Giám sát việc thực hiện thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí MinhBài 1: Thiếu khung pháp lý cụ thể, nghị định hướng dẫn

Thực trạng trên, theo Đoàn giám sát HĐND Thành phố Hồ Chí Minh về việc triển khai, thực hiện Nghị quyết số 98/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố, có nguyên nhân chủ yếu đến từ việc đây là các cơ chế, chính sách thí điểm, vượt trội, chưa có tiền lệ, nên khung pháp lý cụ thể từ Trung ương vẫn còn đang được hoàn thiện. Nhiều nội dung quy định trong luật đã được ban hành nhưng chưa có nghị định hướng dẫn...

Từng bước giải quyết “điểm nghẽn”, huy động tối đa nguồn lực

Nghị quyết số 98/2023/QH15 được Quốc hội ban hành là một dấu mốc quan trọng, mở ra không gian và cơ hội phát triển mới cho Thành phố Hồ Chí Minh, một trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học - công nghệ lớn của cả nước. Với 44 cơ chế, chính sách đặc thù, Nghị quyết thể hiện sự tin tưởng và kỳ vọng lớn lao của Đảng, Nhà nước và Nhân dân cả nước đối với sự phát triển bứt phá của thành phố, nhằm giải quyết những “điểm nghẽn”, huy động tối đa các nguồn lực, nâng cao năng lực cạnh tranh và vị thế của thành phố trong khu vực và quốc tế.

Qua gần 2 năm triển khai thực hiện, Đoàn giám sát HĐND thành phố ghi nhận: Thành phố Hồ Chí Minh đã đạt được những kết quả bước đầu rất quan trọng trên nhiều lĩnh vực. Nhiều cơ chế, chính sách đặc thù đã được cụ thể hóa thành các văn bản quy phạm pháp luật, tạo hành lang pháp lý quan trọng để triển khai thực hiện. Theo đó, các lĩnh vực quản lý đầu tư, tài chính ngân sách đã có những kết quả rõ nét như: bố trí và giải ngân vốn cho chương trình giảm nghèo, giải quyết việc làm - trong 2 năm (2023-2024) bố trí 3.794 tỷ đồng, năm 2025 là 901 tỷ đồng; triển khai dự án giao thông liên vùng- Dự án xây dựng đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Mộc Bài (giai đoạn 1) theo phương thức đối tác công tư (Hợp đồng BOT); hỗ trợ lãi suất; chi thu nhập tăng thêm, tạo động lực cho cán bộ, công chức.

Triển khai chính sách bố trí khoản chưa phân bổ từ 2% - 4% tổng chi ngân sách quận thực hiện chi phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, sự cố, thảm họa, cứu đói, nhiệm vụ quan trọng về quốc phòng, an ninh và nhiệm vụ cần thiết khác, đã góp phần tăng cường sự chủ động, linh hoạt trong quá trình triển khai thực hiện các nhiệm vụ quan trọng, cần thiết phục vụ công tác quản lý hành chính nhà nước tại các quận trong thời gian vừa qua.

Việc thành lập Sở An toàn thực phẩm và Trung tâm Chuyển đổi số, cùng với việc sắp xếp tổ chức bộ máy và kiện toàn nhân sự ở cấp thành phố và thành phố Thủ Đức, tăng cường phân cấp, ủy quyền đã góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Đáng chú ý, công tác thu hút nhân tài, đặc biệt là sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, người có trình độ cao, đã có những kết quả bước đầu. Thành phố đã quyết định công nhận 36 cán bộ, công chức có đủ tiêu chuẩn, điều kiện để áp dụng chính sách theo Nghị quyết số 25/2023/NQ-HĐND của HĐND thành phố.

Thí điểm nhưng… vẫn phải làm theo quy trình thủ tục hiện hành

Bên cạnh những kết quả rất tích cực trên, Đoàn giám sát HĐND Thành phố Hồ Chí Minh thẳng thắn nhìn nhận: tiến độ xây dựng, ban hành kế hoạch triển khai cơ chế, chính sách đặc thù còn chậm (theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ và chỉ đạo của Thành ủy phải ban hành trong năm 2023 nhưng đến nay vẫn chưa xong). Trong đó, có một số nội dung trình HĐND thành phố thông qua như: (1) Đề án phân bổ ngân sách thành phố để thực hiện dự án, công trình giao thông đường bộ có tính chất vùng, liên vùng nằm trên ranh giới, địa giới hành chính giữa thành phố và địa phương khác, các dự án quốc lộ, cao tốc đi qua địa bàn thành phố. (2) Phương án Bố trí nguồn thu từ cổ phần hóa các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước do UBND thành phố làm đại diện chủ sở hữu để bổ sung vốn điều lệ của Công ty HFIC.

(3) Dự kiến phương án sử dụng nguồn thu từ giao dịch tín chỉ các-bon cho các chương trình, dự án ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn để trình HĐND thành phố khi có phát sinh nguồn thu. (4) Đề án vay nợ chính quyền địa phương để đầu tư, phát triển hạ tầng đô thị của thành phố (trong đó có Hệ thống đường sắt đô thị). (5) Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông. (6) Ban hành các loại phí, lệ phí mới hoặc thay đổi mức hoặc tỷ lệ thu phí, lệ phí đã có theo thẩm quyền (trước mắt thu phí xe ô tô lưu thông vào khu vực trung tâm thành phố).

Nguyên nhân chủ yếu, theo Đoàn giám sát, đến từ việc đây là các cơ chế, chính sách thí điểm, vượt trội, chưa có tiền lệ, nên khung pháp lý cụ thể từ Trung ương đến nay vẫn còn đang hoàn thiện. Nhiều nội dung quy định trong luật đã được ban hành nhưng chưa có nghị định hướng dẫn. Việc xây dựng quy trình thủ tục hiện hành cho các cơ chế thí điểm còn gặp lúng túng do chưa được phân cấp thực hiện đầy đủ. Một số cơ chế đã có quy định mới thay thế, dẫn đến việc dừng thực hiện.

Cùng với đó, công tác triển khai các cơ chế, chính sách đã được HĐND thành phố ban hành hoặc thuộc thẩm quyền của UBND thành phố cũng còn chậm, chưa mang lại kết quả rõ nét. Xuất phát từ việc các cơ chế, chính sách đột phá vượt trội tại Nghị quyết số 98/2023/QH15 là thí điểm nhưng trong hướng dẫn thực hiện, thành phố vẫn phải làm theo quy trình thủ tục hiện hành.