Làm chậm sự phát triển của ngành phân bón
Theo Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi), có ý kiến nhất trí với dự thảo Luật của Chính phủ, chuyển phân bón từ diện không chịu thuế sang áp dụng thuế suất 5%; Có ý kiến khác đề nghị giữ như quy định hiện hành, vì lo ngại khi đánh thuế 5% sẽ làm tăng mặt bằng giá phân bón trên thị trường và người nông dân sẽ phải chịu tác động trực tiếp, ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm nông nghiệp.
Thảo luận tại hội trường về vấn đề này, ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng: Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi) đã cho thấy, từ ngày áp dụng chính sách đưa mặt hàng phân bón từ diện chịu thuế VAT 5% sang diện không chịu thuế vào năm 2014 đã gây bất lợi rất lớn cho ngành sản xuất phân bón trong nước suốt nhiều năm qua.
Theo đại biểu, vì thuế VAT đầu vào các doanh nghiệp không được khấu trừ phải hoạch toán vào chi phí, bao gồm cả khoản thuế đầu vào rất lớn đối với đầu tư, mua sắm tài sản cố định dẫn đến giá thành sản xuất trong nước tăng cao không thể cạnh tranh với hàng hoá nhập khẩu dẫn đến sự không công bằng những sản phẩm phân bón sản xuất trong nước. "Ngành hàng phân bón đang thuộc loại hình bình ổn giá nên nếu giá phân bón có tăng như phát biểu của các đại biểu khác thì quỹ bình ổn giá sẽ chi ra, bảo đảm giá phân bón không tăng cao như thời gian vừa qua", ĐBQH Phạm Văn Hoà nhấn mạnh.
ĐBQH Đặng Bích Ngọc (Hoà Bình) cũng cho rằng, việc các doanh nghiệp phân bón không được hoàn thuế VAT đầu vào không chỉ khiến lợi nhuận doanh nghiệp giảm sút, mà còn cản trở việc doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ phân bón thế hệ mới, hướng tới sản xuất xanh, bền vững. Trong khi đó, phân bón nhập khẩu được hưởng lợi do đang chịu thuế 5% được chuyển sang không chịu thuế. Đặc biệt, trong giai đoạn cung vượt cầu trên thị trường phân bón thế giới giai đoạn 2015 - 2020 (trước thời điểm dịch Covid-19), các doanh nghiệp trong nước đều có mức tăng trưởng âm, một số đơn vị lỗ, có nguy cơ phá sản.
Vì lợi ích tổng thể, lâu dài
Bảo lưu quan điểm đưa mặt hàng phân bón về diện chịu thuế VAT sẽ có lợi cho cả nhà nước, doanh nghiệp và người dân, ĐBQH Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho biết khi tính giá phải theo nguyên tắc của Bộ Tài chính, không phải cứ áp dụng thuế 5% là giá sẽ tăng lên tương ứng như vậy. Việc áp dụng thuế VAT 5% chỉ ảnh hưởng tới doanh nghiệp nhập khẩu, làm việc cạnh tranh giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nhập khẩu bình đẳng hơn, từ đó có cơ hội giảm giá bán phân bón tới người dân.
Bàn về vấn đề này, ĐBQH Cầm Thị Mẫn (Thanh Hoá) cũng cho rằng, có thể yên tâm về sự thay đổi này so với luật hiện hành. "Việc áp thuế 5% đối với phân bón không đồng nghĩa với việc mặt hàng này sẽ tăng giá. Đồng thời, các báo cáo đánh giá còn cho thấy năng lực sản xuất phân bón rất lớn, chủ yếu là doanh nghiệp trong nước, tỷ trọng phân bón nhập khẩu so với sản xuất trong nước chỉ chiếm 27%, nếu áp dụng thuế suất 5%, nhập khẩu vào cũng chịu 5% và cũng chịu sự điều tiết chung với phân bón trong nước."
ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (TP. Hồ Chí Minh) cũng nhấn mạnh: việc áp thuế VAT đối với phân bón không chỉ có lợi với các doanh nghiệp trong nước mà còn có lợi với người nông dân. Bởi, chúng ta đang bước vào kỷ nguyên vươn mình, hướng tới tự chủ, tự lập, tự cường nhưng trước dự báo làn sóng hàng giá rẻ tràn ngập thị trường, đại biểu lo ngại các loại hàng hoá quan trọng như phân bón, thuốc thú y, thức ăn gia súc, dược phẩm... khi bị thuộc lớn sẽ có nguy cơ không tồn tại được.
Do đó, phải nhìn nhận lại các chính sách thuế để khuyến khích tăng tỷ lệ nội địa hoá cho các ngành công nghiệp, "khi tự lực, tự chủ, tự cường được nhiều lĩnh vực thì Chính phủ có thể chi phối được và sẽ tìm cách áp dụng các biện pháp để giảm gánh nặng cho người tiêu dùng"- đại biểu nhấn mạnh.
Đại biểu tán thành với những ý kiến của các đại biểu ủng hộ, thông cảm với người nông dân, "tuy nhiên, nhưng chúng ta đừng quên doanh nghiệp là nơi hàng triệu lao động, giai cấp công nhân đang làm việc ở đó và nếu như họ không sống được, họ phá sản thì các công nhân này sẽ như thế nào", đại biểu Trương Trọng Nghĩa nhấn mạnh.
Thuế giá trị gia tăng đối với phân bón được sửa đổi từ năm 2014 tại Luật Thuế Giá trị gia tăng số 71/2014/QH13, chuyển từ diện đang chịu thuế suất 5% sang diện không chịu thuế. Chính sách này đã gây ảnh hưởng bất lợi rất lớn cho các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước suốt thời gian vừa qua, vì thuế VAT đầu vào của các doanh nghiệp này không được khấu trừ, phải hạch toán vào chi phí. Điều này đặt trong xu thế cung vượt cầu trên thị trường phân bón thế giới từ 2015 đến trước thời điểm dịch Covid-19 đã làm nhiều doanh nghiệp trong nước lỗ lớn, phải thu hẹp sản xuất.
