Xuất khẩu trực tuyến bước sang giai đoạn cất cánh
Theo Báo cáo Chỉ số thương mại điện tử Việt Nam 2024 của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), năm 2023, nền kinh tế Việt Nam gặp nhiều khó khăn, tuy nhiên thương mại điện tử vẫn tiếp tục phát triển mạnh mẽ.
VECOM ước tính, tốc độ tăng trưởng của lĩnh vực này tăng trên 25% so với năm 2022 và đạt 25 tỷ USD. Trong đó, quy mô bán lẻ hàng hóa trực tuyến đạt 17,3 tỷ USD, thương mại điện tử chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng.
Sự phát triển nhanh của thương mại điện tử gắn liền với sự tăng trưởng của nhiều lĩnh vực liên quan. Trong vài năm gần đây, dịch vụ thanh toán và hoàn tất đơn hàng tăng trưởng nhanh chóng với công nghệ hiện đại đã góp phần thúc đẩy thương mại điện tử nói chung và bán lẻ trực tuyến phát triển mạnh mẽ. Hoạt động xuất khẩu trực tuyến hình thức doanh nghiệp tới người tiêu dùng cuối cùng (B2C Cross Border Ecommerce) bước sang giai đoạn mới.
Cũng theo báo cáo, có hai xu hướng lớn của thương mại điện tử Việt Nam năm 2024.
Một là, thương mại điện tử xuyên biên giới trở thành xu hướng tất yếu.
Theo đó, hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới hay xuất nhập khẩu trực tuyến ngày càng phổ biến ở nước ta. Tuy nhiên, từ đại dịch Covid-19, hình thức giao dịch xuất khẩu trực tuyến giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B) gặp nhiều khó khăn.
Trong khi đó, hình thức giao dịch xuất khẩu trực tuyến giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng lại tăng trưởng mạnh. Theo ước tính của Access Partnership tại Báo cáo “Người tiêu dùng địa phương, Khách tiêu dùng toàn cầu năm 2022”, xuất khẩu trực tuyến tới người tiêu dùng cuối cùng của Việt Nam năm 2022 đạt 3,5 tỷ USD.
Báo cáo đánh giá, với việc triển khai xuất khẩu như vài năm gần đây của các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, kim ngạch xuất khẩu năm 2027 sẽ đạt 5,5 tỷ USD. Nhưng, với kịch bản triển khai đồng bộ và mạnh mẽ của cả doanh nghiệp và các bên liên quan, con số này sẽ là 13 tỷ USD vào năm 2027.
“Với sự hỗ trợ đắc lực từ thương mại điện tử, xuất khẩu trực tuyến của Việt Nam sẽ bước từ giai đoạn khởi động sang giai đoạn cất cánh, mở ra một cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt”, VECOM nhìn nhận.
Rác thải nhựa vẫn là bài toán lớn
Hai là, rác thải nhựa từ thương mại điện tử tăng lên nhanh chóng. Hiện, Việt Nam đang đối mặt với nhiều nguy cơ từ chất thải nhựa. Theo “Báo cáo tình hình phát sinh chất thải nhựa năm 2022” của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF), khối lượng chất thải nhựa tăng nhanh từ mức 2,7 triệu tấn năm 2018 lên 2,93 triệu tấn năm 2021. Trong đó, túi nilon chiếm tỷ trọng từ 45 - 63%, tiếp đến là các loại nhựa dùng một lần dao động từ 12 - 26% trong chất thải nhựa ở các địa phương.
Chính sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử, bao gồm lĩnh vực bán lẻ hàng hóa trực tuyến và gọi đồ ăn công nghệ trong những năm qua, đã gây thêm tác động tiêu cực tới môi trường, VECOM nêu.
Đáng chú ý, trong khi thương mại điện tử sử dụng nhiều bao bì, vật liệu nhựa song tỷ lệ thu gom, tái chế, tái sử dụng còn rất thấp. Năm 2023 thương mại điện tử ở Việt Nam sử dụng 332 nghìn tấn bao bì, trong đó khối lượng bao bì nhựa các loại là 171 nghìn tấn, theo WWF Việt Nam.
Dự báo, tới năm 2030 khi quy mô thương mại điện tử nước ta đạt gần 100 tỷ USD, nếu không có các giải pháp mạnh mẽ về đóng gói hàng hoá thì khi đó lượng rác thải nhựa từ lĩnh vực này sẽ lên tới 800 nghìn tấn.
Một tín hiệu tích cực là người tiêu dùng đã ngày càng nhận thức rõ hơn tác động của thương mại điện tử đối với môi trường. Báo cáo Phát triển thương mại điện tử với bảo vệ môi trường vừa được VECOM công bố mới đây cho thấy, trong năm nay, có tới 80% người tiêu dùng trực tuyến đánh giá thương mại điện tử gây ra tác động xấu hoặc rất xấu tới môi trường, 21% cho rằng thương mại điện tử gây ra tác động xấu tới môi trường hơn thương mại truyền thống.
Để giải bài toán về môi trường trong thương mại điện tử, 79% khách hàng trực tuyến cho rằng Nhà nước cần nhanh chóng ban hành và phổ biến chính sách và pháp luật về bảo vệ môi trường trong thương mại điện tử, 71% đề xuất các doanh nghiệp và thương nhân bán hàng trực tuyến phải công bố các lựa chọn thân thiện môi trường để khách hàng dễ dàng đưa ra quyết định. Trong khi đó, 61% người tiêu dùng gợi ý sự cần thiết của các hình thức tuyên truyền nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người mua sắm trực tuyến.
