“Xuyên không” trở về lịch sử

Không gian lịch sử sống động, giàu cảm xúc

Công nghệ đang làm một cuộc cách mạng trong cách con người tiếp cận và trải nghiệm lịch sử.

Triển lãm “Giữ trọn lời thề độc lập” đang diễn ra tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, lần đầu tiên, công nghệ thực tế tăng cường (AR) kết hợp cùng trí tuệ nhân tạo (AI) đã biến những bức ảnh tĩnh thành không gian tương tác sống động.

Thay vì chỉ ngắm nhìn hiện vật và hình ảnh, giờ đây người xem có thể bước vào chính khung cảnh lịch sử thông qua màn hình thiết bị tương tác. Có ba bối cảnh tiêu biểu được phục dựng bằng công nghệ AR, gồm: cảnh lá cờ Quyết chiến, Quyết thắng tung bay trên nóc hầm chỉ huy của tướng De Castries chiều 7/5/1954 đánh dấu chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ; khoảnh khắc Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945; hình ảnh Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân do Đại tướng Võ Nguyên Giáp chỉ huy, trong lễ thành lập ngày 22/12/1944. Khách tham quan chỉ cần sử dụng thiết bị thông minh hướng lên các ảnh tư liệu tại khu trưng bày là ngay lập tức hiện ra các đoạn video ngắn sống động.

Không chỉ dừng lại ở các bảo tàng, công nghệ còn đưa chúng ta đến những địa danh lịch sử. Tại di tích 48 Hàng Ngang, Hà Nội, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bản Tuyên ngôn Độc lập, công nghệ mapping, hologram được ứng dụng để tái hiện không gian lịch sử một cách có chiều sâu. Đặc biệt, trên căn phòng gác 2 của ngôi nhà tái dựng hình ảnh Bác Hồ đang ngồi bên chiếc máy đánh chữ, soạn thảo những câu từ của Bản Tuyên ngôn Độc lập, giúp người xem cảm nhận được không khí trang nghiêm, thiêng liêng của căn phòng nơi Bác từng làm việc.

Dự án "Trở về thời khắc thiêng liêng" của Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) cũng là một minh chứng sống động, đưa khán giả “xuyên không” trở về Quảng trường Ba Đình năm 1945. Sử dụng kính VR, mỗi người được hòa mình vào biển người, nghe giọng Bác Hồ vang vọng, cảm nhận không khí vỡ òa, thiêng liêng khi đất nước giành độc lập. Sự kết hợp giữa công nghệ tiên tiến và những tư liệu quý giá đã tạo ra một trải nghiệm chưa từng có, khơi dậy niềm tự hào dân tộc mãnh liệt trong lòng mỗi người.

Trên không gian số, triển lãm trực tuyến “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, công bố nhiều tài liệu lưu trữ theo một cách thức mới mẻ. Người xem có cơ hội khám phá, chiêm ngưỡng và tìm hiểu nhiều tài liệu lưu trữ cùng những hình ảnh minh họa quý về quá trình đấu tranh kiên cường của dân tộc Việt Nam trong gần một thế kỷ dưới ách thực dân, cũng như hành trình xây dựng đất nước trong 80 năm độc lập…

Hồi sinh ký ức, truyền lửa tương lai

Sức mạnh của công nghệ trong việc bảo tồn di sản không chỉ được đo lường bằng kỹ thuật, mà còn bằng cảm xúc và sự đón nhận của công chúng. Thành công của chương trình trải nghiệm VR “Trở về thời khắc thiêng liêng” với gần 30.000 lượt đăng ký trực tuyến chỉ trong 6 giờ đã chứng minh điều đó. Hàng dài người xếp hàng chờ đợi, những giọt nước mắt xúc động của các cụ già, ánh mắt rạng ngời của trẻ thơ... cho thấy ứng dụng công nghệ đã thực sự chạm đến trái tim người xem.

Đại tá Lê Vũ Huy, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, khẳng định: “Việc ứng dụng công nghệ hiện đại chính là để tạo thêm cầu nối giữa quá khứ và hiện tại”. Mục tiêu không chỉ là để trưng bày, mà còn là để khơi dậy cảm xúc, truyền lửa, để những thành tựu của cha ông trở thành động lực mạnh mẽ cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay.

Những chương trình, triển lãm này đã chứng minh rằng, lịch sử không hề xa lạ nếu được kể lại bằng ngôn ngữ của thời đại. Sự kết hợp giữa công nghệ và giá trị cốt lõi của quá khứ không làm mất đi chiều sâu, mà ngược lại, tạo ra một “cánh cửa thời gian” để thế hệ trẻ có thể bước vào, đồng cảm và tự hào về những năm tháng không thể quên của dân tộc.

Như Giáo sư sử học Lê Văn Lan nhận định, với công nghệ hiện đại, cùng những di tích, bức ảnh, tư liệu, hiện vật đầy giá trị đích thực của quá khứ, giới trẻ có cơ hội tiếp cận lịch sử một cách trực quan và sinh động. Điều này không chỉ giúp họ dễ dàng tiếp thu những bài học sâu sắc từ lịch sử mà còn khơi dậy lòng tự hào dân tộc và những cảm xúc tích cực. Việc ứng dụng công nghệ làm sống lại các di tích, hiện vật sẽ là một phương thức hiệu quả để mọi người có thể đến và tiếp nhận, suy ngẫm về những giá trị của dân tộc, từ đó có thêm động lực để hành động vì tương lai trong kỷ nguyên mới.

Các chuyên gia cũng cho rằng, việc khai thác công nghệ để truyền tải giá trị văn hóa - lịch sử đã và đang góp phần thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây là hướng đi đúng đắn của ngành lưu trữ, bảo tàng và văn hóa, làm cho những giá trị cốt lõi của dân tộc được bảo tồn và phát huy mạnh mẽ trong bối cảnh cách mạng công nghiệp mới.