Xây dựng ngành nhôm hiện đại, minh bạch và bền vững

Phát biểu khai mạc Chủ tịch Hội nhôm thanh định hình Việt Nam Nguyễn Minh Kế nêu rõ, ngành nhôm Việt Nam hiện đang ở ngã rẽ quan trọng khi vừa phải đối mặt với áp lực hội nhập sâu rộng, vừa cần thích nghi nhanh với các tiêu chuẩn môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG) ngày càng khắt khe từ thị trường quốc tế. Do đó, diễn đàn này là điểm khởi đầu cho một cơ chế đối thoại thường niên giữa doanh nghiệp – nhà nước, góp phần xây dựng ngành nhôm hiện đại, minh bạch và có năng lực hội nhập quốc tế.

Tại Tọa đàm chuyên đề “Nhận diện cơ hội và thách thức của ngành nhôm Việt Nam”, bà Phạm Ngọc Thủy, Giám đốc Văn phòng Ban IV - Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, chưa có thời điểm nào mà các yêu cầu về minh bạch, chuyển đổi xanh và tuân thủ ESG lại trở nên sống còn như hiện nay. Doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là ngành nhôm – vốn có tính quốc tế hóa cao, không thể đứng ngoài cuộc. Việc tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA), đầu tư đổi mới công nghệ và chủ động thích ứng với các chuẩn mực quốc tế là điều kiện tiên quyết để vươn ra thị trường toàn cầu.

Thực tế cho thấy, ngành nhôm Việt Nam hiện có khoảng 1,5 triệu tấn sản lượng mỗi năm, tương đương 4,2 tỷ USD, nhưng phụ thuộc tới 85% nguyên liệu nhập khẩu, chủ yếu từ Trung Quốc, ASEAN và Úc. Trong khi đó, các nhà máy điện phân nhôm sơ cấp – vốn là khâu then chốt vẫn chưa hình thành. Đại diện một doanh nghiệp lớn trong ngành chia sẻ, các doanh nghiệp trong ngành rất cần một chính sách đồng bộ từ Chính phủ về thuế, tài chính xanh, hỗ trợ tín dụng, đặc biệt là hướng dẫn cụ thể về ESG để có thể triển khai thực tế. Ngành nhôm đang chịu sức ép kép từ thị trường nội địa và xuất khẩu, nên cải cách thể chế và hỗ trợ kỹ thuật là thiết yếu.

Cũng tại diễn đàn, các chuyên gia từ Cục Phòng vệ thương mại, Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cảnh báo nguy cơ gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại từ Hoa Kỳ và EU. Nhiều đại biểu cho rằng ngành cần chuẩn bị kỹ hồ sơ, xuất xứ và minh bạch hóa chuỗi cung ứng nhằm phòng ngừa rủi ro bị điều tra.

Với tinh thần đối thoại cởi mở và hành động thực chất, Diễn đàn đã đưa ra nhiều khuyến nghị như: giảm thuế xuất khẩu nhôm sau ép đùn từ 5% về 0%, thúc đẩy đàm phán công nhận kinh tế thị trường từ phía Hoa Kỳ đối với Việt Nam, xây dựng chiến lược phát triển ngành theo cụm ngành công nghiệp xanh – tuần hoàn – số hóa. Trong phiên kết nối doanh nghiệp, nhiều mô hình sản xuất xanh, sử dụng nhôm tái chế và ứng dụng công nghệ số đã được giới thiệu. Một số tổ chức tín dụng cũng cam kết đồng hành thông qua các sản phẩm tài chính ưu đãi cho các doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn ESG.