Chiều 7.11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi).
Góp ý dự thảo Luật, ĐBQH Nguyễn Hữu Thông thống nhất cao với các chính sách phát triển điện vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn quy định trong dự thảo luật. Theo đó, các vùng này sẽ được Nhà nước ưu tiên bố trí vốn đầu tư và có các chính sách ưu đãi về đầu tư, về tài chính.
Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị có chính sách đặc thù để phát triển điện ở các đảo. Bởi lẽ, các đảo của nước ta phần lớn cách xa đất liền từ vài chục tới vài trăm kilomet. Để đáp ứng nhu cầu sử dụng điện cho người dân cũng như phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng, Nhà nước phải đầu tư rất nhiều để xây dựng nhà máy điện diesel, điện gió, điện mặt trời hoặc kéo điện ra đảo.
Ví dụ kéo điện ra Côn Đảo mất 5.000 tỷ đồng; ra Cô Tô mất 1.100 tỷ đồng, ra Phú Quốc 2.221 tỷ đồng… và hàng năm Nhà nước còn phải bù lỗ.
“Như đảo Phú Quý ở Bình Thuận, năm 2023 Nhà nước phải bù lỗ khoảng 170 tỷ đồng cho nhà máy điện diesel mà Nhà nước đã đầu tư”.
Để bảo đảm bảo phát triển điện ở các đảo, qua nghiên cứu việc phát triển điện của đảo Phú Quý, ĐBQH Nguyễn Hữu Thông đề nghị Chính phủ có chính sách cho phép người dân trên đảo được liên kết và phát công suất điện mặt trời mái nhà dư thừa lên lưới điện trên các đảo có hệ thống điện độc lập, không kết nối với hệ thống điện quốc gia.
Điện này sẽ được mua với mức giá bằng giá trần của nhà máy điện mặt trời theo Quyết định số 21/QĐ-BCT ngày 7.1.2023 của Bộ Công Thương về việc ban hành khung giá phát điện nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp.
“Áp dụng cơ chế này thì trên đảo Phú Quý cứ 1 MWp khách hàng lắp đặt điện mặt trời mái nhà sẽ tiết kiệm được chi phí phát điện diesel là 12,031 tỷ đồng/năm cho Nhà nước. Như vậy Nhà nước sẽ ít bù lỗ, nhưng người dân vẫn có điện để sản xuất kinh doanh phát triển kinh tế xã hội và làm hậu cứ cho trường sa và nhà giàn DK1”.
Theo đại biểu, nếu có chính sách, không chỉ đảo Phú Quý mà các đảo của nước ta sẽ có đủ điện sử dụng và tiết kiệm rất nhiều nguồn lực của Nhà nước do không phải bù lỗ hay không kéo điện lưới ra đảo.
Góp ý hình thức lựa chọn nhà đầu tư dự án điện lực, quy định tại điểm a khoản 2 Điều 26, ĐBQH Nguyễn Hữu Thông đề nghị quy định rõ: các dự án lưới điện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng do doanh nghiệp nhà nước đầu tư phù hợp với quy hoạch thì không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư.
Bởi vì, đây là dự án theo tuyến, đầu tư theo quy hoạch được duyệt. Muốn thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư thì đòi hỏi từng vị trí móng trụ, hành lang tuyến phải phù hợp quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn, giao thông, thủy lợi...
Trong khi đó, hành lang tuyến trong công trình điện kéo dài qua nhiều xã, nhiều huyện. Muốn thực hiện chấp thuận chủ trương đầu tư phải điều chỉnh các quy hoạch trên. Tuy nhiên, chu kỳ quy hoạch là 10 năm và điều chỉnh giữa kỳ (khoảng 5 năm), điều này dẫn đến các công trình sẽ chậm tiến độ theo quy hoạch, ảnh hưởng đến việc cung cấp điện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và an ninh năng lượng.
Bên cạnh đó, ĐBQH Nguyễn Hữu Thông đề nghị bổ sung “điện gió ngoài khơi” là loại hình điện được áp dụng đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư các dự án điện lực không đầu tư theo phương thức đối tác công tư, đầu tư công (Điều 27) để làm cơ sở cho triển khai thực hiện trên thực tế.
“Chúng ta biết Việt Nam chúng ta rất có tiềm năng phát triển điện gió ngoài khơi và hiện nay có nhiều nhà đầu tư đang xin chủ trương đầu tư loại hình này nhưng chưa được quy định trong dự thảo luật. Do vậy, việc bổ sung loại hình điện gió ngoài khơi là việc hết sức cần thiết.
Tuy nhiên, cần có điều khoản nhằm hạn chế các nhà đầu tư điện gió ngoài khơi chuyển nhượng dự án cho các đối tác khác, vì chúng ta biết vấn đề điện gió ngoài khơi là vấn đề rất nhạy cảm về quốc phòng, an ninh”, ĐBQH Nguyễn Hữu Thông đề xuất.
Khoản 2, Điều 34 dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) quy định: “Bên mua điện và bên bán điện được thỏa thuận trong hợp đồng mua bán điện sản lượng điện được bảo đảm huy động tối thiểu trong năm đối với nhà máy điện có đấu nối lên hệ thống điện quốc gia trong thời hạn theo quy định của Chính phủ”. Theo ĐBQH Nguyễn Hữu Thông, quy định trên là chưa đầy đủ. Đại biểu đề nghị bổ sung các nội dung như bảo lãnh đầu tư, chuyển đổi ngoại tệ, các cam kết về chuyển giao công nghệ và sử dụng hàng hóa, dịch vụ trong nước, bảo đảm của nhà nước để thực hiện dự án đầu tư vào hợp đồng mua bán điện và Chính phủ quy định chi tiết nội dung này cho phù hợp với Điều 27.
