Đất cùng nguồn gốc nhưng khác "số phận"

Suốt 8 năm qua, ông Hồ Trọng Biên và ông Hồ Quang Triều (người được ông Biên ủy quyền) đã gửi đơn tới nhiều cơ quan chức năng đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) cho khu đất có diện tích khoảng 5.000m2, tại khu phố Phú Mỹ, phường Tân Phú, TP. Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước.

Theo tài liệu, năm 1988, vợ chồng ông Biên khai hoang khu đất trên để trồng cây lương thực ngắn ngày, đến khoảng năm 1990 thì trồng điều và sử dụng ổn định từ đó đến nay, không tranh chấp với ai. Suốt thời gian canh tác tại khu đất trên cũng chưa có cơ quan, tổ chức nào lập biên bản vi phạm về đất đai đối với gia đình ông. Hiện trên đất vẫn còn hàng chục cây điều, cây tràm cổ thụ do gia đình ông Biên trồng.

Năm 2017, ông Biên có đơn xin cấp GCNQSDĐ gửi cơ quan chức năng TP. Đồng Xoài nhưng bị từ chối với lý do chưa xác định được nguồn gốc đất.

Không đồng tình với lý do trên, đồng thời cho rằng khu đất này nằm chung trong cụm dân cư với nhiều hộ dân có nguồn gốc đất tương tự nhưng đều đã được cấp GCNQSDĐ, ông Biên đã làm đơn gửi tới Tỉnh ủy Bình Phước đề nghị xem xét chỉ đạo xử lý vụ việc.

Vụ việc sau đó được UBND tỉnh Bình Phước giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) tham mưu giải quyết. Tuy nhiên, Sở TN-MT cho rằng việc ông Biên đề nghị được cấp GCNQSDĐ đối với thửa đất thửa đất trên là không có cơ sở xem xét giải quyết.

Nhiều tháng sau, UBND tỉnh Bình Phước vẫn chưa ban hành văn bản trả lời ông Biên nên ông tiếp tục có đơn kiến nghị. Ngày 6.4.2018, Sở TN-MT có công văn trả lời ông Biên với nội dung bác đơn, do khu đất đã được giao cho Công ty Cao su Đồng Phú quản lý, sử dụng. Không đồng tình, ông Biên tiếp tục gửi đơn tới Ban Nội chính tỉnh Bình Phước.

Ngày 15.7.2020, UBND tỉnh Bình Phước có Quyết định số 1590/QĐ-UBND thành lập Đoàn Thanh tra (Đoàn Thanh tra 1590) với thành phần gồm: Thanh tra tỉnh Sở TN-MT, Sở Xây dựng, UBND TP. Đồng Xoài, tiến hành xác minh nguồn gốc, quá trình sử dụng khu đất trên của ông Biên; việc quản lý, lưu trữ hồ sơ của Công ty Cao su Đồng Phú đối với khu đất trên…

Nhiều cơ quan xác định có căn cứ xem xét

Ngày 23.10.2020, Đoàn Thanh tra 1590 đã có Báo cáo số 40/BC-ĐT về kết quả thanh tra. Theo đó, thửa đất trên có nguồn gốc là đất cao su do Pháp trồng từ năm 1942. Sau đó Công ty Cao su Đồng Phú quản lý nhưng để đất hoang vì cây cao su đã chết.

Đoàn Thanh tra 1590 đã làm việc với một số hộ dân sống lâu năm xung quanh khu đất ông Biên đang sử dụng. Các hộ dân đều cho biết đã sinh sống tại đây từ trước năm 1990 và thấy ông Biên đến dọn cỏ, trồng cây lương thực ngắn ngày, trồng điều, tràm tại khu đất trên. Từ đó đến nay không thấy ai tranh chấp phần diện tích đất này với gia đình ông Biên.

Làm việc với Đoàn Thanh tra 1590, Công ty Cao su Đồng Phú cho biết, do công ty được giao quản lý diện tích trồng cao su lớn, không có vị trí ranh mốc cụ thể nên trong quá trình sử dụng chưa chặt chẽ, dẫn đến một số hộ dân địa phương lấn chiếm sử dụng những diện tích giáp ranh với với đất của dân để trồng cây. Đối với trường hợp hộ ông Biên, từ trước đến nay công ty không có văn bản nào xử lý việc lấn chiếm đất.

Năm 1995, UBND tỉnh cấp GCNQSDĐ cho Công ty Cao su Đồng Phú với diện tích hơn 9.160ha (trong đó có cả khu đất của ông Biên đang canh tác, thuộc thửa số 228-CN, tờ bản đồ địa chính Nông trường Thuận Phú)...

Qua hồ sơ thu thập được, Đoàn Thanh tra 1590 xác định năm 1993, ông H.N.C. đã được UBND huyện Đồng Phú cấp GCNQSDĐ đối với diện tích hơn 5.500m2, thuộc một phần thửa 228-CN. Sau đó, thửa đất của ông C. đã được tách thành nhiều thửa, sang nhượng cho nhiều hộ dân sử dụng ổn định nhiều năm qua. Đến năm 1995, Công ty Cao su Đồng Phú mới điều chỉnh, đo vẽ lại bản đồ từ thửa 228-CN thành 2 thửa 24 và 26.

Năm 2004, UBND tỉnh Bình Phước đã có Quyết định số 2772/QĐ-UB thu hồi đất của Công ty Cao su Đồng Phú, giao cho BQLKKT. Tuy nhiên, việc giao nhận chỉ diễn ra trên bản đồ mà không thực hiện giao nhận về diện tích, ranh mốc, vị trí cụ thể ngoài thực địa.

Năm 2007, UBND tỉnh Bình Phước có quyết định thu hồi đất của BQLKKT giao cho Trường Cao đẳng nghiệp vụ Cao su. Thời điểm này, Công ty Cao su Đồng Phú, BQLKKT và Trường Cao đẳng nghiệp vụ Cao su mới thực hiện bàn giao ngoài thực địa nhưng trong diện tích bàn giao cũng không có diện tích đất 5.000m2 ông Biên đang sử dụng.

Sau đó, khu đất này được quy hoạch khu dân cư theo Quyết định số 1501/QĐ-UBND ngày 6.7.2020 của UBND tỉnh Bình Phước về phê duyệt điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 của TP Đồng Xoài.

Đoàn Thanh tra 1590 cho rằng, căn cứ Điểm c, Khoản 2, Điều 22 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15.5.2014 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Đất đai, thửa đất của ông Biên kiến nghị cấp GCNQSDĐ là có cơ sở để xem xét.

Cụ thể, Điểm c, Khoản 2, Điều 22 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP quy định việc xử lý cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất đối với hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất có vi phạm pháp luật đất đai trước ngày 1.7.2014: “Trường hợp lấn, chiếm đất và nay đang sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp hoặc làm nhà ở và không thuộc quy hoạch bảo vệ và phát triển rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, xây dựng công trình hạ tầng giao thông thì người đang sử dụng đất được xem xét cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất”.

Từ những căn cứ trên, Đoàn Thanh tra 1590 kiến nghị UBND tỉnh Bình Phước ban hành kết luận thanh tra với nội dung: Thửa đất ông Biên kiến nghị cấp GCNQSDĐ là có cơ sở để xem xét; giao UBND TP. Đồng Xoài căn cứ theo quy định pháp luật hiện hành xem xét cấp GCNQSDĐ cho hộ ông Biên.

Liên quan tới vụ việc này, tháng 3.2021, UBND tỉnh Bình Phước đã có công văn gửi Bộ TN-MT xin ý kiến hướng dẫn giải quyết. Sau đó, Tổng cục Quản lý đất đai (Bộ TN-MT) đã có văn bản hướng dẫn UBND tỉnh Bình Phước về những căn cứ, cơ sở để xem xét giải quyết việc cấp GCNQSDĐ cho công dân.

Tiếp đó, theo yêu cầu của UBND tỉnh Bình Phước, Thanh tra tỉnh tiếp tục xác minh, rà soát và có báo cáo tham mưu giải quyết vụ việc với nội dung: việc áp dụng Điểm c, Khoản 2, Điều 22 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP đối với kiến nghị cấp GCNQSDĐ của ông Biên là phù hợp và có cơ sở...

Tuy nhiên đến nay, ông Biên vẫn chưa được cấp GCNQSDĐ cho khu đất trên.

*Báo Đại biểu Nhân dân tiếp tục giám sát, thông tin tới bạn đọc, cử tri cả nước.