Hoạt động của HĐND cấp xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An: Bài 1: Dấu ấn từ những ngày đầu vận hành
Trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, với sự đồng hành của Thường trực HĐND tỉnh, nỗ lực, trách nhiệm của đại biểu và các cơ quan chuyên trách, tham mưu giúp việc, HĐND cấp xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã ghi dấu ấn trong chính quyền địa phương cơ sở. Đó là việc rà soát tình hình giải quyết kiến nghị trên địa bàn các xã, phường trước sáp nhập để tiếp tục đeo bám; nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội được thảo luận kỹ lưỡng; tiến hành ngay được hoạt động chất vấn về các nội dung thời sự…
Phát huy tinh thần trách nhiệm, tính chuyên nghiệp
Chính quyền cấp xã - chính quyền cấp cơ sở có vai trò, vị trí gần dân, sát dân nhất, là cấp trực tiếp tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật và giải quyết các công việc của người dân, doanh nghiệp, cung cấp dịch vụ công cơ bản, thiết yếu. Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định rõ cơ cấu tổ chức của chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND. Trong đó, HĐND cấp xã là cơ quan quyền lực Nhà nước ở cấp xã, đảm nhận nhiều nhiệm vụ, quyền hạn trên các lĩnh vực.
Nghệ An là một trong những địa phương có số lượng đơn vị hành chính sắp xếp lớn nhất cả nước với 110 xã, 11 phường hình thành sau sắp xếp (9 xã không thực hiện sắp xếp). Với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, trách nhiệm, ngay sau kỳ họp thứ Nhất thông qua những nội dung thuộc thẩm quyền, Thường trực, các cơ quan của HĐND các xã, phường đã bắt tay vào chuẩn bị cho Kỳ họp thứ 2. Tại nhiều đơn vị, bộ máy nhân sự chủ chốt trước đây chưa từng làm đại biểu hoặc chưa từng điều hành công việc của cơ quan dân cử nên không tránh khỏi những bỡ ngỡ...
Phát huy tinh thần trách nhiệm, cộng sự và tính chuyên nghiệp trong hoạt động, Thường trực HĐND tỉnh Nghệ An đã kịp thời chỉ đạo biên tập, hệ thống hóa tài liệu, các mẫu văn bản, quy trình công việc cung cấp cho HĐND cấp xã tham khảo, áp dụng. Bộ phận thường trực tiếp nhận, hướng dẫn, giải đáp về tổ chức bộ máy, hoạt động của HĐND cấp xã được thành lập, tích cực hoạt động. Thường trực, lãnh đạo các Ban và Văn phòng thu xếp về cơ sở dự kỳ họp để trực tiếp hướng dẫn Thường trực HĐND các xã, phường điều hành kỳ họp; kết hợp soát xét, bổ cứu những nội dung cần thiết cho đội ngũ làm công tác HĐND ở cơ sở.
Hệ thống quy chế làm việc, phân công công tác, quy chế tiếp công dân, quy chế phối hợp với các cơ quan liên quan cũng đã được ban hành đầy đủ, đồng bộ, làm cơ sở để đại biểu và các cơ quan của HĐND cấp xã vận hành thông suốt.
Đồng hành kiến tạo chính quyền gần dân, sát dân
Với sự đồng hành của Thường trực HĐND tỉnh, nỗ lực, trách nhiệm của đại biểu và các cơ quan chuyên trách, tham mưu giúp việc, mặc dù gặp nhiều khó khăn trong thời kỳ đầu hoạt động song HĐND cấp xã đã ghi dấu ấn về vai trò, vị trí quan trọng trong chính quyền địa phương cơ sở. Trong đó, hoạt động TXCT được thực hiện nghiêm túc, đồng thời với việc rà soát tình hình giải quyết kiến nghị trên địa bàn các xã, phường trước sáp nhập để tiếp tục đeo bám.
Đặc biệt, với mô hình chính quyền, bộ máy mới, địa bàn có sự sắp xếp, tổ chức lại nên nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội những tháng cuối năm 2025 được bàn bạc, thảo luận kỹ lưỡng để phù hợp với tình hình mới. HĐND các địa phương đã đánh giá rõ kết quả đạt được, nhận diện rõ những khó khăn, thách thức, đặt ra yêu cầu phải giải quyết ngay các việc ách yếu, ảnh hưởng lớn đến đời sống dân sinh như: công tác giải phóng mặt bằng, giải tỏa hành lang an toàn giao thông; giải quyết dứt điểm đơn thư tồn đọng, kéo dài; phân loại rác thải tại nguồn; tăng cường các biện pháp phòng, chống dịch bệnh… Các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 cũng được rà soát lại, nhất là các chỉ tiêu chưa đạt, khó hoàn thành, từ đó xác định nguyên nhân, đề ra giải pháp và tập trung nguồn lực để phấn đấu đạt mức cao nhất.
Bên cạnh thực hiện tốt chức năng quyết định, tiêu biểu có những xã, phường đã tiến hành ngay được hoạt động chất vấn tại kỳ họp thường lệ đầu tiên này. Như HĐND xã miền núi cao Quỳ Hợp chất vấn về các nội dung mang tính thời sự, được đông đảo cán bộ, người dân quan tâm: việc giải quyết chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; công tác vệ sinh môi trường, đầu tư xây dựng cơ bản; phát triển các mô hình kinh tế; phòng chống dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi; công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân…
Trong Nghị quyết về Chương trình giám sát năm 2026, năm cuối nhiệm kỳ, ngoài giám sát thường xuyên, nhiều đơn vị đã mạnh dạn, tích cực đề ra nhiều chuyên đề giám sát thiết thực, gắn với địa bàn như: việc tổ chức, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp; công tác quản lý tài sản công sau sắp xếp cơ quan, đơn vị hành chính; việc xây dựng cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội từ nguồn vốn đầu tư công trên địa bàn; thực hiện các Chương trình mục tiêu Quốc gia giai đoạn 2021 - 2025; công tác đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho người lao động; công tác chuyển đổi số và cải cách hành chính tại UBND xã…
Thời gian triển khai mô hình chính quyền mới chưa dài song có thể thấy HĐND các xã, phường trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã thể hiện rõ tinh thần đồng hành, kiến tạo, cùng UBND và các cơ quan, đơn vị trong hệ thống chính trị xây dựng chính quyền gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn.
