Giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường tại Cần Thơ: Khẩn trương rà soát, ban hành cơ chế, chính sách về bảo vệ môi trường

Đoàn giám sát của Quốc hội do Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy - Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát - làm Trưởng đoàn vừa có cuộc làm việc với UBND TP. Cần Thơ liên quan đến việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành.

Còn nhiều thách thức

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Cần Thơ Nguyễn Thị Thùy Nhi, sau khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 ban hành và có hiệu lực, công tác quản lý bảo vệ môi trường đã được địa phương chủ động xây dựng kế hoạch và tích cực triển khai đồng bộ ở các cấp, ngành, địa phương trên toàn thành phố. Hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và ý thức tuân thủ pháp luật về bảo vệ môi trường của các doanh nghiệp và người dân được nâng cao, ngày càng nề nếp.

Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Thùy Nhi cũng chia sẻ, trong quá trình thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Trong đó, việc xây dựng chính sách, quy định pháp luật còn gặp khó khăn do có nhiều điểm mới, phức tạp, thiếu hướng dẫn, tác động đến nhiều đối tượng trong xã hội. Việc triển khai chính sách, pháp luật về phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm đối mặt với nhiều thách thức do lượng chất thải phát sinh ngày càng lớn, thành phần chất gây ô nhiễm ngày càng phức tạp trong khi công nghệ xử lý còn lạc hậu.

Một số tiêu chuẩn, quy chuẩn còn định tính dẫn đến khó khăn trong đánh giá, kiểm soát và xử lý vi phạm; cơ quan chức năng còn thiếu về số lượng, yếu về chuyên môn, nghiệp vụ, thiếu trang thiết bị, phương tiện để phục vụ công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát và xử lý vi phạm. Chưa kể, vẫn còn một bộ phận người dân và doanh nghiệp chưa quan tâm, thậm chí cố tình vi phạm các quy định về bảo vệ môi trường, xả thải trái phép, không có biện pháp xử lý chất thải đúng quy định…

Trước những khó khăn, vướng mắc đang đặt ra, Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ Trần Văn Lâu đề nghị, cần sớm có giải pháp tháo gỡ các “điểm nghẽn” pháp lý, sửa đổi, bổ sung phù hợp với tình hình thực tế, bảo đảm rõ ràng, minh bạch, dễ hiểu, mang tính ổn định và phù hợp với xu thế phát triển bền vững. Đồng thời, ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh; nâng cao năng lực quan trắc, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu môi trường đồng bộ được cập nhật thường xuyên, chia sẻ, kết nối liên thông, bảo đảm thông tin môi trường được cung cấp kịp thời; tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu khoa học công nghệ trong lĩnh vực tái chế, tận dụng phụ phẩm, tái chế, xử lý rác thải hữu cơ ở nông thôn, tái chế nhựa…

Sớm có giải pháp chủ động kiểm soát

Đánh giá cao những kết quả về triển khai thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực của Cần Thơ, song Đoàn giám sát cũng nêu rõ, bên cạnh những kết quả tích cực, thành phố vẫn còn một số tồn tại, hạn chế.

Ví dụ, trên địa bàn vẫn còn các bãi chôn lấp rác chưa hợp vệ sinh, chưa xử lý triệt để; một số bãi rác tạm, trạm trung chuyển chưa đáp ứng yêu cầu; phương tiện, thiết bị vận chuyển chất thải chưa đạt chuẩn môi trường. Hạ tầng xử lý nước thải sinh hoạt đô thị tuy được quan tâm nhưng vẫn còn bất cập; chưa giải quyết dứt điểm vấn đề ô nhiễm nguồn nước. Một số khu, cụm công nghiệp chưa hoàn thành hệ thống xử lý nước thải tập trung hoặc lắp đặt hệ thống quan trắc theo yêu cầu.

Qua khảo sát tại Cần Thơ, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nhận thấy thành phố đang đối diện với 2 thách thức lớn là ô nhiễm sông ngòi, nguồn nước (các hoạt động sản xuất kinh doanh, nuôi trồng thủy sản…) và biến đổi khí hậu (ngập úng, sụt lún, sạt lở, xâm nhập mặn đang ngày càng nghiêm trọng).

Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy đề nghị, Cần Thơ cần rà soát toàn bộ các khu vực xử lý chất thải rắn sinh hoạt đang vận hành; công khai, minh bạch thông tin quản lý chất thải; điều chỉnh quy hoạch các điểm tập kết, trạm trung chuyển, khu xử lý rác; khắc phục triệt để các bãi chôn lấp không hợp vệ sinh; đẩy nhanh tiến độ xây dựng các cơ sở, nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt. Đặc biệt, cần bổ sung quy hoạch và đầu tư hệ thống thu gom, xử lý nước thải tập trung, ưu tiên khu vực đô thị và nông thôn đông dân cư; kiểm soát chặt nguồn thải ra sông, bảo vệ môi trường nước mặt.

Đoàn giám sát cũng đề nghị, địa phương cần tăng cường quản lý chất lượng không khí; điều tra, kiểm kê và xây dựng lộ trình giảm phát thải khí nhà kính phù hợp với tình hình mới; nâng cao công tác quan trắc và cảnh báo ô nhiễm đối với các cơ sở sản xuất. Đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm; duy trì thường xuyên hoạt động quan trắc; bảo đảm kết nối, chia sẻ dữ liệu môi trường đối với các nguồn khí thải.

Ngoài ra, Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy cũng đề nghị, Cần Thơ nhanh chóng rà soát, cập nhật và ban hành đầy đủ cơ chế, chính sách về bảo vệ môi trường; sớm hợp nhất, điều chỉnh các văn bản, bảo đảm tính thống nhất và phù hợp với thực tiễn sau sáp nhập, đáp ứng yêu cầu phân cấp, phân quyền.

Đồng tình với quan điểm nêu trên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Thị Mai Phương cho rằng, thành phố cần làm rõ hơn nguyên nhân của việc chậm ban hành các văn bản quy phạm pháp luật. Đây là vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến cơ sở pháp lý để triển khai nhiệm vụ, nếu không kịp thời ban hành thì công tác triển khai thực hiện gặp khó khăn là điều khó tránh khỏi.

Nêu vấn đề về nguyên nhân công tác huy động nguồn lực xã hội hóa cho bảo vệ môi trường, đặc biệt là thu hút dự án xử lý nước thải của thành phố chưa đạt kết quả như mong đợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Trần Thị Nhị Hà đề nghị UBND thành phố rà soát, điều chỉnh chính sách ưu đãi để thu hút mạnh mẽ hơn các nguồn lực xã hội hóa.

Sớm có các giải pháp để chủ động kiểm soát, hạn chế tối đa rủi ro xảy ra sự cố ô nhiễm môi trường khi trên địa bàn có các cơ sở sản xuất quy mô lớn, tiềm ẩn nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường như: Nhiệt điện sông Hậu 1, Nhà máy giấy Lee & Man, Nhà máy xi măng Cần Thơ - Hậu Giang…