Dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi)

Xác định rõ cơ quan giải quyết bồi thường

Thảo luận tại Hội nghị lấy ý kiến vào dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi) do Đoàn ĐBQH TP Hà Nội tổ chức mới đây, nhiều ý kiến tán thành với nguyên tắc cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại, có trách nhiệm giải quyết bồi thường như trong dự thảo Luật. Cùng với đó, dự thảo Luật cần quy định rõ cơ quan giải quyết bồi thường bao quát hết tất cả các trường hợp có thể xảy ra, tránh đùn đẩy, bỏ trống trách nhiệm giữa các cơ quan.

Không để khoảng trống về trách nhiệm

Về mô hình cơ quan giải quyết bồi thường, tôi đồng tình với nguyên tắc được quy định trong dự thảo Luật, rằng cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại là cơ quan có trách nhiệm giải quyết bồi thường. Quy định theo hướng này sẽ nâng cao trách nhiệm công vụ của cơ quan tiến hành tố tụng trong thực thi pháp luật. Hơn nữa, nếu thành lập cơ quan chuyên trách về bồi thường thì tăng thêm đầu mối, tốn kém; trong khi đó, theo báo cáo của Bộ Tư pháp, hàng năm vụ việc liên quan đến trách nhiệm bồi thường của Nhà nước là không nhiều.

Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội Đào Thanh Hải

Một trong những vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau khi thảo luận về dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi) là xác định cơ quan giải quyết bồi thường như thế nào cho chính xác, bao quát, không để sự đùn đẩy hoặc khoảng trống về trách nhiệm bồi thường. Luật sư Đỗ Minh Sơn (Hội Luật gia TP Hà Nội) tán thành với nguyên tắc xác định cơ quan ra quyết định gây oan sau cùng sẽ chịu trách nhiệm bồi thường theo như quy định của dự thảo Luật. Theo đó, xác định rõ trách nhiệm bồi thường của các cơ quan căn cứ vào giai đoạn tiến hành tố tụng được quy định trong pháp luật về tố tụng, có như vậy mới đề cao trách nhiệm của mỗi cơ quan trong khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình.

Thảo luận về quy định cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra là cơ quan giải quyết bồi thường trong một số trường hợp, Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội Đào Thanh Hải nêu ý kiến, về bắt giữ người, trong Bộ luật Tố tụng hình sự quy định 4 trường hợp: bắt giữ khẩn cấp, bắt bị cáo tạm giữ tạm giam, bắt quả tang, bắt trong trường hợp truy nã. Nếu chỉ quy định về “bắt giữ người” theo như 2 phương án ở Khoản 1 là chưa đầy đủ. Ông Đào Thanh Hải dẫn chứng, trong trường hợp bắt quả tang, cơ quan công an có 12 tiếng đồng hồ thực hiện ghi lời khai, xác minh, làm rõ rồi mới quyết định có tạm giữ hay không. Vậy khoảng thời gian 12 tiếng đó có vi phạm không, có phải bồi thường không? Hoặc đối với án cố ý gây thương tích, khi nhìn bằng mắt thường thấy rằng tỷ lệ chắc chắn hơn 11% rồi, hoặc dùng hung khí nguy hiểm, đủ điều kiện để bắt giữ. Nhưng đến nửa đường, bị hại quay đầu, không giám định... thì cơ quan công an có trách nhiệm bồi thường hay không?... Từ những dẫn chứng thực tế,  ông Đào Thanh Hải đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét đưa ra các quy định có tính bao trùm hết các khả năng thực tế có thể xảy ra.

Cũng tại Điều 38, dự thảo Luật có đưa ra phương án quy định Khoản 3, Khoản 4 về trách nhiệm bồi thường của cơ quan điều tra trong trường hợp Tòa án và Viện Kiểm sát trả hồ sơ điều tra và cuối cùng Viện Kiểm sát đình chỉ vụ án. Phó Trưởng Phòng Pháp chế, Công an TP Hà Nội Nguyễn Anh Minh tán thành phương án không quy định 2 khoản này. Ông Nguyễn Anh Minh lập luận, trong hai trường hợp này, trách nhiệm bồi thường là cả quá trình, từ khi khởi tố, chứ không phải chỉ có thời gian điều tra. Nếu quy định cả Khoản 3, Khoản 4 trong điều 38 như dự thảo Luật thì đương nhiên tất cả vấn đề bồi thường thuộc về cơ quan điều tra đối với các vụ án tố tụng hình sự. “Tôi đã có thực tế, khi thấy khó khăn là Viện kiểm sát trả về điều tra bổ sung, Tòa án mà thấy khó ra quyết định về vấn đề hình sự, dân sự là trả về điều tra bổ sung. Nếu quy định 2 khoản này, thì hồ sơ trả về hết cơ quan điều tra, chứ không có hồ sơ nào ở Tòa án và Viện Kiểm sát cả” ông Nguyễn Anh Minh nhấn mạnh.

Đại biểu thảo luận tại Hội nghị Ảnh: Minh Quốc
Đại biểu thảo luận tại Hội nghị Ảnh: Minh Quốc

Cá nhân, pháp nhân nước ngoài có được bồi thường?

Về phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật, Phó Viện trưởng Viện KSND TP Hà Nội Nguyễn Văn Dũng phân tích, đối tượng được bồi thường là cá nhân, pháp nhân bị thiệt hại do người thi hành công vụ gây ra trong hoạt động quản lý hành chính, tố tụng và thi hành án. Tuy nhiên, dự thảo Luật lại không quy định rõ đối với cá nhân, pháp nhân nước ngoài thì có được điều chỉnh bởi Luật này hay không và việc bồi thường được quy định như thế nào. Ông Nguyễn Văn Dũng đề nghị, về phạm vi điều chỉnh đề nghị Luật cần có sự quy định cụ thể, rõ ràng hơn.

Cũng theo ông Nguyễn Văn Dũng, tại quy định trách nhiệm của cơ quan giải quyết bồi thường, điều luật chỉ quy định về vấn đề xem xét, xử lý kỷ luật nếu người thi hành công vụ gây thiệt hại mà chưa đề cập đến trách nhiệm hình sự nếu việc gây thiệt hại đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo ông Dũng, cần thiết phải quy định việc cơ quan giải quyết bồi thường có trách nhiệm đề nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét trách nhiệm và xử lý về hình sự đối với người thi hành công vụ gây thiệt hại nếu có đủ căn cứ tại Bộ luật Hình sự. Điều này bảo đảm nguyên tắc mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật đồng thời nâng cao trách nhiệm của người thi hành công vụ trong thực hiện công vụ.

Thảo luận về các hành vi bị nghiêm cấm được quy định tại Điều 16, Luật sư Đỗ Minh Sơn đề nghị bổ sung và thiết kế thành một khoản quy định về hành vi “Chậm trả hoặc cố tình dây dưa, kéo dài trong việc thanh toán số tiền cho người bị thiệt hại mà họ được hưởng theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền”. Việc quy định thêm hành vi này là cần thiết để triệt tiêu tình trạng sử dụng khoản kinh phí được giao vào mục đích khác nhằm vụ lợi như cố tình gửi ngân hàng khoản tiền phải thanh toán để hưởng lãi. 

Luật trong cuộc sống

Lòng dân hóa thân vào quyết sách của Quốc hội
Quốc hội và Cử tri

Lòng dân hóa thân vào quyết sách của Quốc hội

ThS.Nguyễn Vân Hậu

Trong nhiều quốc kế dân sinh được quyết nghị tại Kỳ họp thứ Tám, các chính sách về bảo hiểm y tế (BHYT), bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cho Nhân dân, quan tâm đến người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn... đã khẳng định bản chất ưu việt của chế độ ta luôn đặt lên hàng đầu mục tiêu bảo đảm, bảo vệ quyền con người. Các quyết sách được lòng dân của Quốc hội chính là sự hóa thân của lòng dân, của ý chí, nguyện vọng, quyền làm chủ của Nhân dân, là thước đo giá trị của nền dân chủ trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Đức Tâm
Luật trong cuộc sống

Nâng quy mô vốn đầu tư công của dự án quan trọng quốc gia từ 30.000 tỷ đồng trở lên

Luật Đầu tư công năm 2024 đã nâng quy mô vốn đầu tư công của dự án quan trọng quốc gia từ 30.000 tỷ đồng trở lên; quy mô của dự án nhóm A, nhóm B và nhóm C với quy mô gấp 2 lần so với các quy định hiện hành. Phân cấp thẩm quyền cho người đứng đầu bộ, cơ quan trung ương quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A do cơ quan, tổ chức mình quản lý với quy mô vốn dưới 10.000 tỷ đồng.

Ảnh minh họa
Luật trong cuộc sống

Đơn giản hóa thủ tục hành chính ngay từ khâu xây dựng văn bản quy phạm pháp luật

Đây là một trong những nội dung nêu trong Công điện số 131/CĐ-TTg về việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm phiền hà, chi phí tuân thủ cho người dân, doanh nghiệp ngay từ khâu xây dựng văn bản quy phạm pháp luật do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký ban hành ngày 11.12 vừa qua.

Bảo đảm sử dụng đất công bằng, công khai, hiệu quả
Luật trong cuộc sống

Bảo đảm sử dụng đất công bằng, công khai, hiệu quả

Tạo hành lang pháp lý an toàn, đầy đủ, thuận lợi, ổn định, khả thi cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống người dân, nhất là các quy định chuyển tiếp, bảo đảm điều kiện tiếp cận, sử dụng đất và nguồn lực khác công bằng, công khai, hiệu quả. Đây là một trong những nội dung quyết nghị của Quốc hội nêu trong Nghị quyết về tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị giải trình làm rõ những vấn đề Đoàn giám sát nêu
Luật trong cuộc sống

Tiếp tục sửa đổi các luật liên quan để gỡ khó cho thị trường bất động sản

Sau khi làm việc với 12 tỉnh, thành phố, 8 bộ, ngành, Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023” đã có cuộc làm việc với Chính phủ vào chiều 13.9.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị
Luật trong cuộc sống

Cần cơ chế phù hợp, xử lý dứt điểm các dự án đang đình trệ

Cơ chế giải quyết phù hợp, xử lý dứt điểm đối với các dự án bất động sản gặp khó khăn, vướng mắc pháp lý, đình trệ do triển khai thực hiện, nhiều dự án kéo dài, pháp luật qua các thời kỳ có nhiều thay đổi. Đây là vấn đề được các thành viên Đoàn giám sát của Quốc hội, đại diện các bộ, ngành tập trung phân tích tại cuộc làm việc với Chính phủ về quản lý thị trường bất động sản, phát triển nhà ở xã hội.

Tài liệu của HĐND, UBND cấp xã phải nộp vào lưu trữ lịch sử
Luật trong cuộc sống

Tài liệu của HĐND, UBND cấp xã phải nộp vào lưu trữ lịch sử

Tại họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch Nước về các luật được thông qua tại Kỳ họp thứ Bảy, Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước Đặng Thanh Tùng nêu rõ, tài liệu của HĐND, UBND cấp xã phải nộp vào lưu trữ lịch sử. Quy định này xuất phát từ thực tế khối lượng hồ sơ, tài liệu được lưu trữ tại cấp xã rất lớn, trong khi đó, nguồn lực về con người, cơ sở vật chất dành cho công tác này rất hạn chế, dẫn đến việc lưu trữ tại nhiều địa phương không bảo đảm.

Tác động tích cực đến thị trường bất động sản
Luật trong cuộc sống

Tác động tích cực đến thị trường bất động sản

Theo Luật sư HOÀNG TUẤN VŨ, Công ty Luật TNHH Tuệ Anh, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội, Luật Đất đai năm 2024 có nhiều quy định thiết thực, hợp lý, chắc chắn khi có hiệu lực thi hành sẽ tác động đáng kể đến thị trường bất động sản, đáp ứng mong đợi của chính quyền, doanh nghiệp và người dân.

Quy định chuyển tiếp bảo vệ lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất
Luật trong cuộc sống

Quy định chuyển tiếp bảo vệ lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất

Luật Đất đai (sửa đổi) được Quốc hội Khóa XV thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ Năm được xem là bước tiến lớn trong việc hoàn thiện thể chế, chính sách về quản lý và sử dụng đất đồng bộ; đồng thời, khắc phục tình trạng lãng phí, hoang hóa, ô nhiễm, suy thoái và những tồn tại, vướng mắc về quản lý và sử dụng đất do lịch sử để lại. Đặc biệt, khi Luật có hiệu lực, những quy định chuyển tiếp vẫn bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp cho người sử dụng đất theo hướng có lợi nhất.

Bảo đảm quyền lợi hơn cho người dân có đất bị thu hồi
Luật trong cuộc sống

Bảo đảm quyền lợi hơn cho người dân có đất bị thu hồi

Luật Đất đai (sửa đổi) được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ Năm, Quốc hội Khóa XV được xem là đạo luật quan trọng, bởi với nhiều điểm mới, Luật sẽ tác động và ảnh hưởng đến hầu hết mọi mặt của đời sống xã hội, nhất là việc bảo đảm quyền lợi hơn cho người dân có đất bị thu hồi. Theo đó, kỳ vọng khi Luật chính thức có hiệu lực và đi vào cuộc sống, cả người dân, doanh nghiệp, các tổ chức khác và Nhà nước đều được hưởng lợi.

Giảm tỷ lệ cổ phần của cổ đông lớn có giảm tỷ lệ sở hữu chéo ngân hàng không?
Luật trong cuộc sống

Giảm tỷ lệ cổ phần của cổ đông lớn có giảm tỷ lệ sở hữu chéo ngân hàng không?

Để ngăn chặn tình trạng sở hữu chéo, gây nhiều hệ lụy cho hệ thống ngân hàng, dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) cần tiếp tục hoàn thiện nhiều nội dung. Trong đó, có các quy định về những cá nhân, tổ chức là cổ đông của ngân hàng; công bố thông tin; quản trị ngân hàng; cơ chế thanh tra, giám sát…

Xây dựng và hoàn thiện pháp luật về từ thiện nhân đạo
Luật trong cuộc sống

Xây dựng và hoàn thiện pháp luật về từ thiện nhân đạo

Cuối năm 2021, trước một số vấn đề phát sinh, Chính phủ đã ban hành Nghị định 93/2021 có nhiều bổ sung, sửa đổi so với Nghị định 64/2008, góp phần quản lý chặt chẽ hơn hoạt động từ thiện nhân đạo của các cơ quan, đơn vị, tổ chức và cá nhân. Nhưng, với sự thay đổi của hoạt động từ thiện ở nước ta hiện nay và xu hướng trên thế giới, tại Hội thảo vừa được Viện Nghiên cứu lập pháp tổ chức, các chuyên gia cho rằng, phải có cơ sở pháp lý đầy đủ để thực hiện hoạt động từ thiện nhân đạo.

Bài cuối: Pháp quyền, dân chủ và đạo đức - ba nhân tố căn bản trên lộ trình đổi mới thể chế
Bảo vệ nền tảng tư tưởng Đảng

Bài cuối: Pháp quyền, dân chủ và đạo đức - ba nhân tố căn bản trên lộ trình đổi mới thể chế

TS. NHỊ LÊ - Nguyên Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản

Trọng sự thứ năm, đó là nắm chắc và phát triển đạo đức làm nền móng nhằm nâng cao văn hóa chính trị phát triển trong văn hóa dân tộc thực thi đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền dân chủ, văn minh và tiến bộ.