Xung đột Israel-Iran: Các “chuyên gia” AI dự đoán như thế nào?

Trong một thí nghiệm độc đáo và táo bạo, một nhóm chuyên gia công nghệ đã yêu cầu 7 mô hình AI tiên tiến nhất hiện nay bao gồm: Google Gemini, Anthropic Claude, OpenAI ChatGPT, Grok, Manus, Deepseek đưa ra dự báo về diễn biến của cuộc đối đầu đang leo thang giữa Israel và Iran. Mỗi mô hình được “đánh thức” với các năng lực cao cấp: Tra cứu thời gian thực, tư duy địa - chính trị, phân tích chiến lược và lịch sử khu vực.

Kết quả, 6/7 mô hình AI cho rằng thế giới sẽ không chứng kiến một cuộc chiến tranh thế giới thứ ba, nhưng cũng không nên "mơ mộng" về một giải pháp hòa bình tức thì.

Đồng thuận AI: “Bóng ma chiến tranh” không bùng nổ, nhưng sẽ không biến mất

6 mô hình AI đều nhận định rằng cuộc xung đột sẽ kéo dài trong hình thức “chiến tranh cường độ thấp, lặp đi lặp lại”, không leo thang toàn diện, nhưng vẫn duy trì trạng thái căng thẳng cao độ. Chỉ riêng ChatGPT giữ vững "giấc mơ hòa bình" khi dự đoán một giải pháp ngoại giao nhanh chóng và khả thi.

Các yếu tố then chốt mà các AI đều đồng thuận bao gồm: Hệ quả thảm khốc nếu chiến tranh toàn diện nổ ra, đặc biệt nếu Iran chạm ngưỡng hạt nhân; Mỹ không sẵn sàng can thiệp trực tiếp, thay vào đó tiếp tục duy trì áp lực và ảnh hưởng gián tiếp; cả Israel và Iran đều tính toán để tránh đưa mình vào thế “không thể quay đầu”, dù ngôn từ và hành động có thể rất hiếu chiến.

Các AI cho rằng, giai đoạn “giao tranh thấp cường độ” có thể kéo dài từ 3 đến 24 tháng. Sau đây là dự báo của từng mô hình:

Gemini: Leo thang có kiểm soát, nhưng khó lường

Gemini, mô hình AI toàn diện nhất trong nhóm, xây dựng ba kịch bản chính kèm xác suất cụ thể, trong đó “leo thang có kiểm soát kéo dài” được đánh giá là có khả năng xảy ra cao nhất.

Gemini cảnh báo, khái niệm “kiểm soát” ở đây chỉ mang tính tương đối, hai bên liên tục hiệu chỉnh chiến thuật, khiến cuộc xung đột luôn trong trạng thái biến động.

Mô hình này tham chiếu đến học thuyết "cắt cỏ" của Israel, chiến lược thực hiện các cuộc tấn công quân sự định kỳ nhằm làm suy yếu đối thủ nhưng không đẩy sự việc đến điểm bùng nổ. Tuy nhiên, nó cũng chỉ ra rằng việc tái diễn các chu kỳ tấn công-trả đũa có thể làm mờ ranh giới đỏ đã từng được tôn trọng, dẫn đến khả năng mất kiểm soát.

Claude: Chiến dịch quân sự kéo dài

Claude tiếp cận như một nhà phân tích quân sự chuyên sâu. Với xác suất 50-60%, Claude nhận định một chiến dịch quân sự kéo dài là điều gần như chắc chắn. “Iran không thể để chương trình hạt nhân bị phá hoại mà không đáp trả. Trong khi đó, Israel tin rằng đây là thời điểm vàng để hành động quyết liệt”, Claude khẳng định.

Claude nhấn mạnh yếu tố “năng lực bứt phá hạt nhân chỉ trong 25 ngày” của Iran, cho rằng điều này có thể trở thành đòn bẩy leo thang hoặc lá bài răn đe khiến Israel phải cân nhắc kỹ. Các dấu hiệu đáng báo động khác bao gồm khả năng Iran đóng eo biển Hormuz hoặc tăng tốc làm giàu uranium.

ChatGPT: Vẫn còn chỗ cho đàm phán

Trái ngược với các mô hình còn lại, ChatGPT giữ thái độ lạc quan khi đánh giá khả năng giải pháp ngoại giao là “rất cao”, dù không phủ nhận nguy cơ xung đột.

“Đòn trả đũa ban đầu của Iran mang tính biểu tượng hơn là chiến lược, cho thấy nước này không muốn vượt qua điểm không thể quay đầu”, ChatGPT lập luận.

Mô hình này nhấn mạnh vai trò của các quốc gia trung gian như Oman hoặc Qatar, có thể tạo điều kiện cho một cuộc đàm phán thầm lặng, nơi Iran chấp thuận giới hạn nghiêm ngặt đối với chương trình hạt nhân của mình, đổi lại là dỡ bỏ cấm vận và tránh chiến tranh.

Đáng chú ý, ChatGPT trích dẫn phát biểu của cựu Tổng thống Donald Trump rằng “vẫn chưa quá muộn để đạt được một thỏa thuận”, như một dấu hiệu rằng Washington sẽ đóng vai trò then chốt trong việc trung gian giải quyết khủng hoảng.

Manus: Cuộc chiến trong bóng tối bước ra ánh sáng

Manus - một trong những AI đời đầu đầu tiên, có khả năng hoạt động linh hoạt như một nhà nghiên cứu độc lập đã đưa phân tích có chiều sâu và sắc sảo. Theo Manus, xác suất cao thuộc về kịch bản leo thang có kiểm soát, kèm theo mở rộng chiến tranh ủy nhiệm và tác chiến phi đối xứng kéo dài từ 12 đến 24 tháng.

“Cả Iran lẫn Israel đều không có lợi trong một cuộc chiến toàn diện. Do đó, các hoạt động sẽ được duy trì ở mức phá hoại có giới hạn, thông qua không kích có chọn lọc, hoạt động bí mật, drone và các nhóm ủy nhiệm”.

Manus cảnh báo rằng, dù không có kênh liên lạc chính thức, các cơ chế ngầm qua bên thứ b, chẳng hạn Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, hoặc kênh tình báo gián tiếp - có thể giúp hai bên giữ được nhận thức về ranh giới đỏ và tránh hiểu lầm chết người.

Deepseek: Xung đột kéo dài trong bí mật

Nền tảng DeepSeek của Trung Quốc dù không sở hữu chế độ nghiên cứu chuyên biệt như một số mô hình khác nhưng khi được kết hợp khả năng tìm kiếm web và lập luận chuyên sâu, AI này đã đưa ra đánh giá xác suất 60% rằng cuộc đối đầu giữa Israel và Iran sẽ tiếp diễn dưới hình thức xung đột bí mật kéo dài, thay vì bùng phát thành chiến tranh quy mô lớn.

Báo cáo của DeepSeek cung cấp một dự báo chi tiết theo mốc thời gian, bao gồm:

Ngắn hạn (0-3 tháng): Nhiều khả năng sẽ xảy ra các vụ tấn công khủng bố do Iran hậu thuẫn tại châu Âu; trong khi đó, Israel tiếp tục không kích các nhà máy sản xuất tên lửa tại Iran và Syria.

Trung hạn (4-12 tháng): Xung đột mạng giữa hai bên leo thang rõ rệt; Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) có thể xác nhận Iran tạm dừng hoạt động làm giàu uranium - một động thái mang tính chiến thuật thay vì thực chất.

Bên cạnh đó, DeepSeek cũng lưu ý những giới hạn chiến lược có thể khiến hai bên không thể hoặc không muốn mở rộng xung đột thành chiến tranh trực tiếp: Iran hiện thiếu năng lực tiến hành chiến tranh quy ước quy mô lớn, với không quân đã lạc hậu nghiêm trọng và các lực lượng ủy nhiệm như Hezbollah, Houthis đang bị tổn thất nặng nề hoặc phân tán sau nhiều đợt giao tranh. Mỹ sẽ tránh can dự trên bộ, thay vào đó tập trung vào việc bảo vệ các căn cứ, lực lượng và tài sản tại Trung Đông, nhằm không bị lôi kéo vào một vòng xoáy chiến sự khó kiểm soát.

Phân tích của DeepSeek cho thấy bức tranh một cuộc chiến dai dẳng, phân tán, không tuyên chiến công khai nhưng đầy tính toán chiến lược, trong đó cả Israel và Iran đều bị ràng buộc bởi những giới hạn địa chính trị và quân sự, buộc họ phải tìm đến các biện pháp gián tiếp như tấn công mạng, không kích mục tiêu chiến thuật và chiến tranh ủy nhiệm.

Dù vậy, kịch bản này cũng đồng nghĩa với việc nguy cơ bạo lực lan rộng sang các quốc gia thứ ba, đặc biệt là tại châu Âu và khu vực Vùng Vịnh, sẽ tăng lên, khiến cộng đồng quốc tế tiếp tục đối mặt với những bất ổn kéo dài trong khu vực.

Dù mỗi mô hình AI có cách tiếp cận khác nhau: Từ quân sự, ngoại giao đến chiến lược gián tiếp, tất cả đều chung nhận định, đây không phải là cuộc chiến để giành chiến thắng nhanh chóng, mà là một trò chơi sinh tồn giữa hai đối thủ hiểu quá rõ nhau.

Cái bóng chiến tranh vẫn bao phủ Trung Đông, nhưng chưa đủ lớn để che khuất lý trí. Và nếu những cỗ máy lý trí hàng đầu thế giới còn nhìn thấy cơ hội hòa bình dù mong manh, thì thế giới vẫn chưa hoàn toàn bước vào bóng tối.