Dự án Luật Phòng bệnhQuy định rõ giới hạn điều chỉnh, tránh trùng lặp, chồng chéo

Cơ hội để tăng cường phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh

Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế Phạm Đức Mạnh cho biết, Bộ Y tế xây dựng dự thảo Luật Phòng bệnh trên cơ sở kế thừa, cập nhật và mở rộng so với Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007 nhằm phù hợp, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và khắc phục khó khăn, vướng mắc trong công tác phòng, chống dịch, đặc biệt là đại dịch Covid-19.

Trong đó có các nội dung bổ sung mới so với quy định hiện hành, như: quy định về nguyên tắc thực hiện dinh dưỡng trong phòng bệnh và quy định dinh dưỡng cho một số đối đối tượng; quy định về yếu tố nguy cơ, phát hiện sớm và các biện pháp phòng ngừa mắc rối loạn sức khỏe tâm thần; quy định về quyền, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần.

Về phòng, chống bệnh không lây nhiễm, quy định về các biện pháp phòng, chống bệnh không lây nhiễm; quy định về phòng, chống yếu tố nguy cơ gây bệnh không lây nhiễm; quy định về phát hiện sớm, dự phòng bệnh không lây nhiễm và quản lý điều trị bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng. Quy định về nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong phòng bệnh...

Tại Hội nghị Lấy ý kiến đối với dự án Luật Phòng bệnh do Ủy ban Văn hoá và Xã hội phối hợp với Quỹ Dân số Liên Hợp quốc tổ chức, cơ bản đồng tình với nội dung dự thảo Luật Phòng bệnh, các đại biểu cho rằng, đây là cơ hội quan trọng để tăng cường công tác phòng ngừa và kiểm soát bệnh truyền nhiễm và bệnh không lây nhiễm; đáp ứng nguyện vọng của nhân dân và lực lượng của ngành y tế.

Dự thảo có nhiều điểm mới, nhất là mở rộng phạm vi điều chỉnh sang các bệnh không lây nhiễm, sức khỏe tâm thần, dinh dưỡng và các yếu tố nguy cơ khác. Đây là nội dung rất cần thiết, phù hợp với thực tiễn tại địa phương nơi tỷ lệ bệnh không lây nhiễm ngày càng gia tăng, các vấn đề về dinh dưỡng, sức khỏe tâm thần và yếu tố môi trường cũng đang đặt ra nhiều thách thức.

Dự thảo Luật cũng đã rút kinh nghiệm từ thực tiễn phòng, chống dịch Covid-19, phản ánh được yêu cầu cấp bách của công tác phòng bệnh trong bối cảnh mới. Đặc biệt là các quy định mới về phân loại và phân cấp dịch bệnh theo mức độ kiểm soát và các chính sách hỗ trợ toàn diện cho công tác này.

Còn băn khoăn về phạm vi điều chỉnh

Theo bà Nguyễn Thị Kim Phương - đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, việc sửa đổi Luật Phòng bệnh là cơ hội lớn để thúc đẩy nền tảng thể chế của hệ thống y tế Việt Nam hướng tới mục tiêu bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân và sức khỏe cho tất cả mọi người dân. Dự thảo luật đã nêu bật tinh thần, nguyên tắc về phòng bệnh trước tiên, trước hết, và tính công bằng trong phòng bệnh. Các điều khoản liên quan đến giám sát dịch, bệnh, cảnh báo sớm, quản lý dịch, tình huống khẩn cấp, phù hợp với Điều lệ sức khỏe quốc tế.

Song, bà Phương cũng cho rằng, phạm vi bao phủ của Luật đang quá rộng có thể ảnh hưởng đến độ sâu sắc của các điều khoản. Từ kinh nghiệm quốc tế, bà Phương cũng nêu rõ, không có hình mẫu chung cho các nước liên quan đến lĩnh vực phòng bệnh hay sức khỏe công cộng. Nhưng vẫn có các nguyên tắc phổ cập, như tính toàn diện, xuyên suốt, nhất quán trong hệ thống pháp luật với sự phân công trách nhiệm cụ thể cho từng cơ quan, chủ thể trong thi hành Luật.

Đồng tình quan điểm này, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP. Cần Thơ Huỳnh Minh Trúc cho rằng, dự thảo luật có phạm vi điều chỉnh khá rộng, gồm cả dinh dưỡng, môi trường, thương tích, tâm thần, có thể giao thoa với nhiều luật khác như Luật An toàn thực phẩm, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Khám chữa bệnh, Luật Sức khoẻ tâm thần… Do đó, cần quy định rõ giới hạn điều chỉnh, tránh trùng lặp, gây khó khăn cho việc thực thi.

Theo ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Thị Mai Thoa, cần tiếp tục cân nhắc kỹ phạm vi điều chỉnh của dự luật. Vì với tên gọi Luật Phòng bệnh, rõ ràng nội hàm của Luật phải mang tính bao quát, phản ánh đầy đủ các yếu tố liên quan đến phòng bệnh và chăm sóc sức khỏe nhân dân. Tuy nhiên, dự thảo hiện mới dừng lại trong khuôn khổ phòng bệnh thuộc lĩnh vực y tế, tức là phạm vi quản lý chuyên ngành, nên chưa thật sự phù hợp với tên gọi mang tính chất rộng và khái quát như vậy.

Nếu xây dựng Luật Phòng bệnh trên cơ sở kế thừa và mở rộng Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, thì cần bổ sung nội dung về bệnh không truyền nhiễm, bệnh do dinh dưỡng và các yếu tố nguy cơ khác có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Nếu không, sẽ dẫn đến tình trạng Luật chỉ bao quát một phần, tên gọi và nội dung chưa thực sự thống nhất với nhau.

Các đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu bổ sung các quy định có tính chất liên ngành, liên quan đến trách nhiệm phối hợp của nhiều cơ quan, tổ chức. Đồng thời, cần làm rõ khi Luật được ban hành, thì phương thức triển khai mới sẽ như thế nào, tổ chức bộ máy ra sao? Có như vậy, Luật Phòng bệnh khi ban hành mới thực sự khả thi, đồng bộ, đáp ứng đúng yêu cầu thực tiễn và nguyện vọng của cử tri.

Nhấn mạnh việc xây dựng Luật Phòng bệnh là bước tiến lớn trong việc bảo vệ sức khoẻ cộng đồng, thực hiện tốt sẽ giảm gánh nặng bệnh tật, tiết kiệm chi phí, song BSCK II Phan Thanh Tùng - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đồng Tháp, cũng đề nghị, để bảo đảm tính khả thi, cần bổ sung cơ chế giám sát độc lập, minh bạch; làm rõ trách nhiệm từng cấp, tránh chồng chéo. Đồng thời, có cơ chế đào tạo quản lý y tế cho cán bộ cơ sở, thực hiện thí điểm liên thông dữ liệu ở một số tỉnh trước khi nhân rộng.