Chế tài nghiêm khắc khi ban hành văn bản trái luật

Người đứng đầu của cơ quan, tổ chức chịu trách nhiệm trực tiếp khi trình hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật trái pháp luật... Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, người đứng đầu có thể bị xử lý theo quy định của Đảng, xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; đây là một trong những nội dung đáng chú ý trong dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi).

Câu chuyện xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân để xảy ra tình trạng chậm ban hành quy phạm pháp luật (VBQPPL) hoặc ban hành văn bản trái pháp luật luôn được cử tri, nhân dân đặc biệt quan tâm; bởi lẽ, tình trạng này vẫn diễn ra, dù quy trình xây dựng, ban hành các VBQPPL đã có. Đây cũng là vấn đề được đại biểu Quốc hội đặt lên bàn nghị sự ở nhiều kỳ họp của Quốc hội và phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi đề cập đến điểm “nghẽn” trong công tác xây dựng pháp luật.

Hoàn thiện thể chế là một trong những nhiệm vụ ưu tiên, do đó công tác kiểm tra, xử lý VBQPPL thời gian qua được thực hiện thường xuyên, kịp thời. Qua đó, góp phần bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật gắn với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Cùng với đó, có tác động mạnh mẽ, giúp nâng cao ý thức chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong việc xây dựng, ban hành VBQPPL.

Bên cạnh những kết quả đạt được, cũng phải thẳng thắn nhìn nhận công tác ban hành VBQPPL cũng còn một số tồn tại. Trong giai đoạn 2016 - 2023, qua kiểm tra, xử lý VBQPPL trên phạm vi cả nước đã phát hiện và có kết luận kiểm tra đối với 4.294 văn bản có nội dung, thẩm quyền chưa phù hợp với quy định của pháp luật.

Để “lọt” những văn bản có nội dung, thẩm quyền chưa phù hợp với quy định của pháp luật không chỉ ảnh hưởng đến tính thống nhất của hệ thống pháp luật, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các đối tượng chịu sự tác động mà còn là "mảnh đất màu mỡ" cho tệ nạn tham nhũng, tiêu cực. Ở một góc độ khác, sự “chưa phù hợp với quy định của pháp luật” có thể dẫn đến những cách hiểu khác nhau, gây khó cho việc áp dụng pháp luật; ảnh hưởng đến sự hấp dẫn của môi trường đầu tư, kinh doanh, cản trở sự phát triển chung của đất nước.

Bất cập là vậy nhưng việc xử lý gặp không ít khó khăn. Bởi, các quy định về xem xét, xử lý trách nhiệm đối với cá nhân, cơ quan ban hành văn bản trái pháp luật, cũng như việc không kịp thời xử lý văn bản trái pháp luật và khắc phục hậu quả do áp dụng văn bản trái pháp luật gây ra chưa cụ thể, chưa đầy đủ dẫn đến nhiều vướng mắc trong quá trình triển khai trên thực tiễn. Đây là một trong những lý do dẫn đến việc xử lý trách nhiệm đối với cơ quan, cá nhân để lọt văn bản trái pháp luật thời gian qua vẫn bị gặp khó.

Nhằm gỡ “nút thắt” xử lý trách nhiệm này, dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) đã quy định rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Theo đó, dự thảo Luật quy định cơ quan, người có thẩm quyền chịu trách nhiệm về việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, lệnh, quyết định của Chủ tịch nước, nghị định của Chính phủ, quyết định của Thủ tướng Chính phủ, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên...

Dự thảo đã nhấn mạnh đến vai trò của người đứng đầu, theo đó người đứng đầu của cơ quan, tổ chức chịu trách nhiệm trực tiếp khi để xảy ra tình trạng chậm tiến độ trình văn bản hoặc ban hành VBQPPL theo thẩm quyền; trình hoặc ban hành VBQPPL trái pháp luật; để xảy ra hành vi tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật của người do mình trực tiếp quản lý, giao nhiệm vụ.

Đặc biệt, để tránh tình trạng “né” trách nhiệm, dự thảo Luật quy định người đứng đầu chịu trách nhiệm liên đới trong trường hợp đã giao cấp phó của mình chịu trách nhiệm trực tiếp phụ trách công tác xây dựng pháp luật, trừ trường hợp có quy định được loại trừ trách nhiệm.

Để “công tội” phân minh, dự thảo Luật cũng quy định rõ, người đứng đầu cơ quan, tổ chức và công chức được xem xét miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm nếu đã kịp thời áp dụng các biện pháp cần thiết để phòng ngừa, ngăn chặn hành vi tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, lãng phí trong công tác xây dựng, ban hành VBQPPL.

Theo chương trình, dự thảo Luật được trình Quốc hội xem xét, thông qua theo thủ tục rút gọn tại Kỳ họp bất thường lần thứ Chín tới. Với những quy định cụ thể, dự thảo Luật được kỳ vọng sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để xử lý trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền, đặc biệt là cá nhân người đứng đầu khi để xảy ra tình trạng chậm tiến độ trình văn bản hoặc ban hành VBQPPL; ban hành VBQPPL trái pháp luật. Qua đó, nâng cao chất lượng VBQPPL, góp phần hoàn thiện thể chế, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.

Quốc hội và Cử tri

Rà soát, bảo đảm thống nhất giữa quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch xây dựng
Quốc hội và Cử tri

Rà soát, bảo đảm thống nhất giữa quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch xây dựng

Qua làm việc với UBND thành phố Hải Phòng về kết quả thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, Đoàn khảo sát của Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy, giữa quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch xây dựng còn một số nội dung chưa đồng bộ về bộ chỉ tiêu sử dụng đất, xác định loại đất; tiêu chí lập quy hoạch. Thời kỳ quy hoạch giữa 2 loại quy hoạch không thống nhất dẫn đến việc xác định, phân bổ chỉ tiêu thực hiện giữa các thời kỳ, các dự án khó thống nhất.

AMH
Quốc hội và Cử tri

Bảo vệ tiểu thương trên sàn thương mại điện tử

Thương mại điện tử ở Việt Nam duy trì đà tăng trưởng ấn tượng và trở thành một phần không thể thiếu trong nền kinh tế. Theo Bộ Công Thương, năm 2024, doanh số thương mại điện tử bán lẻ đạt 20,5 tỷ USD, chiếm 8% tổng doanh thu bán lẻ cả nước. Cùng với đó, số lượng gian hàng trực tuyến cũng tăng mạnh, với khoảng 650.000 cửa hàng có phát sinh đơn hàng trên các sàn thương mại điện tử.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu tại cuộc gặp - Ảnh H.Ngọc
Quốc hội và Cử tri

Mỗi nhà khoa học hãy dành một phần thời gian đưa khoa học về làng

Tại cuộc gặp gỡ các nhà khoa học khối nông - lâm - ngư nghiệp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan kêu gọi mỗi nhà khoa học hãy dành một phần thời gian để “đưa khoa học về làng”; tham gia tư vấn, tập huấn cho bà con nông dân về kỹ thuật canh tác, chăn nuôi, bảo vệ môi trường; hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã nông nghiệp trong việc áp dụng khoa học, công nghệ, phát triển sản phẩm chế biến sâu... Các nhà khoa học bằng trí tuệ, tâm huyết của mình có thể làm nhiều hơn từ những nghiên cứu.

Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng
Quốc hội và Cử tri

Bài 3: Xây dựng những cán bộ tốt, đảng viên tốt

Trong bối cảnh hiện nay, nước ta phải hướng đến xây dựng những cán bộ tốt hay cụ thể hơn, đó là những đảng viên tốt. Đảng chú trọng công tác cán bộ vừa là quyền hạn nhưng cũng là trách nhiệm trước sự tồn vong của Đảng, sự hưng thịnh của đất nước, của chế độ. Để đi tới được kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, thì Đảng phải quản trị cho được đội ngũ cán bộ thật sự toàn diện, nghiêm minh. Có được cán bộ, đảng viên tốt, văn hóa trong Đảng cũng tăng lên theo tỷ lệ thuận.

Sử dụng đất hiệu quả, tạo động lực phát triển cho địa phương
Quốc hội và Cử tri

Sử dụng đất hiệu quả, tạo động lực phát triển cho địa phương

Trên cơ sở chỉ tiêu sử dụng đất được Thủ tướng Chính phủ phân bổ tại Quyết định số 326/QĐ-TTg, Yên Bái đã tập trung rà soát, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất theo quy định, trong đó tập trung vào phát triển quỹ đất đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ theo hướng đồng bộ hạ tầng, thu hút đầu tư... Tuy nhiên, các thành viên Đoàn khảo sát của Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị, UBND tỉnh cần đánh giá kỹ lưỡng tác động khi điều chỉnh giảm diện tích đất nông nghiệp và liệu có vướng mắc liên quan đến chuyển đổi đất nông nghiệp trong khu dân cư hay không?

Kịp thời điều chỉnh kế hoạch sử dụng đất phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương
Quốc hội và Cử tri

Kịp thời điều chỉnh kế hoạch sử dụng đất phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương

Qua quá trình khảo sát tại cơ sở tại Hải Dương, Đoàn khảo sát của Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy, tỉnh đề nghị điều chỉnh chỉ tiêu sử dụng đất đến năm 2030 hầu hết đều tăng rất cao so với chỉ tiêu được Thủ tướng Chính phủ phân bổ, trong khi đó, việc thực hiện các chỉ tiêu được phân bổ đạt kết quả chưa cao. Do đó, đề nghị, khi đề xuất điều chỉnh nhu cầu sử dụng đất, cần làm rõ căn cứ cụ thể đề xuất tăng diện tích đất phi nông nghiệp thêm 15.327 ha và đã đánh giá tác động về môi trường và xã hội của việc điều chỉnh này như thế nào?

Có giải pháp hoàn thành chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2021 - 2025
Quốc hội và Cử tri

Có giải pháp hoàn thành chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2021 - 2025

Luật Đất đai năm 2024 có quy định mới về nội dung các công trình, dự án có sử dụng đất rừng sản xuất trước khi được cơ quan có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích, giao đất, cho thuê đất phải trình HĐND tỉnh thông qua nghị quyết cho phép chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác. Điều này dẫn tới một số công trình, dự án phải thực hiện thêm thủ tục nêu trên trước khi hoàn thiện các thủ tục về đất đai. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc thực hiện các chỉ tiêu sử dụng đất so với chỉ tiêu được phân bổ đến năm 2030 trên địa bàn Yên Bái đạt thấp.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì Phiên họp thứ 43 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
Chính sách và cuộc sống

Rành mạch về chính sách thuế

Từ gần 100 nhóm ngành nghề được ưu đãi đầu tư đang quy định tại các văn bản pháp luật về đầu tư và các luật chuyên ngành, dự luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) đã thu gọn phạm vi các ưu đãi thuế xuống còn 30 nhóm lĩnh vực. Dù vậy, theo các đại biểu Quốc hội, quy định như dự thảo Luật vẫn chưa bảo đảm được tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Đoàn ĐBQH tỉnh giám sát tại Sở Giáo dục và Đào tạo. Ảnh: N. Thanh
Quốc hội và Cử tri

Bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển mới

Làm việc với Sở Giáo dục và Đào tạo về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2024, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh đã ghi nhận nhiều ý kiến, đề xuất liên quan đến việc giải quyết bất cập đối với tình trạng thiếu giáo viên; thực hiện phân cấp trong quản lý đội ngũ giáo viên ngành giáo dục; thu hút nhân lực chất lượng cao, các giải pháp giữ chân y, bác sĩ; việc bổ sung đối tượng đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ ngành y tế…

Đồng Nai: Góp ý hoàn thiện luật phải bảo đảm tính đồng bộ, tháo gỡ vướng mắc
Quốc hội và Cử tri

Đồng Nai: Góp ý hoàn thiện luật phải bảo đảm tính đồng bộ, tháo gỡ vướng mắc

Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai vừa tổ chức hội nghị lấy ý kiến góp ý dự án Luật Hóa chất (sửa đổi) và Luật Công nghiệp công nghệ số. Các đại biểu nhấn mạnh việc hoàn thiện luật cần bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, tháo gỡ những vướng mắc trong thực tiễn thi hành.

Bài cuối: Đột phá để phát triển và phục vụ Nhân dân
Việt Nam với kỷ nguyên mới

Bài cuối: Đột phá để phát triển và phục vụ Nhân dân

ThS. Nguyễn Vân Hậu

Được kỳ vọng là một cuộc đột phá để phát triển và phục vụ Nhân dân, cử tri và Nhân dân đặt niềm tin rất lớn vào việc tinh gọn bộ máy sẽ sàng lọc và chọn được người đủ tài, đủ đức, đủ tâm huyết phục vụ trong bộ máy hệ thống chính trị; có chế độ đãi ngộ tương xứng để họ tận tâm, tận trí, tận lực cống hiến, phục vụ Nhân dân mà không cần, không muốn tham nhũng, tiêu cực. Từ đó, khắc phục và đẩy lùi tệ tham nhũng, tiêu cực, quan liêu, phiền hà sách nhiễu dân.

Không áp đặt cứng nhắc…
Chính sách và cuộc sống

Không áp đặt cứng nhắc…

Theo Nghị quyết số 25/NQ-CP về mục tiêu tăng trưởng các ngành, lĩnh vực và địa phương bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên, có 18/63 địa phương được Chính phủ giao mục tiêu tăng trưởng GRDP hai con số, trong đó, Bắc Giang, Ninh Thuận, Hải Phòng được giao mục tiêu tăng trưởng GRDP cao nhất cả nước.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh
Quốc hội và Cử tri

Quy trình mới có thể rút ngắn thời gian ban hành luật từ 22 tháng xuống còn 10 tháng

Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 đã tách bạch quy trình chính sách với việc lập Chương trình lập pháp hàng năm, phân định rõ hơn quy trình xây dựng chính sách và quy trình soạn thảo. Với tinh thần đó, đối với các luật, pháp lệnh cần thực hiện quy trình chính sách sẽ gồm 4 bước cơ bản. Trên cơ sở chính sách được thông qua sẽ tiến hành soạn thảo theo quy trình 7 bước, trong đó đơn giản một số thủ tục hoặc một số loại hồ sơ, tài liệu. Quy trình này có thể rút ngắn thời gian ban hành luật từ 22 tháng xuống còn 10 tháng.

AMH
Chính sách và cuộc sống

"Liều thuốc mạnh" để bảo vệ dữ liệu cá nhân

Không ít người thường nói với nhau: chúng ta bây giờ không phải lo lắng về chuyện lộ thông tin cá nhân nữa, bởi các thông tin ấy đã lộ hết rồi. Dù đây là nhận xét nửa đùa nửa thật, nhưng không thể phủ nhận rằng nó phản ánh thực trạng nghiêm trọng hiện nay, khi thông tin cá nhân của hàng triệu người đã bị lộ ra ngoài mà không thể thu hồi.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu
Diễn đàn Quốc hội

Kịp thời ban hành nghị định, thông tư hướng dẫn để Luật, Nghị quyết sớm đi vào cuộc sống

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, Kỳ họp bất thường lần thứ Chín đã thể hiện rõ tinh thần đổi mới trong xây dựng, hoàn thiện thể chế, phục vụ cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thúc đẩy phát triển. Để phát huy hiệu quả kết quả của Kỳ họp, Chính phủ cần chỉ đạo các bộ ngành ban hành nghị định, thông tư nhằm triển khai kịp thời các luật, nghị quyết.