Bài 1: Xử lý vi phạm về đất đai chưa nghiêm
Giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật về thu hồi, chuyển mục đích sử dụng các loại đất, rừng và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016 - 2021, bên cạnh những kết quả đạt được, Đoàn giám sát HĐND tỉnh Lai Châu cũng thẳng thắn chỉ ra nhiều tồn tại, hạn chế: Chất lượng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chưa sát, chưa gắn kết chặt với quy hoạch ngành, lĩnh vực; công tác thanh, kiểm tra chưa thật sự tập trung, thiếu quyết liệt, xử lý vi phạm về đất đai chưa nghiêm; việc thống kê, quản lý đất đai ở cơ sở chưa chặt chẽ, cập nhật, chỉnh lý, biến động về đất đai chưa thường xuyên, kịp thời…
Theo ghi nhận của Đoàn giám sát HĐND tỉnh: Công tác quản lý về đất đai đã từng bước được quản lý chặt, việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cơ bản phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội, phù hợp với quy hoạch ngành, lĩnh vực khác có sử dụng đất; công tác thanh, kiểm tra được quan tâm thực hiện, kịp thời giải quyết đơn thư, kiến nghị, đề nghị của công dân về đất đai. Công tác thu hồi, chuyển mục đích sử dụng đất, sử dụng rừng và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thực hiện cơ bản đúng trình tự, thủ tục, cơ bản bảo đảm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt. Công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư được thực hiện công khai, minh bạch, dân chủ, bảo đảm quyền lợi của người có đất bị thu hồi… Bên cạnh những kết quả đạt được, Đoàn giám sát HĐND tỉnh cũng thẳng thắn chỉ ra nhiều tồn tại, hạn chế.
Chưa tập trung, thiếu quyết liệt trong thanh, kiểm tra
Theo đó, nhận thức, trách nhiệm của một số cơ quan, đơn vị, địa phương về đất đai, việc thực hiện thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất chưa được quan tâm đúng mức. Chất lượng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất còn chưa sát, chưa gắn kết chặt chẽ với quy hoạch ngành, lĩnh vực. Công tác thanh tra, kiểm tra được quan tâm nhưng chưa thật sự tập trung, thiếu quyết liệt, xử lý vi phạm về đất đai chưa nghiêm, các vi phạm chủ yếu xử lý hành chính, không có hình thức phạt bổ sung khắc phục hậu quả. Công tác thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng một số dự án còn chậm, gây khó khăn, vướng mắc trong thực hiện chính sách cho người bị thu hồi đất.
Giai đoạn 2016 - 2021, trên địa bàn toàn tỉnh Lai Châu đã phát hiện 77 tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật về đất đai, tiến hành xử phạt vi phạm hành chính với số tiền 1.012,56 triệu đồng. Cấp huyện đã xử phạt vi phạm hành chính về đất đai 317 trường hợp, với số tiền 1.016,6 triệu đồng (theo Nghị định số 102/2014/NĐ-CP của Chính phủ 252 trường hợp, với số tiền 467,6 triệu đồng; theo Nghị định số 91/2014/NĐ-CP của Chính phủ 65 trường hợp, với số tiền 549 triệu đồng). Giai đoạn 2016 - 2021, trên địa bàn tỉnh không có vụ vi phạm về quản lý, sử dụng đất bị xử lý hình sự.
Việc thu hồi, chuyển mục đích sử dụng đất sang mục đích khác của một số đơn vị chưa bảo đảm theo số diện tích được HĐND tỉnh chấp thuận. Thu hồi đất để thực hiện 198 công trình, dự án vượt diện tích được HĐND tỉnh chấp thuận, với tổng diện tích thu hồi vượt là 318,581ha, 403 công trình, dự án đã thực hiện nhưng không thu hồi đất, chiếm 44,33% tổng công trình, dự án đã và đang triển khai thực hiện. Chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện 29 công trình, dự án vượt diện tích so với nghị quyết HĐND tỉnh chấp thuận, với tổng diện tích chuyển mục đích sử dụng đất vượt là 27,589ha, 217 công trình, dự án đã thực hiện nhưng không chuyển mục đích sử dụng đất, chiếm 35,63% tổng công trình, dự án đã và đang triển khai thực hiện. Công tác phối hợp giữa cấp tỉnh với cấp huyện trong thu hồi, chuyển mục đích sử dụng đất chưa chặt chẽ, dẫn đến các huyện không nắm, không cập nhật diện tích đất do cấp tỉnh thu hồi trên địa bàn huyện.
Thống kê, quản lý đất đai ở cơ sở chưa chặt chẽ
Đoàn giám sát HĐND tỉnh Lai Châu cũng chỉ ra: Việc thống kê, quản lý đất đai ở cơ sở chưa chặt chẽ, cập nhật, chỉnh lý, biến động về đất đai chưa thường xuyên, kịp thời. Công tác giao, cắm mốc đối với đất dôi dư, đất công ích do xã quản lý chưa bảo đảm quy định. Việc bàn giao diện tích chủ yếu thực hiện trên hồ sơ, chưa chú trọng thực hiện bàn giao trên thực địa nên các địa phương, đơn vị không nắm được diện tích đất thực tế được giao quản lý trên địa bàn.
Diện tích đất được đo đạc địa chính chính quy toàn tỉnh mới đạt khoảng 9,53%, hồ sơ địa chính được lập chủ yếu trên cơ sở đo đạc thủ công, khoanh vẽ bản đồ nên độ chính xác không cao, khó khăn cho việc cập nhật, chỉnh lý biến động về đất đai. Tỷ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp, đất lâm nghiệp trên cơ sở đo đạc địa chính chính quy còn thấp, độ chính xác không cao, khó khăn cho liên kết giữa người dân có đất và doanh nghiệp theo nghị quyết của HĐND tỉnh; số giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được cấp có thẩm quyền ký nhưng chưa trao cho các hộ gia đình, cá nhân còn cao.
Cùng với đó, đơn giá đền bù, bồi thường giải phóng mặt bằng hiện nay thực hiện theo Quyết định số 30/2017/QĐ-UBND của UBND tỉnh không còn phù hợp với tình hình thực tế.
