Nhiều bất cập trong thực hiện nhiệm vụ KHCN
Xoay quanh những bất cập trong thực hiện nhiệm vụ KHCN trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, đã có 7 đại biểu HĐND tỉnh chất vấn Giám đốc Sở KHCN với những câu hỏi thẳng thắn, trọng tâm, xoáy sâu vào những tồn tại hiện hữu. Điển hình như: yếu tố khách quan trong lựa chọn nhiệm vụ KHCN trình phê duyệt; trong 179 nhiệm vụ được triển khai giai đoạn 2020 - 2023, có tới 39 nhiệm vụ phải dừng, xin thôi, hoặc phải gia hạn thời gian thực hiện, nghiệm thu không đạt; một số nhiệm vụ KHCN đã được nghiệm thu nhưng chưa áp dụng vào thực tiễn, trong khi một số nhiệm vụ được áp dụng nhưng hiệu quả không cao; các đề tài được lựa chọn có đề tài còn yếu tố trùng lặp với đề tài trước, chưa có nhiều đề tài KHCN bám sát vào các chương trình trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; giải pháp nâng cao hiệu quả, tính thực tiễn của các đề tài, đề án, dự án KHCN sử dụng kinh phí từ ngân sách nhà nước giai đoạn 2024 - 2025, giai đoạn 2025 - 2030…
Trả lời câu hỏi của các đại biểu, Giám đốc Sở KHCN Trần Duy Bình cho biết: Giai đoạn 2020 - 2023, có 531 phiếu đề xuất, tuy nhiên qua rà soát, có nhiều đề xuất chưa bám sát các chiến lược, mục tiêu, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và theo quy định không bảo đảm tính mới, tính cấp thiết, thời sự, có sự trùng lắp với các nhiệm vụ đã và đang thực hiện hoặc không có đơn vị đặt hàng và cam kết sử dụng kết quả khi nhiệm vụ được thực hiện thành công. Do đó, qua rà soát chỉ có 179 nhiệm vụ được phê duyệt. Giám đốc Sở KHCN khẳng định, việc tham mưu lựa chọn nhiệm vụ KHCN được Sở KHCN thực hiện đúng quy định và khách quan. Tuy nhiên, vẫn có nhiệm vụ dừng, phải gia hạn, nghiệm thu không đạt do nhiều nguyên nhân, chủ yếu là đơn vị chủ trì gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh (dịch bệnh, giãn cách xã hội), không bố trí được mô hình thực nghiệm tại hiện trường, nhân lực và vốn đối ứng thực hiện.
Lý giải việc nhiều đề tài, dự án nghiên cứu KHCN chưa có tính thực tiễn cao, Giám đốc Sở KHCN cho rằng: đặc điểm trong nghiên cứu khoa học là có tính mới, tính trễ, độ rủi ro cao; triển khai công nghệ thì chu kỳ, vòng đời ngày càng ngắn, tính thương mại hóa cao trong khi thời gian thực hiện một nhiệm vụ KHCN theo quy định hiện nay là từ 3 - 5 năm mới có kết quả. Do đó, thời điểm xác định nhiệm vụ KHCN để đề xuất đặt hàng nhiệm vụ KHCN đang có tính mới, cấp thiết, nhưng khi kết thúc nhiệm vụ KHCN thì tính mới và cấp thiết giảm nhiều... Vì vậy, Sở KHCN gặp rất nhiều khó khăn trong kiểm tra, thanh tra thực hiện nhiệm vụ, nhất là kiểm tra thực tiễn. Bên cạnh đó, việc bố trí kinh phí cho ngành KHCN chưa thực sự tương xứng với chức năng, nhiệm vụ được giao.
Nâng cao tính thực tiễn các đề tài, dự án KHCN
Để nâng cao hiệu quả của các đề tài, dự án KHCN sử dụng nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2024 - 2025, giai đoạn 2025 - 2030, Giám đốc Sở KHCN Trần Duy Bình cho biết: Sở KHCN sẽ tiếp tục rà soát, tham mưu đề xuất sửa đổi luật, nghị định liên quan đến hoạt động KHCN và tham mưu đề xuất Bộ KHCN và UBND tỉnh sửa đổi, bổ sung các quy định quản lý nhiệm vụ KHCN để khắc phục các tồn tại, hạn chế, bất cập trong công tác quản lý, triển khai nhiệm vụ KHCN trên địa bàn. Bên cạnh đó, tiếp tục phối hợp với các ngành, đơn vị liên quan xây dựng và thông báo định hướng ưu tiên trong việc đề xuất đặt hàng nhiệm vụ KHCN sát với thực tiễn, theo hướng ứng dụng. Đồng thời, chủ động phối hợp với các sở, ban, ngành, huyện thị, thành phố và các đơn vị liên quan thường xuyên kiểm tra đôn đốc, qua đó tháo gỡ khó khăn, khắc phục kịp thời những khiếm khuyết, hạn chế của tổ chức, cá nhân chủ trì thực hiện.
Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Đức Giang (Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Sáng kiến tỉnh) cũng đã giải trình làm rõ thêm các vấn đề đại biểu HĐND tỉnh chất vấn. Theo đó, để kịp thời khắc phục bất cập, phấn đấu đưa KHCN thực sự trở thành khâu đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị ngành KHCN cần xóa bỏ tư duy hành chính hóa trong hoạt động KHCN, chuyển mạnh từ tư duy quản lý máy móc, cứng nhắc sang tư duy phục vụ doanh nghiệp, phục vụ các đơn vị, các nhà khoa học. Bên cạnh đó, tham mưu xây dựng, sửa đổi, bổ sung các quy định về xác định nhiệm vụ, tuyển chọn, giao trực tiếp, phê duyệt kinh phí, giảm bớt thủ tục hành chính... Thực hiện phương thức tuyển chọn để bảo đảm khách quan, bình đẳng, tiết kiệm ngân sách nhà nước
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Đức Giang khẳng định: Sẽ kiên quyết dừng các nhiệm vụ KHCN khi đơn vị chủ trì không bảo đảm năng lực thực hiện hoặc nhiệm vụ không còn thiết thực, kịp thời thu hồi ngân sách nhà nước đã giao. Đồng thời, cam kết trong thời gian tới UBND tỉnh tiếp tục quan tâm nghiên cứu, ứng dụng những sản phẩm mới phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống người dân.
