Bảo đảm thực thi quyền lực nhân dân

Cung cấp những luận cứ chuẩn xác hoàn thiện pháp luật

Thực tế thời gian qua, hoạt động giám sát quyền lực của Quốc hội và các cơ quan dân cử địa phương cùng với giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phát huy khá hiệu quả, góp phần bảo đảm quyền lực của người dân được thực thi hiệu quả nhất.

Tuy vậy, có những chính sách chậm đi vào thực tiễn hoặc không đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của cuộc sống; không ít vụ việc vi phạm pháp luật diễn ra trong thời gian dài và rất nghiêm trọng nhưng chậm hoặc không bị phát hiện. Một số tồn tại liên quan đến quản lý đất đai, quản lý đô thị, ô nhiễm môi trường, BOT giao thông, chính sách đền bù giải phóng mặt bằng, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân… còn gây bức xúc, bất bình cho cử tri, người dân nhưng phản ứng giám sát của cơ quan dân cử các cấp thiếu kịp thời.

Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát được cử tri, người dân đánh giá cao với 2 báo cáo tổng quan, 2 phóng sự ngắn, 8 tham luận, 50 bài viết cùng với gần 20 ý kiến phát biểu trao đổi, thảo luận của các nhà nghiên cứu, nhà khoa học và của những người đại biểu của dân tại 2 phiên chuyên đề: "Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước" và "Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật. Các ý kiến tại diễn đàn thể hiện tâm huyết, trí tuệ, phản ánh đúng thực tiễn, là kết quả của quá trình điều tra, khảo sát, trăn trở với thực tế đời sống người dân, đề xuất được các giải pháp, cách làm mới góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội.

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên số, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc và thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; đổi mới, nâng tầm hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND là yêu cầu khách quan và rất cấp thiết, nhằm bảo vệ các giá trị cốt lõi của nền dân chủ gắn liền với tăng cường kỷ cương, pháp luật, thúc đẩy phát triển đồng bộ, bền vững đất nước, phụng sự Nhân dân.

Cử tri và Nhân dân bày tỏ đồng tình với ý kiến Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương về đề nghị lấy giám sát văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) làm khâu đột phá trong hoạt động giám sát của các cơ quan dân cử; coi kết quả giám sát là những tổng kết thực tiễn phong phú, sinh động, cung cấp những luận cứ chuẩn xác, khoa học để sửa đổi, hoàn thiện, chính sách, pháp luật; coi đây là một trong những “nút thắt” lớn nhất cần được tháo gỡ để thúc đẩy sự phát triển của đất nước.

Thời gian qua, nhiều VBQPPL ban hành chậm hoặc chất lượng chưa bảo đảm gây hệ quả và phản ứng tiêu cực của dư luận về sự tắc trách của một bộ phận cán bộ có thẩm quyền. Một số VBQPPL liên quan đến các chính sách có tác động ảnh hưởng đến nhiều đối tượng, phạm vi rộng về không gian, thời gian chưa được tổng kết, đánh giá khoa học để điều chỉnh, rút ngắn độ trễ của chính sách, tạo sự đồng thuận trong nhân dân, sự công bằng về nghĩa vụ và quyền lợi của các đối tượng hưởng thụ chính sách.

Xây dựng hệ sinh thái giám sát dữ liệu kết hợp kinh nghiệm truyền thống

Cùng với đó, cử tri kỳ vọng Quốc hội, HĐND thường xuyên giám sát việc tổ chức thực thi pháp luật nhằm bảo đảm tính thượng tôn pháp luật của nhà nước pháp quyền; bảo đảm "Phép luật là phép luật của nhân dân, dùng để ngăn cản những hành động có hại cho nhân dân, để bảo vệ lợi ích chung của đại đa số" theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Pháp luật không chỉ là công cụ quản lý nhà nước mà còn là phương tiện để nhân dân thực hiện quyền làm chủ và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Thực tế, có tình trạng người thi hành pháp luật né tránh, thiếu quyết tâm, ngại đấu tranh với các đối tượng cố tình che đậy hành vi phạm pháp một cách tinh vi; chỉ chọn đối tượng dễ thanh tra, kiểm tra, dễ xử lý, tạo ra dư luận so sánh tiêu cực, ảnh hưởng tính nghiêm minh, nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật.

Cử tri và người dân cũng mong muốn Quốc hội nghiên cứu đổi mới hoạt động giám sát tại kỳ họp, tăng thêm thời lượng các phiên chất vấn và trả lời chất vấn trực tiếp, công khai. Mặc dù rất trân trọng tâm huyết của đại biểu nhưng cũng mong muốn rằng chất vấn ở nghị trường phải được nhìn nhận đó là quá trình tư duy, lao động đặc thù, lăn lộn thâm nhập thực tiễn của “người đại biểu của nhân dân”, biến kết quả phiên chất vấn thành áp lực pháp lý cần thiết thúc đẩy hành động của cơ quan hành pháp, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong công tác quản lý nhà nước trên các lĩnh vực được chất vấn.

Bày tỏ tâm sự đối với các ý kiến tham luận của PGS.TS. Bế Trung Anh, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú, ĐBQH Hoàng Văn Cường... về tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng các phần mềm giám sát, phân tích dữ liệu và hệ thống quản lý thông tin để hỗ trợ hoạt động giám sát, cử tri và người dân nhất trí cho rằng: trong bối cảnh Đảng ta chủ trương thực hiện cuộc cách mạng về thể chế dựa trên nền tảng số, việc xây dựng hệ sinh thái giám sát dữ liệu kết hợp với kinh nghiệm truyền thống là một trụ cột không thể thiếu của mô hình giám sát của Quốc hội. Đây không chỉ nâng cao độ tin cậy và hiệu quả giám sát, mà còn giúp người dân có thể tiếp cận, tham gia giám sát, phản biện và phản ánh các vấn đề liên quan đến nội dung giám sát trong suốt cả quy trình. Qua đó, bảo đảm tính công khai, minh bạch trong thực hiện các kết luận giám sát, tạo niềm tin vào cơ quan đại diện quyền lực của người dân.