Giải bài toán phụ thuộc nguyên, vật liệu

Phó Trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách thành phố Hải Phòng Lã Thanh Tân nhấn mạnh tại phiên thảo luận của Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội, chiều 17/6.

Quyết định phát triển mọi ngành công nghiệp

Tán thành với báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính về báo cáo bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024, tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội những tháng đầu năm 2025, đại biểu Lã Thanh Tân đề xuất với Chính phủ giải pháp về phát triển công nghiệp vật liệu.

Theo đại biểu, xây dựng nền công nghiệp quốc gia vững mạnh, với năng lực sản xuất mới, tự chủ, khả năng thích ứng, chống chịu cao, từng bước làm chủ công nghệ lõi, công nghệ nền của các công nghiệp nền tảng, công nghiệp ưu tiên, công nghiệp mũi nhọn… luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo với nhiều giải pháp, chiến lược đột phá hiệu quả.

Trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, ngành Công nghiệp Việt Nam đã có những đóng góp to lớn, quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội nói chung. Tuy nhiên, thực tiễn phát triển công nghiệp Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế, mức độ tăng trưởng mang tính bền vững còn chậm, còn phụ thuộc vẫn bị chi phối rất nhiều từ những lý do ngoại cảnh do không chủ động được công nghệ lõi và nguồn cung nguyên, vật liệu - đại biểu nhấn mạnh.

Các ngành sản xuất từ khai khoáng, luyện kim, ô tô đến da giày, dệt may… vẫn chủ yếu là gia công, lắp ráp, ngành công nghiệp phụ trợ cũng như tỷ lệ nội địa hóa trong cấu thành sản phẩm rất thấp. Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm hạn chế tính cạnh tranh của ngành công nghiệp trong nước trong tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo các chuyên gia, để tăng tính chủ động trong phát triển công nghiệp, bên cạnh làm chủ công nghệ lõi, cần xác định: vật liệu là một ngành công nghiệp mang tính quyết định cho sự phát triển của mọi ngành công nghiệp khác.

Bởi, vật liệu có vai trò đặc biệt quan trọng đối với các thị trường sản xuất, là điều kiện cần thiết để phát triển nền công nghiệp hiện đại, đáp ứng yêu cầu hội nhập; vật liệu công nghiệp là yếu tố có tính nền tảng, là nguyên liệu đầu vào cho các thị trường sản xuất hàng hóa, có hiệu ứng lan tỏa, tác động tích cực thúc đẩy sự phát triển các ngành công nghiệp khác; là yếu tố tác động mạnh tới tăng trưởng kinh tế, cơ sở phát triển cho nhiều ngành, nghề và sản phẩm mới, tạo điều kiện khai thác tối ưu các nguồn lực phục vụ phát triển sản xuất, nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, vị thế cạnh tranh và tham gia toàn cầu hóa.

Cùng với nhấn mạnh thực tế trên, đại biểu Lã Thanh Tân cho biết thêm: theo báo cáo về công nghệ của cơ quan chức năng, ngành công nghiệp vật liệu Việt Nam vẫn còn khoảng cách đáng kể so với công nghệ cao của thế giới. Một số ngành sản xuất như: luyện kim, thép có tăng trưởng nhưng mức độ còn thấp và vẫn phụ thuộc vào nguyên liệu và công nghệ, máy móc thiết bị nhập khẩu; ngành sản xuất vật liệu cao su và plastic được đánh giá là đã tiếp cận và khẳng định được vị thế trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, việc đổi mới công nghệ, dây chuyền sản xuất đang là trở ngại do các thiết bị, máy móc đều phải nhập khẩu. Đáng chú ý, 70 - 80 % nguyên liệu cho ngành dệt may, da giày đang phải nhập khẩu từ các nước ngoài khu vực FTA…

Từng bước khắc phục phụ thuộc vào nguồn nguyên, vật liệu

Từ những phân tích nêu trên, đại biểu Lã Thanh Tân đề xuất Chính phủ một số giải pháp. Trước hết, quan tâm xác định việc phát triển công nghiệp vật liệu là một trong những yếu tố then chốt đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp hiện đại, giải bài toán phụ thuộc nguyên, vật liệu, nâng cao tính tự chủ cho nền kinh tế. Từ đó, có chiến lược xây dựng, phát triển, hình thành các doanh nghiệp, tập đoàn lớn trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, sản xuất vật liệu, nghiên cứu và phát triển vật liệu mới

Cùng với đó, Chính phủ có giải pháp lâu dài phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ và một số ngành công nghiệp vật liệu cơ bản quan trọng. Qua đó, từng bước khắc phục sự phụ thuộc vào nguồn nguyên, vật liệu, linh phụ kiện đầu vào nhập khẩu; hỗ trợ nâng cao năng lực các doanh nghiệp thông qua các giải pháp hỗ trợ về tín dụng, nguồn nhân lực, đổi mới sáng tạo và phát triển thị trường cũng như các ưu đãi về thuế và đất đai...

Có chính sách đủ mạnh thu hút doanh nghiệp đầu tư và phát triển công nghiệp vật liệu phục vụ sản xuất hoặc chuyển dịch cơ cấu nội bộ ngành công nghiệp theo hướng gia tăng các ngành công nghiệp vật liệu, vật liệu mới, sản phẩm công nghệ cao; thúc đẩy chuyển giao công nghệ và nâng cao tỷ lệ nội địa hóa của các sản phẩm công nghiệp; hình thành các khu công nghiệp chuyên biệt sản xuất nguyên liệu, vật liệu phục vụ công nghiệp.

Hoàn thiện chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ; định hướng quy hoạch cụm công nghiệp hỗ trợ với cơ sở hạ tầng hoàn thiện, tập trung vào các công đoạn có lợi thế cạnh tranh rõ rệt để thu hút đầu tư FDI; nâng cao các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về sản phẩm, bảo vệ môi trường, tài nguyên và tiết kiệm năng lượng phù hợp với tiêu chuẩn của khu vực và thế giới trong thu hút đầu tư FDI. Bên cạnh đó, nghiên cứu, xây dựng, sớm trình Quốc hội Luật Công nghiệp trọng điểm trong thời gian tới – Đại biểu Lã Thanh Tân đề xuất.