳ Khóa XV này, hoạt động giám sát của Quốc hội đã và đang tập trung vào nhiều lĩnh vực trọng tâm, tác động trực tiếp đến phát triển kinh tế - xã hội.

Trong giám sát đầu tư công và kết cấu hạ tầng kỹ thuật then chốt, Quốc hội đã theo dõi, giám sát nghiêm ngặt tiến độ các dự án giao thông lớn, cao tốc Bắc - Nam, các đường vành đai, các tuyến metro, dự án sân bay quốc tế… Nhờ đó, các “điểm nghẽn” về giải phóng mặt bằng, thủ tục, phân bổ vốn được nhận diện và giải quyết kịp thời, đẩy nhanh tiến độ, tạo "cú hích" mạnh mẽ thúc đẩy phát triển.

Các đợt giám sát về ngân sách nhà nước, tài chính công đã góp phần quan trọng làm rõ trách nhiệm trong việc sử dụng ngân sách, vốn đầu tư, chống thất thoát, lãng phí, bảo đảm công khai, minh bạch ngân sách, tăng cường trách nhiệm giải trình của các cấp quản lý, bảo đảm sử dụng nguồn lực tài chính công sao cho hiệu quả nhất.

Thông qua giám sát việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, Quốc hội đã chỉ rõ những bất cập trong phân bổ nguồn lực, từ đó kiến nghị điều chỉnh chính sách, đổi mới phương pháp hỗ trợ, tăng khả năng tiếp cận dịch vụ và cơ hội phát triển, nhất là đối với đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn.

Các hoạt động giám sát nhằm hoàn thiện thể chế, cải thiện môi trường đầu tư của Quốc hội Khóa XV đã góp phần thúc đẩy sửa đổi, hoàn thiện những đạo luật quan trọng, tháo gỡ rào cản pháp lý và thủ tục hành chính để cộng đồng doanh nghiệp và người dân mạnh dạn đầu tư, khởi nghiệp, tạo việc làm mới, thúc đẩy tăng trưởng.

Đặc biệt, Quốc hội Khóa XV đã chú trọng giám sát các chính sách liên kết vùng, phát huy thế mạnh từng địa bàn, để vừa hỗ trợ giải quyết các vấn đề liên vùng, vừa bảo đảm phát triển hài hòa, đồng bộ giữa các vùng, miền và địa phương, góp phần lan tỏa hạt nhân tăng trưởng.

Tăng cường phản biện, minh bạch, lấy ý kiến rộng rãi của người dân, doanh nghiệp

Một bước tiến nổi bật của nhiệm kỳ này là việc ứng dụng công nghệ số vào hoạt động giám sát; tăng cường phản biện xã hội, đối thoại trực tiếp giữa đại biểu Quốc hội với các bộ, ngành, địa phương. Việc mở rộng kênh tiếp nhận ý kiến từ cử tri, doanh nghiệp, chuyên gia, truyền thông… đã tạo ra “chuỗi giá trị" trong xây dựng, thực thi chính sách, pháp luật: Chính sách - thực thi - phản hồi - điều chỉnh, mang lại sự minh bạch, thúc đẩy trách nhiệm và tính tự chịu trách nhiệm của hệ thống quản lý, giúp mỗi quyết sách vừa kịp thời vừa thực chất, đáp ứng nguyện vọng và quyền lợi người dân.

Giám sát - đòn bẩy tạo bứt phá

Để tiếp tục phát huy, nâng tầm hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, trước hết, Quốc hội cần tiếp tục đổi mới phương thức giám sát thông qua việc đẩy mạnh số hóa hoạt động giám sát, tăng cường sử dụng, phân tích dữ liệu số để kịp thời phát hiện các bất cập, dự báo xu thế tác động đến phát triển kinh tế - xã hội để không chỉ giám sát hiệu quả ở tầm vĩ mô mà còn bám sát cơ sở, bảo đảm không bỏ sót vấn đề nảy sinh từ thực tiễn, nhất là trong quá trình vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hiện nay.

Thứ hai, chủ động lựa chọn nội dung giám sát, tập trung vào các lĩnh vực then chốt, dễ phát sinh vấn đề mới như: chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, chuyển đổi năng lượng, bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai, biến đổi khí hậu và các vấn đề liên quan đến quyền lợi nhân dân các vùng đặc biệt khó khăn… phù hợp với bối cảnh, yêu cầu phát triển mới.

Thứ ba, gắn kết chặt chẽ hoạt động giám sát với hoạt động lập pháp, phản hồi chính sách để mỗi kiến nghị giám sát phải được cụ thể hóa thành đề xuất sửa đổi, hoàn thiện chính sách, pháp luật; tạo cơ chế kiểm tra, đánh giá hiệu quả thực thi các kiến nghị sau giám sát, bảo đảm công tác giám sát thực sự “có địa chỉ”, “đi vào cuộc sống”.

Thứ tư, mở rộng đối thoại, tăng tính phản biện, tiếp thu rộng rãi ý kiến xã hội qua đối thoại công khai giữa đoàn giám sát, đại biểu Quốc hội, bộ ngành, doanh nghiệp, chuyên gia, cử tri và người dân để phát huy trí tuệ xã hội, tạo sự đồng thuận và nâng cao chất lượng kiến nghị, quyết sách của Quốc hội.

Thứ năm, Quốc hội có thể nghiên cứu lượng hóa, xây dựng bộ chỉ số độc lập về hiệu quả, chất lượng giám sát làm công cụ để so sánh sự chuyển biến, tiến bộ trước và sau mỗi cuộc giám sát, từ đó điều chỉnh, nâng chuẩn về chất lượng, hiệu quả và sức lan tỏa thực tiễn của hoạt động giám sát.

Có thể khẳng định, hoạt động giám sát chính là “mạch sống” xuyên suốt mọi chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, vừa kiến tạo môi trường thuận lợi cho đầu tư, đổi mới, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực xã hội, vừa bảo đảm cân bằng, công bằng xã hội, củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước.

Tôi tin tưởng rằng, khi được nâng tầm và chủ động đổi mới, hoạt động giám sát của Quốc hội sẽ tiếp tục là “động cơ bền bỉ”, là “bảo chứng” cho sự phát triển hài hòa, bền vững của đất nước, bảo đảm mọi chính sách, pháp luật đều nhằm mục tiêu: vì dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.