Dự án Luật Đường sắt (sửa đổi): Bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật

Thảo luận về Dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), ĐBQH Nguyễn Thị Phú Hà (Hòa Bình) cho rằng, mặc dù Chính phủ đã có Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về ý kiến thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng như cập nhật dự thảo luật; tuy nhiên, qua nghiên cứu cho thấy, dự thảo đã đưa quá nhiều cơ chế đặc thù. Các quy định này cần được xem xét kỹ vì có sự chồng chéo, chưa thống nhất với nhiều luật hiện hành như: Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật Ngân sách nhà nước đều là những đạo luật đang trong quá trình sửa đổi, hoặc vừa được Quốc hội thông qua trong kỳ họp này.

Ngoài ra, đại biểu cũng đề nghị, rà soát để tránh tình trạng tạo ra các cơ chế đặc thù dàn trải, không bảo đảm tính đồng bộ và thống nhất trong hệ thống pháp luật. “Đối với những dự án lớn, có tính chất chiến lược, như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam thì có thể cân nhắc áp dụng một số cơ chế riêng, đặc thù; tuy nhiên, nếu áp dụng chung thì không nên mở rộng áp dụng một cách phổ quát, sẽ rất khó bảo đảm tính thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành”, đại biểu nhấn mạnh.

ĐBQH Đỗ Thị Lan (Quảng Ninh) cho rằng, chính sách ưu đãi, hỗ trợ nhà nước về phát triển đường sắt cần rà soát, thu hẹp đối tượng áp dụng, chỉ hướng đến các dự án đường sắt quan trọng quốc gia, tập trung có trọng tâm, trọng điểm.

Về nội dung khuyến khích, bảo vệ tổ chức, cá nhân tại khoản 3, Điều 5, đại biểu đề nghị chỉ nên khuyến khích, ưu đãi, bảo vệ đối với hoạt động đầu tư vào kết cấu hạ tầng đường sắt, bởi những nội dung về tài sản, quyền, lợi ích của tổ chức, cá nhân đều được các luật liên quan bảo đảm đầy đủ.

Về quy hoạch mạng lưới đường sắt tại Điều 20 của dự án luật chưa thống nhất với Luật Quy hoạch. Dự án luật quy định Bộ trưởng Bộ Xây dựng tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch mạng lưới, trong khi Luật Quy hoạch quy định Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch ngành quốc gia. Đại biểu đề nghị rà soát, chỉnh lý theo hướng: Thủ tướng phê duyệt quy hoạch mạng lưới nếu thuộc quy hoạch ngành quốc gia, còn Bộ chỉ phê duyệt nếu chỉ thuộc quy hoạch kỹ thuật, chuyên ngành. Đại biểu cũng đề nghị chỉ hướng dẫn những nội dung chưa được Luật Quy hoạch quy định, tránh trùng lặp, chồng chéo, ảnh hưởng đến tính minh bạch, khả thi của luật.

Cùng cho ý kiến vào nội dung này, ĐBQH Trần Thị Kim Nhung (Quảng Ninh) kiến nghị cân nhắc thêm cơ chế miễn trừ trách nhiệm. Việc sử dụng ngân sách nhà nước để thực hiện các chính sách của Luật Đường sắt luôn hàm chứa những rủi ro, nếu luật chưa thật rõ ràng, minh bạch, cán bộ thực thi sẽ khó tránh khỏi những sai sót, vướng mắc, hoặc rủi ro pháp lý. Vì thế, nếu luật được hoàn thiện thêm cơ chế miễn trừ, những cán bộ trực tiếp tổ chức thực hiện sẽ được yên tâm, chủ động, hoàn thành nhiệm vụ.

Về thời điểm có hiệu lực, dự án luật quy định một số nội dung sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, trong khi những nội dung còn lại sẽ bắt đầu từ ngày 1/1/2026. Đại biểu đề nghị cân nhắc, rà soát thời điểm có hiệu lực.