“Chìa khóa” gỡ điểm nghẽn thể chế

Một cơ chế phân cấp, phân quyền rõ ràng, minh bạch sẽ là nền tảng vững chắc để từng cán bộ, từng cấp chính quyền phát huy cao nhất sự chủ động, năng động, sáng tạo, đột phá, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

“Nhiều lúc tôi tự hỏi nhàn nhất chắc là ông chủ tịch thành phố vì quyết hết rồi, làm khác đi là vi phạm. Đất cũng xin cấp trên thì làm sao ông quyết định được đầu tư. Vậy hàng ngày ông làm việc gì, làm sao mà năng động, sáng tạo?” - Tổng Bí thư Tô Lâm nói trong phiên thảo luận tổ sáng qua của Quốc hội về dự luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), dự luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.

Thực tế được Tổng Bí thư đề cập cũng đặt ra một yêu cầu cốt lõi trong việc sửa đổi hai đạo luật gốc về tổ chức, hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước tại Kỳ họp này của Quốc hội. Đó là: phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tạo không gian cho sự điều hành chủ động, linh hoạt, sáng tạo của chính quyền từ Trung ương đến địa phương.

Cả hai dự luật được trình Quốc hội lần này đều được đánh giá là đã bám sát, tập trung thể chế hóa quan điểm của Trung ương về đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ, chính quyền địa phương, thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, hợp lý giữa Trung ương và địa phương, bảo đảm Trung ương tăng cường quản lý vĩ mô, xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch đồng bộ, thống nhất, giữ vai trò kiến tạo phát triển và tăng cường kiểm tra, giám sát, theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; đồng thời tạo hành lang pháp lý để xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ các “điểm nghẽn” về thể chế và khơi thông nguồn lực, tạo ra động lực mới cho phát triển kinh tế - xã hội.

Quy định về phân cấp, phân quyền trong hai dự luật có thể xem là một trong những “chìa khóa” quan trọng nhất để giải quyết “điểm nghẽn” về thể chế. Bởi với thực tiễn cuộc sống vận động liên tục, nhanh chóng và khó lường như hiện nay, dù pháp luật được xây dựng kỹ lưỡng bao nhiêu cũng rất dễ nhanh chóng trở nên lạc hậu. Nếu phân cấp và trao quyền không đủ rõ ràng, không đủ minh bạch thì các cấp thực thi khi gặp những quy định không phù hợp với thực tế hoặc những vấn đề mới phát sinh mà pháp luật chưa điều chỉnh thì sẽ liên tục phải đi hỏi ý kiến cấp trên. Nhưng ngay cả cấp trên cũng khó tránh được tình trạng “giữ an toàn” mà trả lời lòng vòng theo kiểu “thực hiện theo đúng pháp luật và quy định hiện hành và tự chịu trách nhiệm". Cấp dưới hỏi thì cấp trên trả lời không rõ nên không dám làm, còn cấp trên lại bảo đã trả lời mà cấp dưới không làm, cứ như vậy gây ra tình trạng chờ đợi nhau, đùn đẩy nhau, né tránh trách nhiệm. Hệ quả là công việc bị đình trệ, những ách tắc trong thực tế không thể giải quyết được, những cơ hội phát triển bị đánh mất. Thực tế vừa qua cho thấy, ngay cả ở những địa phương được Quốc hội cho phép thực hiện thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù để phát triển nhanh, đột phá nhưng Nghị quyết của Quốc hội có hiệu lực rồi địa phương vẫn không làm được vì chờ Chính phủ, bộ, ngành quy định chi tiết.

Tất nhiên, vẫn còn những vấn đề phải tiếp tục hoàn thiện để cơ chế phân cấp, phân quyền thực sự là “chìa khóa” giải quyết “điểm nghẽn” về thể chế. Trong đó, cần làm rõ hơn sự khác biệt giữa "phân quyền", "phân cấp", "ủy quyền"; quy định trong luật hoặc nghị định của Chính phủ về các loại nhiệm vụ có thể ủy quyền, các nhiệm vụ không được ủy quyền để tránh tình trạng lạm dụng; hoàn thiện cơ chế giám sát, kiểm soát quyền lực, chế tài xử lý khi vi phạm… Không chỉ hoàn thiện cơ chế phân cấp, phân quyền trong Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) mà còn phải tiếp tục rà soát, hoàn thiện trong các luật chuyên ngành tới đây để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, thông suốt của hệ thống pháp luật. Và đặc biệt, như Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã nhiều lần nhấn mạnh, phải chọn cho được những cán bộ tinh hoa, người tài, người có đủ năng lực, phẩm chất, có khát vọng đổi mới, sẵn sàng phụng sự đất nước, phục vụ Nhân dân.

Một cơ chế phân cấp, phân quyền rõ ràng, minh bạch sẽ là nền tảng vững chắc để từng cán bộ, từng cấp chính quyền phát huy cao nhất sự chủ động, năng động, sáng tạo, đột phá, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Chính sách và cuộc sống

Hội nghị quán triệt, triển khai thi hành các luật, nghị quyết được thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ Chín, Quốc hội Khóa XV
Chính sách và cuộc sống

Giám sát chặt văn bản quy định chi tiết

Sáng nay, 25.3, Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 7 thảo luận các dự án luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội Khóa XV sẽ được tiến hành. Dự kiến, trong khoảng 2 ngày làm việc, các đại biểu sẽ tập trung thảo luận 9 dự án luật, trong đó, một số nội dung được đánh giá là rất khó, rất mới cần được “trao đi đổi lại” cho thật “chín”, thật “rõ”.

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Lực đẩy cho hoạt động đổi mới sáng tạo

Nghị quyết số 54-NQ/TW của Bộ Chính trị đã xác định: đổi mới tư duy xây dựng pháp luật bảo đảm yêu cầu quản lý và khuyến khích đổi mới sáng tạo, loại bỏ tư duy “không quản được thì cấm”. Nhằm thể chế chủ trương này, dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đã quy định nhiều chính sách ưu đãi, hỗ trợ để thúc đẩy cho hoạt động đổi mới sáng tạo phát triển.

AMH
Chính sách và cuộc sống

Mở rộng ứng dụng AI trong cơ quan nhà nước

Trong vài năm gần đây, một số trường hợp ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) của các cơ quan nhà nước ở Việt Nam cho thấy tiềm năng và đạt một số kết quả ban đầu. Tuy nhiên, các trường hợp ứng dụng còn ít cả về số lượng giải pháp AI, cơ quan và lĩnh vực được ứng dụng; thiếu cơ sở pháp lý và hướng dẫn cụ thể; chưa xác định đúng và giải trúng “bài toán” ứng dụng AI; năng lực để ứng dụng AI còn hạn chế cả về tài chính, dữ liệu và hạ tầng, con người. Từ những trường hợp thành công và chưa thành công, có thể rút ra một số bài học để khắc phục những điểm hạn chế đó, mở rộng việc ứng dụng AI trong các cơ quan nhà nước.

Kinh tế tư nhân với phát triển văn hóa trong kỷ nguyên mới
Chính sách và cuộc sống

Kinh tế tư nhân với phát triển văn hóa trong kỷ nguyên mới

Bùi Hoài Sơn

Nếu trong quá khứ, việc phát triển văn hóa chủ yếu dựa vào nguồn lực nhà nước, thì ngày nay, trong kỷ nguyên mới - thời đại số hóa, toàn cầu hóa và đổi mới sáng tạo - kinh tế tư nhân nổi lên như một trụ cột vững chắc, góp phần quyết định trong việc bảo tồn, sáng tạo và quảng bá văn hóa.

XÓA BỜ BAO, MỞ RỘNG KHÔNG GIAN KINH TẾ
Chính sách và cuộc sống

XÓA BỜ BAO, MỞ RỘNG KHÔNG GIAN KINH TẾ

Trời miền Tây vào mùa nước nổi, những cánh đồng giờ đây chỉ còn lác đác vài gốc rạ sót lại. Con nước dâng lên, len lỏi qua từng bờ bao nhỏ hẹp, nơi ngày xưa người ta quen “mạnh ai nấy giữ”, mỗi nhà một đám ruộng riêng, cắt nhau bởi những con bờ chật hẹp.

Ảnh minh họa
Quốc hội và Cử tri

Gỡ bỏ thủ tục trong nghiên cứu khoa học

“Các nhà khoa học mất quá nhiều thời gian, khoảng 50% thời gian, công sức dành cho các thủ tục”. Đây là thực tế được Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ ra khi đề cập về những tồn tại, hạn chế, rào cản, nút thắt đang cản trở phát triển của khoa học, công nghệ thời gian qua.

AMH
Quốc hội và Cử tri

Bảo vệ tiểu thương trên sàn thương mại điện tử

Thương mại điện tử ở Việt Nam duy trì đà tăng trưởng ấn tượng và trở thành một phần không thể thiếu trong nền kinh tế. Theo Bộ Công Thương, năm 2024, doanh số thương mại điện tử bán lẻ đạt 20,5 tỷ USD, chiếm 8% tổng doanh thu bán lẻ cả nước. Cùng với đó, số lượng gian hàng trực tuyến cũng tăng mạnh, với khoảng 650.000 cửa hàng có phát sinh đơn hàng trên các sàn thương mại điện tử.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì Phiên họp thứ 43 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
Chính sách và cuộc sống

Rành mạch về chính sách thuế

Từ gần 100 nhóm ngành nghề được ưu đãi đầu tư đang quy định tại các văn bản pháp luật về đầu tư và các luật chuyên ngành, dự luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) đã thu gọn phạm vi các ưu đãi thuế xuống còn 30 nhóm lĩnh vực. Dù vậy, theo các đại biểu Quốc hội, quy định như dự thảo Luật vẫn chưa bảo đảm được tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Không áp đặt cứng nhắc…
Chính sách và cuộc sống

Không áp đặt cứng nhắc…

Theo Nghị quyết số 25/NQ-CP về mục tiêu tăng trưởng các ngành, lĩnh vực và địa phương bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên, có 18/63 địa phương được Chính phủ giao mục tiêu tăng trưởng GRDP hai con số, trong đó, Bắc Giang, Ninh Thuận, Hải Phòng được giao mục tiêu tăng trưởng GRDP cao nhất cả nước.

AMH
Chính sách và cuộc sống

"Liều thuốc mạnh" để bảo vệ dữ liệu cá nhân

Không ít người thường nói với nhau: chúng ta bây giờ không phải lo lắng về chuyện lộ thông tin cá nhân nữa, bởi các thông tin ấy đã lộ hết rồi. Dù đây là nhận xét nửa đùa nửa thật, nhưng không thể phủ nhận rằng nó phản ánh thực trạng nghiêm trọng hiện nay, khi thông tin cá nhân của hàng triệu người đã bị lộ ra ngoài mà không thể thu hồi.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu sửa đổi Luật Đường sắt phải tập trung vào các chính sách đột phá mạnh mẽ, phát triển bứt phá
Chính trị

Phát triển đường sắt với tư duy vượt trội, tầm nhìn dài hạn

“Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, chúng ta mới có đoàn tàu Thống Nhất, bây giờ chuẩn bị kỷ niệm 50 năm rồi đoàn tàu Thống Nhất vẫn không có gì thay đổi về vận tốc, vận tải, có chăng chỉ là thay đổi kết cấu phòng ốc, điều kiện phương tiện, còn vận tốc vẫn y như cách đây 50 năm”.

Huy động mọi nguồn lực để tăng trưởng
Chính sách và cuộc sống

Huy động mọi nguồn lực để tăng trưởng

Phát biểu tại Hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam với chủ đề Nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên mới, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, năm nay, nước ta đặt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8% trở lên, đạt 2 con số vào những năm tiếp theo và thực hiện mục tiêu tổng quát đạt 2 mục tiêu 100 năm theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Để làm được điều này, không chỉ khu vực Nhà nước, các địa phương, các doanh nghiệp FDI mà tất cả các cấp, các ngành, các loại hình, khu vực doanh nghiệp đều phải tăng trưởng.

AMH
Chính sách và cuộc sống

Cơ hội cải cách môi trường kinh doanh

“Việc xây dựng nhà ở xã hội không chuyển biến hoặc chuyển biến rất chậm" - đây là nhận xét của Thủ tướng tại Hội nghị toàn quốc về nhà ở xã hội vừa diễn ra. Chia sẻ của đại diện các doanh nghiệp cho thấy, một trong những vướng mắc lớn nhất hiện nay vẫn là chuyện thủ tục.

Cơ hội để an cư, lạc nghiệp
Chính sách và cuộc sống

Cơ hội để an cư, lạc nghiệp

Theo Quyết định số 444/QĐ-TTg ngày 27.2 của Thủ tướng Chính phủ giao chỉ tiêu số căn hộ các địa phương phải hoàn thành giai đoạn 2025 - 2030 là 995.445 căn hộ. Trong đó năm 2025 là 100.275 căn hộ, năm 2026 là 116.347 căn hộ, năm 2027 là 148.343 căn hộ, năm 2028 là 172.402 căn hộ; năm 2029 là 186.917 căn hộ và năm 2030 là 271.161 căn hộ.

Ảnh minh họa
Chính sách và cuộc sống

Tránh sáp nhập cơ học

Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó yêu cầu nghiên cứu định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã. Đây là chủ trương, nhưng cũng là yêu cầu cấp thiết trong cách mạng tinh gọn bộ máy hiện nay. Tuy vậy, để bảo đảm hiệu lực hiệu quả hoạt động của bộ máy, việc sáp nhập cần tính toán cẩn trọng, tránh sáp nhập một cách cơ học.