Bộ Tài chính rút đề xuất thuế 20% lãi ròng, giữ nguyên mức 0,1% trên giao dịch chứng khoán
Trong dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) mới nhất được gửi Bộ Tư pháp thẩm định, Bộ Tài chính đã chính thức rút đề xuất áp thuế 20% đối với lãi ròng từ chuyển nhượng chứng khoán. Thay vào đó, là đề xuất giữ nguyên quy định hiện hành, tức thu thuế 0,1% trên giá trị chuyển nhượng của từng lần giao dịch. Quyết định này được đánh giá là một động thái tiếp thu ý kiến từ cộng đồng đầu tư và chuyên gia, nhằm bảo đảm sự ổn định, phát triển của thị trường vốn.
Ưu tiên tính khả thi, sự đồng thuận của thị trường
Trước đó, hồi tháng 7, Bộ Tài chính đã đề xuất cá nhân chuyển nhượng chứng khoán sẽ chịu mức thuế suất 20% trên thu nhập tính thuế, được xác định bằng giá bán trừ giá mua và các chi phí hợp lý. Nếu không xác định được giá mua và chi phí, số thuế sẽ bằng 0,1% nhân với giá bán. Đề xuất này nhằm khắc phục bất cập của phương pháp tính thuế hiện hành là thu thuế cả khi nhà đầu tư bị lỗ. Mặc dù phương án đánh thuế trên lãi thực tế được đánh giá là công bằng nhưng mức thuế suất 20% lại bị cho là quá cao so với nhiều quốc gia và có nguy cơ làm giảm thanh khoản, ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường.
Thực tế, Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 từng quy định hai phương pháp thu thuế. Một là áp dụng thuế trên thu nhập theo năm, cá nhân tạm nộp 0,1% trên giá bán mỗi lần và quyết toán vào cuối năm. Hai là nếu không xác định được giá vốn, nộp 0,1% trên giá bán và không cần quyết toán.
Tuy nhiên, từ năm 2013, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều các luật về thuế (Luật số 71/2014) đã thống nhất một phương pháp duy nhất là thu thuế 0,1% trên giá chuyển nhượng từng lần, bất kể lãi hay lỗ. Song, việc thu thuế kể cả trường hợp bị lỗ được nhiều ý kiến đánh giá là chưa phù hợp. Do đó, giới chuyên môn nhiều lần kiến nghị nhà điều hành cần xác định phương pháp thu thuế trên thu nhập của cá nhân, có lãi mới phải nộp thuế.
Việc Bộ Tài chính lắng nghe, điều chỉnh lại cách tính đối với lãi ròng từ chuyển nhượng chứng khoán được đánh giá là phương án ưu tiên tính khả thi, sự đồng thuận của thị trường hơn là việc áp dụng ngay một phương pháp được đánh giá là công bằng nhưng có thể gây ra những xáo trộn lớn.
Quy định mới về chuyển nhượng vốn
Cùng với việc giữ nguyên thuế suất chứng khoán, dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) cũng bổ sung thêm quy định mới về thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn. Đây là một điểm đáng chú ý nhằm giải quyết những bất cập đã tồn tại. Theo quy định hiện hành, thu nhập từ chuyển nhượng vốn phải chịu thuế 20% trên thu nhập chịu thuế (lãi ròng). Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều trường hợp khó xác định được giá mua hoặc chi phí, dẫn đến tình trạng khai báo sai để trốn thuế, gây thất thu ngân sách.
Để khắc phục, Bộ Tài chính đã đề xuất hai cách tính thuế song song: một là giữ nguyên mức thuế suất 20% trên thu nhập chịu thuế, áp dụng cho các trường hợp có đầy đủ hồ sơ, chứng từ; và hai là bổ sung phương án tính thuế trực tiếp 2% trên giá bán trong trường hợp không thể xác định được giá mua và chi phí liên quan.
Đề xuất bổ sung này cho thấy Bộ Tài chính đang tìm kiếm một giải pháp cân bằng, vừa bảo đảm công bằng cho các cá nhân có hồ sơ đầy đủ, vừa tạo cơ chế linh hoạt để quản lý và thu thuế hiệu quả hơn đối với các trường hợp phức tạp. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống thuế, giúp cơ quan quản lý thu thuế hiệu quả hơn, đồng thời giảm thiểu tình trạng thất thu ngân sách.
Cần lộ trình để chuyển sang phương pháp thuế trên lãi thực tế
Quyết định rút đề xuất đánh thuế lãi ròng chứng khoán của Bộ Tài chính mang lại những tác động tích cực ngay lập tức. Tâm lý nhà đầu tư được củng cố, giúp thị trường chứng khoán duy trì được sự ổn định và tiếp tục hấp dẫn dòng tiền. Các nhà đầu tư không còn lo ngại về việc phải kê khai và nộp thuế phức tạp, từ đó tập trung hơn vào hoạt động giao dịch và phân tích.
Mặc dù vậy, việc rút đề xuất không có nghĩa là vấn đề này sẽ bị gác lại vĩnh viễn. Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới mục tiêu nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi, việc hoàn thiện hệ thống thuế là một yêu cầu tất yếu. Trong tương lai, để có thể thực hiện được việc đánh thuế lãi ròng chứng khoán một cách hiệu quả, cần có một lộ trình rõ ràng và chi tiết.
Định hướng quan trọng nhất là phải nâng cấp toàn diện hệ thống công nghệ thông tin. Các công ty chứng khoán và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán (VSD) cần có sự đồng bộ về cơ sở dữ liệu để có thể theo dõi chính xác các giao dịch mua bán, nắm rõ lịch sử giao dịch của từng nhà đầu tư. Đây là nền tảng cốt lõi để tính toán được "lãi ròng" một cách chính xác nhất.
Giới chuyên gia cũng nhận định rằng cần có một lộ trình cụ thể, để chuyển sang phương pháp thuế trên lãi thực tế, đi đôi với việc đầu tư vào hệ thống hạ tầng dữ liệu tài khoản chứng khoán quốc gia, kết nối ngân hàng, sàn giao dịch và cơ quan thuế.
Đề xuất áp thuế 20% lãi ròng chứng khoán được rút lại là cơ hội để thị trường chứng khoán tiếp tục phát triển ổn định; đồng thời, cũng là lúc để các cơ quan chức năng chuẩn bị kỹ lưỡng hơn về cơ sở hạ tầng và xây dựng lộ trình phù hợp, bảo đảm tính khả thi, công bằng cho một chính sách thuế trong tương lai.
