Nhận diện khó khăn, vướng mắc
Ông Nguyễn Hoàng Trung - Phó Tổng Giám đốc Công ty CP DAP - Vinachem thông tin, ngay sau khi Luật 71/2014 ra đời, doanh nghiệp đã nhận thấy khó khăn và kiến nghị xem xét điều chỉnh. Dẫn chứng từ doanh nghiệp, toàn bộ chi phí đầu vào phải tính vào giá thành sản xuất, với mỗi năm làm tăng thêm khoảng 7 - 8%. Ước tính mỗi năm mất khoảng 100 tỷ đồng và trong suốt 10 năm nay số lũy kế lên tới hàng nghìn tỷ đồng.
Đánh giá về những mặt được và chưa được kể từ khi ngành hàng phân bón thuộc đối tượng "không chịu thuế VAT" theo Luật số 71, nhiều chuyên gia cho rằng, đối với Luật thuế 71 về mặt tích cực, ngân sách địa phương nơi các doanh nghiệp sản xuất phân bón hoạt động không phải hoàn thuế VAT cho các doanh nghiệp sản xuất phân bón.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp phân bón không được kê khai, khấu trừ thuế VAT đầu vào là hàng hóa, dịch vụ, thiết bị máy móc, đầu tư cho sản xuất phân bón. Chính vì không được khấu trừ nên các chi phí sản xuất phân bón phải tính vào chi phí sản phẩm (tức là tính vào giá thành sản phẩm), đã tác động đẩy giá phân bón lên và người nông dân, người sử dụng cuối cùng phải chịu.
Một tác động nữa là giá thành phân bón sản xuất trong nước tăng, gây bất lợi cho việc cạnh tranh với sản phẩm phân bón nhập khẩu. Xảy ra tình trạng cạnh tranh bất bình đẳng do đối thủ chịu thuế VAT nên được khấu trừ và giá nhập vào thấp hơn so với giá sản xuất trong nước.
Giảm gánh nặng chi phí sản xuất
Trong bối cảnh giá cả nhiều vật tư nông nghiệp, nhất là phân bón, không ngừng tăng, việc áp dụng thuế VAT 5% được kỳ vọng sẽ giúp giảm bớt gánh nặng chi phí sản xuất cho nông dân, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam.
Theo ý kiến của nhiều chuyên gia, hiện nay dù phân bón không chịu thuế VAT, nhưng trong giá bán đã bao gồm khoản thuế VAT đầu vào ở mức 10% mà doanh nghiệp sản xuất phải nộp khi mua nguyên vật liệu. Nếu được áp thuế VAT phân bón 5%, doanh nghiệp sẽ có cơ hội đầu tư công nghệ, thiết bị, cải tiến dây chuyền, giảm giá thành sản xuất, giảm giá bán sản phẩm cho nông dân.
Một số ý kiến lo ngại rằng việc áp thuế VAT 5% cho phân bón giúp doanh nghiệp giảm giá thành, nhưng chưa chắc doanh nghiệp đã chịu giảm giá bán và người chịu thiệt vẫn là nông dân.
Tuy nhiên, giá bán hàng hóa trên thị trường nói chung và mặt hàng phân bón nói riêng đều phải tuân theo quy luật cạnh tranh của nền kinh tế thị trường.
Đồng thời, giá bán của mặt hàng phân bón chịu tác động của giá vật tư đầu vào đưa vào sản xuất phân bón. Vì vậy, việc áp thuế giá trị gia tăng 5% chỉ là một trong các cơ sở để doanh nghiệp sản xuất phân bón giảm giá thành sản xuất. Qua đó, giảm giá bán cho nông dân.
Với việc hạ được giá bán, chi phí cố định chăm bón của người nông dân sẽ giảm, từ đó có thể tăng khối lượng phân bón chăm sóc cây trồng. Doanh nghiệp sản xuất phân bón sẽ tăng được lượng tiêu thụ sản phẩm. Cây trồng của nông dân cũng được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho chu kỳ phát triển hơn.
Tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp
Ngoài ra, việc áp dụng thuế VAT cũng giúp tạo ra sự cạnh tranh bình đẳng giữa sản phẩm phân bón trong nước và hàng nhập khẩu. Hiện nay, phân bón nhập khẩu hoàn toàn không chịu bất kỳ loại thuế VAT nào, trong khi sản phẩm trong nước phải gánh khoản thuế đầu vào 10%. Điều này khiến hàng nội địa khó cạnh tranh, dẫn đến nguy cơ mất an ninh nông nghiệp.
Nếu áp dụng thuế VAT 5% cho phân bón, cả sản phẩm trong nước và nhập khẩu sẽ được đưa về một mặt bằng chung, bảo đảm cạnh tranh công bằng. Từ đó, các doanh nghiệp sẽ có thêm động lực để đầu tư phát triển sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng sản phẩm, mang lại lợi ích thiết thực cho nông dân.
Về đề xuất áp thuế giá trị gia tăng đối với phân bón lên mức 5%, đại diện Công ty Cổ phần phân lân Ninh Bình cho rằng, điều này sẽ mang lại nhiều triển vọng với ngành phân bón nói chung. Đối với Công ty CP phân lân Ninh Bình, nếu được áp thuế VAT phân bón 5%, hàng năm công ty sẽ được khấu trừ thuế VAT trên 10 tỷ đồng. Công ty sẽ có cơ hội đầu tư công nghệ, thiết bị, cải tiến dây chuyền, giảm giá thành sản xuất, giảm giá bán sản phẩm cho nông dân. Đồng thời, có cơ hội cạnh tranh hơn nữa với các sản phẩm phân bón ngoại nhập.
Những năm qua, Chính phủ có chủ trương khuyến khích đầu tư phát triển sản xuất phân bón chất lượng cao trong nước nhằm mục tiêu chủ động nguồn phân bón phục vụ nông nghiệp, giảm dần phân bón nhập khẩu. Đây là một trong những chủ trương quan trọng giúp Chính phủ điều tiết cung cầu khi thị trường phân bón có biến động. Do đó, hơn lúc nào hết, những bất cập của chính sách thuế giá trị gia tăng theo Luật thuế 71 rất cần nhanh chóng được sửa đổi để tạo điều kiện cho nền nông nghiệp, nông dân và ngành sản xuất phân bón trong nước phát triển bền vững.
