Giảm tầng nấc trung gian, tạo thuận lợi cho người dân
Chủ trương bỏ cấp huyện được khẳng định trong Kết luận số 126-KL/TW ngày 10.4.2023 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW. Trong đó, nhấn mạnh việc tiếp tục nghiên cứu đổi mới mô hình tổ chức chính quyền địa phương theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Kết luận số 127-KL/TW ngày 21.4.2023 của Bộ Chính trị về sắp xếp tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị ở địa phương cũng nêu rõ yêu cầu nghiên cứu định hướng sáp nhập một số tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã; thực hiện mô hình địa phương 2 cấp (gồm tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể) bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.
Về định hướng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, nhiều ý kiến cho rằng, đây là một bước đi cần thiết, đặc biệt là đối với những địa phương có quy mô dân số nhỏ, diện tích không quá lớn hoặc chưa thực sự tối ưu về nguồn lực phát triển. Việc sáp nhập này không chỉ giúp tinh gọn bộ máy hành chính, tiết kiệm ngân sách, mà còn tạo điều kiện để quy hoạch, phân bổ nguồn lực hợp lý hơn. Từ đó, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và thúc đẩy sự phát triển đồng đều giữa các vùng miền.
Việc sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính không chỉ là câu chuyện về tinh giản bộ máy, mà quan trọng hơn là để nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân. Đây không chỉ là một cuộc cải tổ hành chính, mà còn là sự khẳng định về tầm nhìn chiến lược, quyết tâm đổi mới để Việt Nam vươn lên trở thành một quốc gia phát triển, hiện đại.
Việc bỏ cấp huyện giúp giảm bớt thủ tục hành chính rườm rà, đẩy nhanh tiến độ giải quyết công việc của người dân. Đơn cử đối với cơ quan HĐND, nhiều nội dung thuộc thẩm quyền quyết định của HĐND cấp huyện thực chất đã được chỉ đạo trực tiếp từ cấp tỉnh hoặc triển khai từ UBND cấp huyện theo hướng dẫn của các sở, ngành. Điều này khiến vai trò của HĐND cấp huyện trong nhiều trường hợp trở nên hình thức. Do đó, khi bỏ cấp trung gian là cấp huyện giúp chính quyền địa phương phản ứng nhanh hơn trước những yêu cầu thực tiễn, đặc biệt là trong bối cảnh chuyển đổi số và cải cách hành chính mạnh mẽ như hiện nay.
Nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương
Thực tế tại nhiều quốc gia trên thế giới hiện nay đã áp dụng mô hình chính quyền địa phương không có cấp trung gian, thay vào đó là tăng cường quyền hạn, trách nhiệm của chính quyền cấp tỉnh và cấp cơ sở. Bởi, một bộ máy cồng kềnh, nhiều cấp trung gian không chỉ làm giảm hiệu suất hoạt động, mà còn tiêu tốn một khoản ngân sách lớn cho hoạt động của bộ máy. Mặt khác, việc duy trì các cơ quan cấp huyện cũng kéo theo nhiều chi phí như lương, phụ cấp, tổ chức kỳ họp, bộ máy giúp việc… Do đó, nhiều ý kiến cho rằng: nếu cắt giảm được cấp trung gian này, ngân sách nhà nước có thể được phân bổ hợp lý hơn cho các lĩnh vực thiết yếu như y tế, giáo dục, hạ tầng giao thông hoặc hỗ trợ người dân, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa.
Từ những phân tích trên có thể thấy, những lợi ích rõ ràng về tinh gọn bộ máy, trong đó có việc bỏ cấp huyện như: tiết kiệm ngân sách, giảm tầng nấc trung gian và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Đây là một hướng đi đúng đắn và phù hợp với tinh thần cải cách hành chính của Đảng, Nhà nước ta. Việc bỏ cấp huyện không phải là sự cắt giảm một cách cơ học, mà là một bước đi phù hợp với xu hướng cải cách hành chính, nhằm xây dựng một bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, tránh tình trạng quan liêu, trì trệ. Giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền, rút ngắn quy trình ra quyết định, tạo sự linh hoạt hơn trong triển khai chính sách.
Với cách tiếp cận thận trọng nhưng quyết liệt, tin rằng việc bỏ cấp huyện sẽ góp phần xây dựng một nền hành chính hiện đại, phục vụ tốt hơn cho Nhân dân; đồng thời, đáp ứng yêu cầu đổi mới bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu quả, minh bạch trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Tuy nhiên, để bảo đảm quá trình thực hiện đạt hiệu quả cao nhất, cần có lộ trình rõ ràng, có những đánh giá cụ thể đối với từng địa phương.
