Bảo đảm tính khả thi, tránh tạo ra khó khăn, vướng mắc mới

Phải rõ tiêu chí, nguyên tắc thực hiện chỉ định thầu

Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đều đánh giá cao việc dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu; Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Luật Hải quan; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công đã tập trung sửa đổi 4 nội dung. Qua đó, góp phần thể chế hóa kịp thời, hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đồng thời, xử lý các vấn đề pháp lý phát sinh do sắp xếp bộ máy liên quan chính quyền địa phương 2 cấp; tăng cường phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính; giải quyết các bất cập, vướng mắc nhằm góp phần thúc đẩy tăng trưởng 8% trong năm 2025 và hai con số trong thời gian tới.

Cơ bản tán thành với việc trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật này theo quy trình rút gọn tại một kỳ họp, song Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê K'đăm băn khoăn, khi sửa đổi Điều 23 của Luật Đầu tư hiện hành, dự thảo Luật chỉ nêu “chỉ định thầu được áp dụng để giao cho một nhà thầu thực hiện gói thầu thuộc dự án, dự toán mua sắm. Các trường hợp chỉ định thầu, điều kiện chỉ định thầu và quy trình thực hiện chỉ định thầu được thực hiện theo quy định của Chính phủ”.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc cho rằng, quy định này tại dự thảo Luật còn chung chung, nặng về khái niệm, chưa có tiêu chí định lượng, trong khi nếu chưa rõ khung pháp lý sẽ gây khó cho thực hiện. Do vậy, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc đề nghị, cần nghiên cứu bổ sung quy định tại dự thảo Luật về tiêu chí phân loại lĩnh vực, nhóm lĩnh vực thực hiện chỉ định thầu, trên cơ sở đó giao Chính phủ quy định chi tiết các lĩnh vực cụ thể.

Tương tự, về chào hàng cạnh tranh, tại khoản 11, Điều 1 của dự thảo Luật đã sửa đổi quy định tại Điều 24 của Luật Đấu thầu hiện hành theo hướng quy định về nguyên tắc và giao Chính phủ quy định chi tiết. Nhưng, qua theo dõi, giám sát việc thực hiện một số chương trình mục tiêu quốc gia, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc đề nghị, cần quy định rõ đối với các gói thầu thực hiện chính sách phát triển kinh tế - xã hội hỗ trợ cộng đồng ở vùng khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, miền núi được áp dụng quy trình gọi vốn không bắt buộc phải chào hàng cạnh tranh, để phù hợp với điều kiện thực hiện trong thực tế.

Cũng liên quan đến quy định này, tại dự thảo Luật đã sửa đổi khoản 2, Điều 24 của Luật Đấu thầu theo hướng “với gói thầu áp dụng chào hàng cạnh tranh, không bắt buộc đánh giá năng lực, kinh nghiệm của nhà thầu”. Chủ tịch Hội đồng Dân tộc lo ngại rằng, việc không đánh giá năng lực chào hàng cạnh tranh có thể tạo ra kẽ hở lựa chọn nhà thầu thiếu năng lực. Do vậy, dự thảo Luật cần quy định đối với những gói thầu có giá trị từ trung bình trở lên cần có các tiêu chí bắt buộc về năng lực thương nghiệp và nên giao Chính phủ quy định chi tiết mức độ đánh giá năng lực đối với các trường hợp này.

Giải trình, làm rõ các ý kiến liên quan đến sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Đấu thầu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, quy định tại dự thảo Luật nhằm tạo cơ chế linh hoạt, chủ động cho Chính phủ quy định các trường hợp chỉ định thầu, qua đó góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện với các dự án lớn, quan trọng và cấp bách. Tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và cơ quan chủ trì thẩm tra, Bộ trưởng khẳng định, sẽ báo cáo Chính phủ để xem xét, hoàn thiện quy định về chỉ định thầu theo hướng xác định nguyên tắc, tiêu chí làm cơ sở để Chính phủ có cơ sở quy định chi tiết các trường hợp, điều kiện trong xác định trường hợp đủ điều kiện thực hiện chỉ định thầu.

Bộ Tài chính cũng sẽ báo cáo Chính phủ xem xét, bổ sung nguyên tắc cho phép chủ đầu tư, người có thẩm quyền căn cứ vào quy mô, tính chất, điều kiện thực tế của tổ chức để lựa chọn áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu phù hợp, như chỉ định thầu, đấu thầu hoặc các hình thức khác theo quy định của luật, trên cơ sở bảo đảm minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình.

Có nên mở rộng phạm vi miễn kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa?

Trong dự thảo Luật lần này cũng sẽ sửa đổi, bổ sung một số quy định tại Luật Hải quan về điều kiện áp dụng và chế độ ưu tiên đối với doanh nghiệp công nghiệp bán dẫn, doanh nghiệp công nghệ; bổ sung một điều mới quy định về thủ tục hải quan cho hoạt động xuất khẩu tại chỗ và giao Bộ Tài chính quy định chi tiết điều này.

Tán thành với những bổ sung mới cho Luật Hải quan, nhưng qua Phiên giải trình của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp về “Thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan” và từ thực tế, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Trường Giang nhận thấy, việc kiểm tra chuyên ngành hải quan hiện "rất có vấn đề”.

Trong khi đó, tại dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thay thế Nghị quyết số 35/2021/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hải Phòng, Chính phủ đã đề xuất áp dụng miễn kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa, sản phẩm hàng hóa được chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy và công bố hợp chuẩn, hợp quy, công bố chứng nhận đã áp dụng các hệ thống quản lý tiên tiến theo tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực thuộc phạm vi quản lý theo Điều 27 của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Nêu thực tế này, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị, Chính phủ nghiên cứu bổ sung quy định về việc miễn kiểm tra chuyên ngành đối với tất cả các hàng hóa đã được chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy thuộc phạm vi quản lý theo Điều 27 của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Đối với Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, dự thảo Luật sửa đổi theo hướng mở rộng diện đối tượng được miễn thuế nhập khẩu. Theo đó, hàng hóa nhập khẩu là máy móc, thiết bị, phụ tùng, vật tư chuyên dùng, kể cả loại trong nước đã sản xuất được; tài liệu, sách báo khoa học chuyên dùng sử dụng trực tiếp cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số thuộc diện được miễn thuế.

Tán thành việc bổ sung các hàng hóa nhập khẩu, tài liệu, sách báo khoa học chuyên dùng sử dụng trực tiếp cho đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số vào diện miễn thuế để thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị, cần cân nhắc kỹ việc cho phép miễn thuế đối với tất cả các hàng hóa nhập khẩu, kể cả loại trong nước đã sản xuất được, vì sẽ ảnh hưởng tới chính sách khuyến khích sử dụng hàng trong nước, làm giảm tính cạnh tranh của các sản phẩm trong nước so với các sản phẩm nhập khẩu.

Liên quan đến vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu thực tế, gần như nước ta chưa tự sản xuất được hàng hóa sử dụng trực tiếp cho đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, nếu có thì chất lượng thấp, không bảo đảm phục vụ hiệu quả cho nghiên cứu khoa học, công nghệ. Do vậy, Bộ trưởng cho rằng, nếu lo ngại ảnh hưởng đến một vài sản phẩm trong nước đã sản xuất được, thì vô hình chung sẽ cản trở công tác nghiên cứu khoa học, thúc đẩy đổi mới sáng tạo nói chung.

“Với Bộ Tài chính, do liên quan đến thuế nên chúng tôi cũng xót lắm, chứ không phải không. Nhưng, nếu không quy định như dự thảo Luật sẽ không thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ”. Nhấn mạnh điều này, Bộ trưởng khẳng định, những mặt hàng trong nước có thể sản xuất được vẫn có thể được hỗ trợ bằng một số cách khác.

Trong kết luận về phiên họp này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải yêu cầu, các cơ quan chức năng cần tiếp tục rà soát để bảo đảm các quy định tại dự thảo Luật sửa đổi lần này phải là những vấn đề thực sự cần thiết, cấp bách, có khả năng triển khai thực hiện ngay để giải quyết các khó khăn, ách tắc hiện nay, tạo đột phá, tháo gỡ các điểm nghẽn phục vụ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW và thúc đẩy tăng trưởng đạt mục tiêu đề ra.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, sửa đổi để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đang hiện diện nhưng phải bảo đảm ổn định, lâu dài, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, phù hợp với các quy luật kinh tế và nguyên tắc phát triển của nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN. Đặc biệt, không để xảy ra tình trạng sửa đổi nhưng lại tạo ra khó khăn, vướng mắc, bất cập mới, gây thất thoát, lãng phí tiền, tài sản nhà nước.