Cần thay đổi cơ chế quản lý chất thải rắn sinh hoạt trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Phát biểu tại Hội thảo, Chủ tịch Hiệp hội Môi trường đô thị và Khu công nghiệp Việt Nam Huỳnh Minh Nhựt cho biết, trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tạo ra những thuận lợi căn bản, nhưng đồng thời cũng tạo ra những khó khăn, bất cập trong quản lý chất thải rắn, trong giai đoạn chuyển đổi.

Thực trạng trên cho thấy sự cần thiết có những điều chỉnh, hoặc thay đổi trong cơ chế chính sách để vận hành bộ máy thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp về quản lý chất thải rắn, nhất là đối với các dự án xử lý chất thải rắn, nhằm thu hút nguồn lực đầu tư trong và ngoài nước. Trong đó, chuyển đổi đầu tư xây dựng mới hạ tầng quản lý chất thải rắn phù hợp với việc phân loại rác tại nguồn, đang là nhiệm vụ cấp bách không chỉ các doanh nghiệp mà còn là nhiệm vụ của các nhà quản lý, các nhà hoạch định chính sách và của các cấp chính quyền.

Chia sẻ tại hội thảo, TS Tạ Đình Thi – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho biết, thực hiện Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, có 34/63 tỉnh, TP (trước sáp nhập) đã ban hành quy định cụ thể phân loại chất thải rắn sinh hoạt trong các văn bản quy định chi tiết về quản lý chất thải rắn sinh hoạt; 8 tỉnh, TP ban hành đồng thời quy định về quản lý chất thải rắn sinh hoạt và kế hoạch tổ chức thực hiện phân loại, công văn hướng dẫn phân loại chất thải rắn sinh hoạt; 17 tỉnh, TP đã ban hành quy định về quản lý chất thải rắn sinh hoạt lồng ghép trong quyết định về quản lý chất thải; 5 tỉnh chưa ban hành thành văn bản quy phạm pháp luật mà việc phân loại được thực hiện theo các kế hoạch, đề án của tỉnh về quản lý chất thải rắn sinh hoạt.Nhưng TS Tạ Đình Thi cũng thừa nhận công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn sinh hoạt hiện nay đang đối mặt với nhiều vấn đề khó khăn, phức tạp, nhất là ở các đô thị và khu vực có tốc độ đô thị hóa nhanh”

Tại hội thảo, TS Tạ Đình Thi nêu ra 8 vấn đề đáng quan tâm gồm: Khối lượng chất thải rắn đang gia tăng nhanh chóng; việc phân loại rác tại nguồn chưa hiệu quả; công nghệ xử lý nói chung còn lạc hậu; ô nhiễm môi trường từ rác thải vẫn là vấn đề nhức nhối; thiếu kinh phí và cơ chế tài chính bền vững; hệ thống pháp lý chưa hoàn thiện; thiếu sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp; sự phối hợp thiếu hiệu quả và đồng bộ giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân để hướng tới quản lý rác thải bền vững.

Theo TS Tạ Đình Thi, hiện nay Quốc hội đang tiến hành giám sát tối cao về việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành cho đến nay. Mục đích giám sát là nhằm đánh giá việc ban hành và tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó trọng tâm là đánh giá việc tổ chức thực hiện Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14, các nghị quyết của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội có liên quan đến bảo vệ môi trường. Đồng thời, chỉ rõ những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân; rút ra bài học kinh nghiệm để nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường. Ngoài ra, kiến nghị, đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường và các quy định khác của pháp luật có liên quan, nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường và làm rõ trách nhiệm đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Tham luận tại hội thảo TS Nguyễn Trung Thắng – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách Nông nghiệp và Môi trường” đã đưa ra nhiều đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chất thải rắn sinh hoạt như tập trung rà soát tháo gỡ các “điểm nghẽn”, hoàn thiện thể chế và vận hành để nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi và phù hợp với việc sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; sáp nhập tỉnh,TP; đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, AI trong công tác quản lý CTRSH từ cấp tỉnh đối với cấp xã để giải quyết khó khăn về khoảng cách, về gia tăng số lượng đầu mối quản lý...

Kết luận hội thảo, Chủ tịch Hiệp hội Môi trường đô thị và Khu công nghiệp Việt Nam Huỳnh Minh Nhựt đánh giá cao nội dung các tham luận; đồng thời bày tỏ sự tin tưởng những ý kiến mà các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý nêu ra trong khuôn khổ hội nghị sẽ là tiền đề quan trọng để chúng ta tìm ra phương thức quản lý phù hợp nhất, tốt nhất cho giai đoạn chuyển đổi mô hình quản lý hiện nay.