"Đúng vai, thuộc bài"

Đổi mới tư duy và cách thức xây dựng pháp luật là yêu cầu được Lãnh đạo Quốc hội đặc biệt nhấn mạnh tại các phiên họp vừa qua của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Trong đó, một quan điểm đổi mới hết sức quan trọng là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa, minh bạch hóa hệ thống pháp luật.

71t41.jpg
Đổi mới tư duy và cách thức xây dựng pháp luật

Yêu cầu trên đây càng trở nên cấp thiết trong bối cảnh nhiệm vụ lập pháp của Quốc hội đang ngày càng nặng nề với số lượng các dự luật trình Quốc hội tăng nhanh theo từng kỳ họp. Nếu tại Kỳ họp thứ Sáu, Quốc hội chỉ xem xét 15 dự án luật (thông qua 7 dự án, cho ý kiến lần đầu 8 dự án) thì đến Kỳ họp thứ Bảy đã lên tới 22 dự án (thông qua 11 dự án, cho ý kiến lần đầu 11 dự án) và đỉnh điểm, tại Kỳ họp thứ Tám tới, theo Chương trình lập pháp ban đầu là 26 dự án (thông qua 13 dự án, cho ý kiến lần đầu 13 dự án) nhưng đến nay đã lên tới 29 dự án.

Nếu so sánh với nghị viện một số nước, đơn cử như Nhật Bản, một kỳ họp có thể xem xét thông qua hàng trăm luật thì số lượng dự án luật của ta thật sự không thấm vào đâu. Nhưng các dự luật của ta thường đồ sộ với hàng trăm điều khoản mà ngay cả chuyên gia có lẽ cũng khó mà nhớ được hết. Trong khi đó, chất lượng chuẩn bị các dự luật trình Quốc hội vẫn còn rất nhiều vấn đề đặt ra. Do số lượng dự án luật trình Quốc hội cho ý kiến, xem xét thông qua rất lớn, nhiều dự án có nội dung phức tạp nên tiến độ chuyển sang các cơ quan của Quốc hội còn chậm, chưa bảo đảm thời gian cho các cơ quan của Quốc hội thẩm tra trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội theo quy định. Một số dự án luật chất lượng chưa cao, các chính sách mới chưa được nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ lưỡng; chưa khắc phục được tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo, chưa bảo đảm được tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật. Một số trường hợp, cơ quan chủ trì soạn thảo chưa thực sự chủ động, dự liệu được hết những yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng; chưa phát huy đầy đủ vai trò, trách nhiệm của tổ chức pháp chế, các chuyên gia trong việc xây dựng, ban hành văn bản...

Ở góc độ khác, dù các cơ quan của Quốc hội, các đại biểu Quốc hội nỗ lực gấp đôi, gấp ba để kịp thời xem xét, thông qua các luật, nhưng luật ban hành xong lại chờ văn bản hướng dẫn đến nay vẫn là câu chuyện rất thời sự.

Cụ thể, theo kết quả thực hiện nhiệm vụ xây dựng, ban hành quy định chi tiết năm 2024 được Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội thì có đến 51/104 văn bản được ban hành có hiệu lực chậm so với hiệu lực thi hành của luật và còn nợ chưa ban hành 21/129 văn bản quy định chi tiết các nội dung trong 12 luật. So sánh với kết quả cùng kỳ năm 2023 thì cả số lượng văn bản chậm ban hành và chưa ban hành trong năm 2024 đều nhiều hơn (văn bản ban hành chậm nhiều hơn 22 văn bản; văn bản nợ nhiều hơn 11 văn bản). Thậm chí, một số luật đã có hiệu lực thi hành nhưng đến kỳ báo cáo thì tất cả văn bản quy định chi tiết đều ban hành chậm như Luật Đấu thầu, Luật Các tổ chức tín dụng; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ… Có luật đã được ban hành từ rất lâu vẫn nợ văn bản hướng dẫn, như Bộ luật Lao động đã có hiệu lực gần 4 năm nhưng đến nay vẫn còn 9 nội dung thuộc trách nhiệm của Chính phủ chưa được quy định chi tiết. Lúc đề xuất ban hành, sửa đổi luật thì gấp nhưng ban hành xong lại chờ văn bản quy định chi tiết như vậy rõ ràng đã làm giảm ý nghĩa, hiệu lực, hiệu quả của các luật, không phúc đáp kịp thời đòi hỏi của cuộc sống.

Như vậy, yêu cầu đổi mới cách thức làm luật đặt ra không chỉ với các văn bản ở tầm luật mà còn phải với cả các văn bản dưới luật. Một hệ thống pháp luật đơn giản, minh bạch, dễ hiểu, dễ áp dụng, hiệu lực thực thi cao, tuổi thọ lâu dài đòi hỏi phải phân cấp, phân quyền càng triệt để càng tốt, đúng vai, thuộc bài - cơ quan nào, cấp nào làm đúng chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của cơ quan đó, cấp đó, không “ôm” việc, “ôm” quyền của nhau, không "lấn sân", không làm thay, làm hộ và càng không được né tránh, đùn đẩy trách nhiệm cho nhau.

Chính sách và cuộc sống

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Tránh tình trạng “nhờn” luật!

Đề nghị bổ sung trong báo cáo đầy đủ hơn về thông tin, về danh mục các bộ, ngành, địa phương, đơn vị làm tốt để biểu dương và những đơn vị chưa tốt để nhắc nhở, nhất là những nơi ít tiếp công dân... Cần làm rõ vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đã nhấn mạnh điều này tại Phiên họp thứ 37 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi cho ý kiến về báo cáo của Chính phủ về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo về hành chính năm 2024.

Cơ chế phải thực tế và chi tiết hơn
Chính sách và cuộc sống

Cơ chế phải thực tế và chi tiết hơn

Phát biểu tại cuộc họp của Thường trực Chính phủ về dự thảo Nghị định quy định cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, Nghị định cần khuyến khích phát triển loại hình năng lượng này để phát huy tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của Việt Nam về điện mặt trời.

Ảnh minh họa.
Chính sách và cuộc sống

Giảm "dấu chân carbon" bằng những tòa nhà xanh

Tại một sự kiện về phát triển bền vững diễn ra mới đây, ông Tan Boon Thor, Giám đốc khối bất động sản thương mại và quản lý thiết kế tại Frasers Property Vietnam cho biết, hiện nhiều khách hàng chỉ thuê những công trình có chứng nhận xanh. Với các khu công nghiệp, nhiều nhà đầu tư cũng kiểm tra kỹ càng xem công trình họ sắp thuê có thực sự xanh như giấy chứng nhận hay không.

Quản lý quảng cáo trên môi trường mạng
Chính sách và cuộc sống

Quản lý quảng cáo trên môi trường mạng

Theo chương trình làm việc tại phiên họp thứ 37, sáng nay, 24.9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo. Một trong những điểm mới của dự thảo Luật đó là bổ sung quy định về quảng cáo trên mạng. Việc lấp khoảng trống pháp lý này là rất cần thiết, kịp thời điều chỉnh những vấn đề đã và đang phát sinh trong thực tiễn về quảng cáo diễn ra khá sôi động trên môi trường mạng hiện nay.

Chủ động, tiên phong trong việc lớn, việc khó
Quốc hội và Cử tri

Chủ động, tiên phong trong việc lớn, việc khó

Lần đầu tiên, một sự kiện đặc biệt trong bối cảnh đặc biệt được tổ chức - đó là Hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với các doanh nghiệp lớn. Hội nghị được tổ chức nhằm tháo gỡ khó khăn, phát huy vai trò chủ động, tiên phong của doanh nghiệp trong những việc lớn, việc khó, việc mới để phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Ảnh minh họa.
Chính sách và cuộc sống

PPP sẽ hấp dẫn hơn

Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP) có hiệu lực năm 2021 được kỳ vọng sẽ mở ra giai đoạn khởi sắc hơn trong thu hút tư nhân đầu tư vào hạ tầng kinh tế, xã hội sau những “lùm xùm” của các dự án BOT giao thông. Tuy vậy, không phải lúc nào mong muốn cũng thành hiện thực.

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Chậm xử lý văn bản trái pháp luật

Số lượng văn bản có quy định trái pháp luật vẫn chiếm tỷ lệ cao, nhưng đến nay mới chỉ xử lý được 80/138 văn bản, số văn bản chưa được xử lý là 58 văn bản. Đề nghị Chính phủ nêu rõ nguyên nhân đến nay còn 58/138 văn bản trái pháp luật chưa được xử lý. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đã đặt vấn đề này tại phiên họp thứ 37 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi cho ý kiến vào Báo cáo của Chính phủ về tình hình thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội.

Quy định về việc thực hiện thủ tục đầu tư đặc biệt là bước đột phá khi sửa Luật Đầu tư.
Chính sách và cuộc sống

Bước đột phá khi sửa Luật Đầu tư

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 4 luật gồm Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư và Luật Đấu thầu; trong đó, dự thảo Luật bổ sung quy định về việc thực hiện thủ tục đầu tư đặc biệt - đây được coi là bước đột phá khi sửa Luật Đầu tư lần này và sẽ giúp rút ngắn rất nhiều thời gian thực hiện dự án.

Cấp bách nhưng không được nóng vội
Chính sách và cuộc sống

Cấp bách nhưng không được nóng vội

“Chúng tôi đã chấp hành nghiêm chỉ đạo của Lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo cấp cao là phải tập trung rà soát, xây dựng để sửa đổi, bổ sung Luật Điện lực làm sao để có thể thông qua tại một kỳ họp”, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết tại Phiên họp ngày 12.9 vừa qua của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Quang cảnh phiên tòa xét xử một vụ án hành chính. Nguồn: lsvn.vn
Chính sách và cuộc sống

Xử nghiêm người không thi hành án hành chính

Các chế tài xử lý hành chính thế nào khi người đứng đầu các cơ quan hành chính không phối hợp với các cơ quan tư pháp? Có chế tài đối với người đứng đầu các cơ quan hành chính không phối hợp, thậm chí không cung cấp thông tin và khi thi hành án là không tự giác thi hành án. Việc đấy phải có chế tài xử lý cho nghiêm.

Cẩn trọng, chuyên nghiệp hơn
Chính sách và cuộc sống

Cẩn trọng, chuyên nghiệp hơn

Phát huy truyền thống tương thân tương ái, “lá lành đùm lá rách”, những ngày này, người dân cả nước đang một lòng hướng về các tỉnh phía Bắc bị thiệt hại bởi bão số 3. Nhiều hoạt động quyên góp, ủng hộ đã được triển khai và đã đến được nơi cần đến, góp phần giúp người dân vượt qua khó khăn.

Quyết định di tản của Trưởng thôn Vàng Seo Chứ (thứ 2 từ trái qua) đã bảo vệ an toàn tính mạng cho 115 người dân thôn Kho Vàng.
Chính sách và cuộc sống

Nghĩ từ quyết định táo bạo của Trưởng thôn Vàng Seo Chứ

115 người dân thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu, huyện Bắc Hà, Lào Cai không mất tích, không bị lũ cuốn trôi, họ đã được tìm thấy và vẫn an toàn ở nơi trú ẩn trên núi là tin mừng lớn trong những ngày nhiều tin xấu vừa qua; có kinh nghiệm với đồi núi, đặc biệt là dám nghĩ, dám làm, Trưởng thôn Kho Vàng, anh Vàng Seo Chứ (33 tuổi), đã đưa ra một quyết định táo bạo, cứu cả thôn khỏi nguy cơ bị vùi lấp do sạt lở.

Thoáng ở "tầng" luật, thông ở "tầng" dưới luật
Quốc hội và Cử tri

Thoáng ở "tầng" luật, thông ở "tầng" dưới luật

Rà soát dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp sáng qua, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, có thể bỏ được khoảng 1/3 số điều. Lý do có thể bỏ được nhiều như thế không hẳn là do cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật này chuẩn bị chưa kỹ.

Tình dân tộc, nghĩa đồng bào
Chính sách và cuộc sống

Tình dân tộc, nghĩa đồng bào

Bão số 3 (bão Yagi) đã đi qua nhưng hoàn lưu đã và đang gây thiệt hại nặng nề cho các tỉnh phía Bắc. Người dân tại hầu hết các tỉnh phía Bắc đang phải căng mình đối phó với tình trạng ngập lụt, lũ quét, lũ ống, sạt lở đất.

Mô hình Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
Quốc hội và Cử tri

Giải ngân đầu tư công và đường dây 500kV mạch 3

Tính đến cuối tháng 8.2024, ước tính có 274.501 tỷ đồng vốn đầu tư công được giải ngân, đạt 40,49% kế hoạch Thủ tướng giao. Kết quả này thấp hơn mức 42,35% của cùng kỳ năm trước. Trong đó, đáng chú ý là 31/44 bộ, cơ quan trung ương và 28/63 địa phương giải ngân có tỷ lệ thấp hơn bình quân chung của cả nước; đặc biệt, có nơi chưa tiêu được đồng nào.

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Thu hồi tối đa tài sản tham nhũng

Giá trị tài sản phải thu hồi trong các vụ án tham nhũng, tiêu cực còn tồn đọng lớn, nhiều tài sản có tranh chấp quyền sở hữu kéo dài hoặc chưa được các cơ quan có thẩm quyền làm rõ về tình trạng pháp lý khi tiến hành kê biên, gây khó khăn cho giai đoạn thi hành án. Đây là nội dung được nêu trong báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2024.